​Tôn trọng những sáng tạo và khác biệt

 Ai cũng có một thời “tuổi vàng” và ai cũng đến một kỳ “tuổi bạc”, thì hà cớ chi phải “vật vã chờ... già” để đón nhận những ưu tiên mà xã hội dành cho người cao tuổi và rồi sau đó trở về cát bụi mà thôi.

Kể ra “kính lão” là nét văn hóa đẹp đấy chứ, kính trọng đâu có nghĩa phải luôn tuân theo khi quan điểm, lối sống đã khác. “Kính lão” chưa biết được “đắc thọ” chăng nhưng đó là báo đáp cần thiết.

Tôn vinh, quý trọng người lớn tuổi là yêu kính vốn sống, sự đóng góp dày dặn của họ trong quá khứ và đôi khi vẫn giúp sức cho xã hội hiện tại. Thời buổi công nghệ phát triển vũ bão nên kinh nghiệm có phần giảm sút giá trị so với trước kia, song vẫn còn ý nghĩa nhất định.

Bên cạnh đó, trải qua bao thăng trầm thời cuộc, người già như trầm tích quý giá, như đồ cổ phản ánh lịch sử, góp thêm ngọn nến soi đường tương lai.

Cuộc sống chúng ta có được như ngày nay dĩ nhiên được hun đúc từ đóng góp của bao tầng lớp người đi trước trong gia đình, ngoài xã hội và cả thế giới - những người cao tuổi đã trở thành thiên cổ hoặc còn tồn tại, nên trân quý và ưu tiên nhóm “cây cao bóng cả” một chút thay lời tri ân của hậu sinh.

Người già có chăng được chút ưu ái về vật chất (lương theo thâm niên, vé ưu đãi...) và cư xử kính nhường thì cũng không hề và không đủ sức trì kéo sự tiến triển của người trẻ. Chúng ta còn trẻ, trí tuệ minh mẫn, kiến thức mới mẻ, sức khỏe dồi dào, thời gian dư dả, tất cả là hành trang cá nhân vô cùng quý báu mà người già dù đánh đổi bao nhiêu tiền tài danh vọng cũng không thể mua được, thì sao phải lo sự “kính già” làm “kỳ đà cản mũi”?

Đó chỉ là rào cản nhỏ nhoi không đáng ta thán. Người trẻ năng động sẽ không để phí hoài tuổi xuân vì thiệt thòi bé mọn do chính sách hay văn hóa. Những phát minh vĩ đại thường của những thiên tài trẻ tuổi mà bất cứ rào cản quốc gia, sắc tộc, tôn giáo... chẳng thể cản trở thì chính sách ưu đãi thâm niên có nghĩa lý gì đâu.

Vả lại, có đáng “kính lão” hay “trọng trẻ” không đơn thuần là tuổi tác mà dựa vào đóng góp cho xã hội, khi đó ít hay nhiều tuổi đều đáng kính trọng cả.

Cuộc sống vốn dĩ không bao giờ công bằng dù mọi người cố gắng đến đâu, bàn tay ngón ngắn ngón dài và đều có chức năng của nó. Nên chăng không hẳn kêu gọi tôn trọng người trẻ mà tôn trọng những sáng tạo và khác biệt của giới trẻ, đồng thời bao dung hơn với xốc nổi trẻ dại.

Người già điềm đạm và từng trải sẽ hỗ trợ người trẻ tiến bước. Thanh niên nếu thất nghiệp hay cảm thấy bị bất công thì hãy “tiên trách kỷ” trước khi đổ lỗi cho cơ chế ưu ái bậc cao niên. Xét về mặt cá nhân, càng không thể chờ xã hội thay đổi mà bản thân phải nỗ lực hết sức, nếu muốn trả đũa sự kỳ thị tuổi tác thì hãy cạnh tranh với người già ngay chính vào điểm yếu của họ đi.

Thời gian cướp dần của người già tất cả thế mạnh một thời và tích tụ vào họ quá nhiều khiếm khuyết, nên ưu đãi đôi chút cũng là một kiểu “fair play”, sao nỡ ganh tị? Nhìn trên góc độ khác, ưu tiên đó chính là một cách công bằng và quân bình cả về mặt tình cảm.

Điều chỉnh văn hóa “kính lão đắc thọ” là sự khó khăn và không dễ thực hiện một sớm một chiều, song thay đổi chính sách trả lương theo thâm niên hay theo hiệu quả là việc vô cùng đơn giản. Doanh nghiệp có muôn vàn cách trong vấn đề này, nhất là tình trạng phổ biến ở Việt Nam có sự khác biệt giữa tiền lương và thu nhập, chẳng cần phải kêu gọi.

Xã hội có sự điều chỉnh của “bàn tay vô hình” nên trong dài hạn tự mọi thứ sẽ đi vào thế cân đối hợp lý, thanh niên không cứ phải đợi lên lão mới được ưu thế đủ thứ.

Mọi người từ từ rồi sẽ già, trai tráng chìa vai gánh vác giang sơn là lẽ đương nhiên và công sức đấy không ai phủ nhận cả. Đón nhọc nhằn về mình hôm nay để thử thách, để phấn đấu và cả để ngày mai không phải hối tiếc đã lãng phí thời xuân do tị hiềm không đáng.

Đừng để qua bên kia dốc cuộc đời mới ân hận tuổi trẻ sức dài vai rộng chưa đỡ đần được gì và tuổi già sập xuống nhanh sẽ rất khó làm nổi cái gì. Bạn trẻ hãy hành động và tin được đáp trả, chẳng cần băn khoăn xã hội mình có “trọng trẻ” hay không, chuyện nhỏ!