Các lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước cùng hơn 500 đại biểu tham dự Hội nghị ngoại giao lần thứ 30 ở Hà Nội sáng 13-8 - Ảnh: TRÍ DŨNG

Sáng 13-8, Hội nghị ngoại giao lần thứ 30 với chủ đề "Ngoại giao Việt Nam: Chủ động, sáng tạo, hiệu quả, thực hiện thắng lợi nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII" khai mạc với sự tham dự đầy đủ của lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước, cùng với 500 đại biểu, trong đó có 100 người là trưởng cơ quan đại diện ở nước ngoài.

Hội nghị lần này tập trung thảo luận, đánh giá tình hình thế giới trong 2 năm qua, nhằm đề xuất phương hướng xử lý những vấn đề đối ngoại nổi lên hiện nay và định hướng công tác đối ngoại trong 3 năm tới.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định công tác đối ngoại trong gần 3 năm qua đạt nhiều kết quả quan trọng và là điểm sáng trong toàn bộ thành tựu chung của đất nước. Ngành ngoại giao cần đổi mới tư duy đối ngoại, xây dựng vị thế và tâm thế mới của Việt Nam.

Thách thức về bảo vệ chủ quyền, hội nhập kinh tế

Trong bài phát biểu chỉ đạo dài 40 phút, Tổng bí thư đã nêu rõ các vấn đề đối ngoại có tác động lớn đến môi trường an ninh và phát triển của đất nước.

Tổng bí thư cho rằng môi trường chính trị, an ninh kinh tế của khu vực và thế giới đang bất ổn, có các tác động nhanh mạnh, bất ngờ hơn. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn rất quyết liệt.

Theo Tổng bí thư, chính trị cường quyền trở lại mạnh hơn, nhất là trong khu vực. Do đó, việc thực hiện nhiệm vụ bao trùm, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định của Việt Nam sẽ gặp nhiều thách thức.

"Nhiệm vụ bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ và lợi ích quốc gia trên biển của chúng ta sẽ đứng trước một số thách thức mới. Đó là do sự biến động phức tạp của tình hình, sự thay đổi so sánh lực lượng, sự tính toán của các nước liên quan, sự nổi lên của chủ nghĩa đơn phương thiếu tôn trọng luật pháp quốc tế" - Tổng bí thư nêu.

Tổng bí thư còn nhận định rằng các cơ chế kiểm soát bất đồng, khủng hoảng trong khu vực chưa phát huy hiệu lực hiệu quả. Các thể chế đa phương khó đạt được lập trường chung đủ mạnh.

Bên cạnh đó, kinh tế đối ngoại sẽ tiếp tục gặp những thách thức mới. Chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng ở một số thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam và chiến tranh thương mại giữa các nước lớn đã xảy ra.

Vai trò của thể chế đa phương lớn như WTO và APEC đang bị đe dọa. "Hiện nay vai trò của các thể chế đa phương đang có xu hướng giảm đi trước lối hành xử chính trị cường quyền coi trọng song phương" - Tổng bí thư chỉ ra.

Trước đó, trong phần báo cáo tham luận tại hội nghị về đối ngoại quốc phòng, thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh - thứ trưởng Bộ Quốc phòng - cũng chỉ ra các xu hướng bất ổn đang hiện hữu trong khu vực và thế giới. 

Chẳng hạn như chủ nghĩa dân tộc cực đoan, thực dụng, coi trọng lợi ích riêng, bất chấp lợi ích chung đang có chiều hướng lan rộng hơn.

Các nước lớn đang có cạnh tranh chiến lược gay gắt, sẵn sàng mặc cả trên lưng các nước khác, mà nạn nhân không ai khác chính là các nước nhỏ.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh tại Hội nghị ngoại giao - Ảnh: TRÍ DŨNG

Còn nhiều việc phải làm

Tuy có nhiều thách thức nhưng Tổng bí thư cho rằng nhìn chung, các xu hướng lớn trong cục diện thế giới cơ bản có lợi cho Việt Nam. Dư địa để Việt Nam đẩy mạnh quan hệ đối ngoại nói chung và các nước quan trọng nói riêng đang tăng lên. 

Do đó, tuy tình hình thế giới biến động khó lường nhưng không vì thế mà giảm chủ trương hội nhập quốc tế và đẩy mạnh công tác đối ngoại.

Tổng bí thư nhận xét công tác đối ngoại trong gần 3 năm qua đã giúp duy trì củng cố môi trường hòa bình, ổn định, phục vụ phát triển kinh tế, xử lý các vấn đề biên giới - lãnh thổ, đưa các mối quan hệ quốc tế của Việt Nam đi vào chiều sâu, hiệu quả và thúc đẩy công tác thông tin đối ngoại, ngoại giao văn hóa...

Tuy nhiên, Tổng bí thư nhấn mạnh ngành ngoại giao nói riêng và đối ngoại nói chung tuyệt nhiên không được tự mãn với những kết quả đã đạt được vì còn nhiều việc phải làm phía trước.

Tổng bí thư yêu cầu ngành ngoại giao cần kiểm điểm kỹ, rút kinh nghiệm và đánh giá những hạn chế để khắc phục như tình trạng triển khai chậm các cam kết quốc tế, công tác phối hợp giữa các ngành, địa phương có lúc còn thiếu chặt chẽ, công tác nghiên cứu chiến lược cần được tăng cường...

Ngoài ra, Tổng bí thư còn đặt ra một số câu hỏi quan trọng nhằm gợi mở để hội nghị thảo luận. Ví dụ, "Trong quan hệ với các nước đối tác quan trọng, nhất là các nước lớn, có những điểm nghẽn nào cần tháo gỡ hoặc khâu đột phá nào cần mở ra?", "Trong một số tình huống, đã thật sự chủ động chưa và có bị gặp bất ngờ nào không?"...