Không nên lấy toa thuốc cũ dùng lại - Ảnh: Duyên Phan

Đặc biệt, hiện nay phổ biến là tình trạng tự dùng thuốc qua thông tin trên mạng Internet.

Đừng làm thay bác sĩ

Có hai vấn đề nghiêm trọng gắn liền với tình trạng tự dùng thuốc ở nước ta, một là tự ý dùng thuốc thuộc loại bán theo đơn (nên lưu ý kháng sinh và thuốc loại glucocorticoid - thường gọi tắt corticoid - ở nhiều nước phải bán theo toa, còn ở ta bán khá thoải mái) và hai là tự ý dùng thuốc ở người không biết gì về thuốc.

Đã có nhiều trường hợp tự ý dùng thuốc một cách sai lầm xảy ra khá phổ biến trước đây, như một trường hợp chỉ bị cảm sơ sài nhưng lại dùng kháng sinh cloramphenicol (tên biệt dược nổi tiếng trước đây là tifomycine) để tự chữa trị thường xuyên, sau một thời gian người bệnh bị thiếu máu bất sản (rối loạn rất nặng do cơ thể không sinh ra được tế bào máu) dẫn đến tử vong.

Tự dùng thuốc còn rất nguy hiểm vì dùng thuốc không đúng có thể che lấp dấu hiệu “cấp cứu ngoại khoa”, phải nhập viện để được mổ gấp. Ví dụ như đau bụng không rõ nguyên nhân (viêm ruột thừa, có thai ngoài tử cung...) mà vội dùng thuốc chống co thắt để giảm đau, thấy bụng hết đau dù bệnh vẫn còn nên người bệnh không đi bệnh viện để được phát hiện bệnh, mổ cấp cứu kịp thời, dễ dẫn đến nguy hiểm tính mạng.

Dùng đơn thuốc của chính mình hay của người khác (nhất là đơn thuốc tham khảo trên mạng) để tự chữa cũng là việc làm sai. Bởi một đơn thuốc luôn dành cho một cá nhân cụ thể trong một thời điểm cụ thể. Ngay cả bệnh của chính mình bây giờ có vẻ giống như trước nhưng có thể đã tiến triển ở mức độ nặng hơn, nếu dùng thuốc theo đơn cũ sẽ không còn hiệu quả.

Không nên lướt mạng tìm thuốc

Mới đây, một người bệnh nữ bị đái tháo đường hơn tám năm, nhờ bác sĩ chữa đường huyết ba năm nay rất ổn. Lần tái khám gần đây, đột nhiên đường huyết tăng vọt. Người bệnh khẳng định bà vẫn uống thuốc, tập thể dục đều đặn, không thay đổi chế độ ăn.

Gặng hỏi mãi bà mới rụt rè cho biết: “Thú thật với bác sĩ, hai tháng nay mỗi ngày tôi ăn thêm nửa trái dưa hấu vì con tôi xem trên mạng thấy có người bảo trong dưa hấu có chất trị được bệnh đái tháo đường”!

Việc tự dùng thuốc thông qua tin trên mạng Internet đang trở nên đáng lo ngại. Cần cảnh giác việc thu thập những thông tin sức khỏe, y dược trên mạng. Ngay cả người hoạt động trong lĩnh vực chuyên môn y dược cũng phải thận trọng sàng lọc thông tin đáng tin cậy để dùng. Đồng thời cần ghi nhớ rằng dược phẩm luôn gắn liền với kinh doanh, không loại trừ nhiều thông tin về dược phẩm đã “bị nhiễu” vì mục đích lợi nhuận.

Đối với các nhà chuyên môn y dược, phải luôn dựa trên quan điểm “y học có chứng cứ”, tức phải biết chọn công cụ hữu hiệu để tìm đúng thông tin trị liệu bằng thuốc đáng tin cậy. Nếu biết chọn lọc thông tin từ Internet thì đây là phương tiện hữu ích để cập nhật, ứng dụng vào chuyên môn.

Tuy nhiên, đối với người dùng thuốc nói chung, xin có lời khuyên đừng bao giờ dùng thông tin trên Internet để chẩn đoán bệnh, tự vào các địa chỉ trên mạng để tìm thuốc thích hợp (“thích hợp” ở đây do đã được quảng cáo rất nghệ thuật nhằm nghe xuôi tai), rồi mua thuốc trên mạng hoặc đến nhà thuốc mua về tự uống, thậm chí mua theo lối chuyền tay.

Khi nghĩ mình có bệnh, cách tốt nhất là đến bác sĩ để được khám, hướng dẫn và chỉ định cách điều trị.