Các thành viên trong đảng ZANU-PF ăn mừng sau khi ông Mugabe bị phế truất chức chủ tịch đảng - Ảnh: REUTERS

"Ông ta đã bị phế truất", một nguồn tin trong đảng ZANU-PF nói với hãng tin Reuters. Ít nhất 3 nguồn tin khác xác nhận ông Mnangagwa là lãnh đạo mới của đảng cầm quyền.

Ngay sau thông tin từ Zimbabwe, Nam Phi, một thành viên của Cộng đồng Phát triển miền Nam châu Phi, cho biết tổ chức này sẽ họp khẩn tại Angola vào ngày 21-11 để thảo luận về cuộc khủng hoảng hiện tại ở Zimbabwe

Diễn biến tại Zimbabwe đang dẫn người ta đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Trong khi truyền thông phương tây gọi hành động của quân đội Zimbabwe ngày 15-11 là đảo chính, các phe phái tại Zimbabwe gọi đó là một cuộc chuyển giao quyền lực không đổ máu.

Nguyên cớ của việc động binh này xuất phát từ chuyện ông Mugabe sa thải ông Mnangagwa, một động thái nhằm dọn đường cho vợ ông, bà Grace Mugabe, lên nắm quyền. Cựu phó tổng thống, vốn là một trong những "khai quốc công thần", nhận được sự ủng hộ từ quân đội và họ đã hành động để chứng minh điều đó.

Tổng thống Mugabe đã bị quản thúc tại gia sau khi quân đội đưa xe bọc thép và huy động binh sĩ tiến vào thủ đô Harare ngày 15-11. Kể từ đó, nhà lãnh đạo 93 tuổi liên tục đứng trước các lời kêu gọi từ chức với áp lực ngày càng lớn.

Ngày 19-11, Liên đoàn Thanh niên của đảng ZANU-PF cầm quyền kêu gọi Tổng thống Mugabe rời nhiệm sở và khai trừ bà Grace Mugabe ra khỏi đảng này. Tuyên bố của Liên đoàn Thanh niên nêu rõ ông Mugabe nên từ chức "để ông có thể nghỉ ngơi với tư cách là một nhà lãnh đạo cao tuổi".

Cựu phó tổng thống Emmerson Mnangagwa, người có biệt danh "Cá sâu", trở thành lãnh đạo mới của đảng ZANU-PF - Ảnh: REUTERS

Theo Reuters, tổng thống Mugabe đã chấp nhận giải pháp từ bỏ quyền lực nhưng còn nhiều bất đồng và lấn cấn với quân đội. Nhà lãnh đạo 93 tuổi muốn quân đội rút khỏi thủ đô trước, tuyên bố sẵn sàng từ chức Chủ tịch đảng ZANU-PF trong phiên họp đặc biệt để lựa chọn lãnh đạo mới vào tháng tới.

Tổng thống Mugabe cũng đề nghị nên để ông giữ chức tới hết nhiệm kỳ, tức là vào cuối năm sau và yêu cầu quân đội phải đảm bảo sự an toàn cho ông và gia đình.

Trong khi đó, yêu cầu lớn nhất của phía quân đội là ông Mugabe phải phục chức phó tổng thống cho ông Mnangagwa rồi từ chức ngay lập tức để ông Mnangagwa lên làm quyền tổng thống. 

Giới quan sát nhận định động thái bầu ông Mnangagwa làm chủ tịch đảng cầm quyền ngày hôm nay là bước đi quan trọng. Nếu tổng thống Mugabe từ chức ngay lúc này, trong bối cảnh sức ép lên ông ta ngày càng lớn, ông Mnangagwa sẽ lên thay và giữ ghế tổng thống cho đến hết năm sau. 

Tương lai của Zimbabwe sau đó sẽ được quyết định tiếp bởi cuộc tổng tuyển cử năm 2018.

TTO - Nắm giữ quyền lực từ năm 1980 với 7 năm làm thủ tướng và 30 năm trên ghế tổng thống, ông Mugabe đã đem lại tất cả cho người Zimbabwe, ngoại trừ sự an toàn và phát triển.