Sáng nay 5-3 theo giờ Việt Nam, Tổng thống Donald Trump đã có bài phát biểu đầu tiên tại Quốc hội Mỹ.

Theo CNN, bài phát biểu kéo dài 1 giờ 40 phút - phá kỷ lục bài phát biểu đầu tiên dài nhất trước Quốc hội hoặc thông điệp liên bang.

Ukraine và Nga đã sẵn sàng cho hòa bình

Một trong những nội dung được chú ý nhất là tình hình chiến sự Ukraine. Trong bài phát biểu của mình, ông Trump đã ca ngợi sự ủng hộ của Mỹ đối với Ukraine suốt thời gian qua, và cho biết ông đang làm việc "không biết mệt mỏi để chấm dứt cuộc xung đột tàn khốc đó".

Tổng thống cũng nói ông "đánh giá cao" bức thư của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gửi ông trước đó, trong đó cho biết Ukraine sẵn sàng đàm phán để đạt được hòa bình lâu dài. "Ukraine sẵn sàng ký vào bất kỳ thời điểm nào thuận tiện cho ông", ông Trump dẫn lại lá thư của ông Zelensky.

Ông cũng nói Mỹ đã nhận được "những tín hiệu mạnh mẽ" từ Matxcơva rằng họ "sẵn sàng cho hòa bình". "Điều đó không tuyệt sao? Đã đến lúc chấm dứt cuộc chiến vô nghĩa này".

Kết thúc bài phát biểu, ông Trump cam kết sẽ đem trở lại "thời kỳ hoàng kim của nước Mỹ".

"Những người dân Mỹ thân mến, hãy chuẩn bị cho một tương lai đáng kinh ngạc, bởi vì thời kỳ hoàng kim của nước Mỹ chỉ mới bắt đầu. Nó sẽ không giống bất kỳ điều gì từng thấy trước đây", ông tuyên bố.

Sẽ "tiến hành chiến tranh" với các băng đảng ma túy Mexico, "lấy lại" kênh đào Panama

Liên quan đến vấn đề băng đảng ma túy Mexico, ông Trum tuyên bố sẽ "tiến hành chiến tranh" với các băng đảng này khi họ "hãm hiếp, giết người" và "gây ra mối đe dọa nghiêm trọng" đối với an ninh quốc gia Mỹ.

"Các băng đảng đang tiến hành chiến tranh với nước Mỹ, và đã đến lúc nước Mỹ phải tiến hành chiến tranh với các băng đảng, và chúng tôi đang làm như vậy", ông Trump phát biểu.

Ông cũng khẳng định sẽ "lấy lại" kênh đào Panama, đồng thời thông báo sẽ thành lập một văn phòng phụ trách việc đóng tàu mới tại Nhà Trắng và đưa ra mức thuế ưu đãi cho ngành này, trong bối cảnh chính quyền của ông đang lên kế hoạch hành động để thúc đẩy ngành đóng tàu của Mỹ nhằm đối phó sự thống trị của Trung Quốc.

Nói về Greenland, tổng thống Mỹ cũng tuyên bố sẽ có được Greenland bằng cách này hay cách khác. Ông gửi thông điệp đến người dân Greenland rằng: "Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ quyền tự quyết định tương lai của các bạn. Nếu các bạn chọn, chúng tôi chào đón các bạn đến với Mỹ". Ông hứa sẽ "giữ an toàn cho các bạn. Chúng tôi sẽ giúp các bạn giàu có và cùng nhau đưa Greenland lên tầm cao mà các bạn chưa từng nghĩ là có thể trước đây".

Ưu tiên hàng đầu: giải cứu kinh tế Mỹ

Đối với trong nước, Tổng thống Trump nói một trong những ưu tiên hàng đầu của ông là "giải cứu" nền kinh tế Mỹ, và mang lại sự cứu trợ "ngay lập tức" cho các gia đình lao động.

Ông chỉ trích chính quyền ông Biden để lại cho ông một "thảm họa kinh tế và cơn ác mộng lạm phát". Theo ông, các chính sách của ông Biden "đã đẩy giá năng lượng lên cao, đẩy giá thực phẩm lên cao và khiến hàng triệu người Mỹ không đủ khả năng chi trả cho các nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống".

"Là tổng thống, tôi đang đấu tranh mỗi ngày để đảo ngược thiệt hại này và giúp nước Mỹ trở nên dễ chi trả trở lại", ông nói.

Ông Trump chỉ ra rằng Ban Hiệu suất chính phủ là một công cụ để chống lạm phát bằng cách hạn chế chi tiêu lãng phí. Một số nhà lập pháp Đảng Cộng hòa đã đứng lên, reo hò và vẫy tay khi ông Trump nhắc đến tỉ phú Elon Musk - người ngồi trên khán đài. 

Ông Trump cho biết chính quyền của ông đang xây dựng một đường ống dẫn khí đốt tự nhiên "khổng lồ" ở Alaska. Theo ông, Nhật Bản, Hàn Quốc và các quốc gia khác đang muốn trở thành đối tác của Mỹ "với khoản đầu tư hàng nghìn tỉ USD mỗi nước". "Nó sẽ thực sự ngoạn mục. Mọi thứ đã sẵn sàng", ông nói.

Cạnh đó, ông đang xem xét kế hoạch hành động đối với sản xuất khoáng sản quan trọng và đất hiếm trong nước: "Cuối tuần này, tôi cũng sẽ có hành động mang tính lịch sử để mở rộng đáng kể hoạt động sản xuất khoáng sản quan trọng và đất hiếm tại Mỹ".

Graphite, lithium, uranium và 17 nguyên tố hóa học được gọi là đất hiếm rất quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế và an ninh quốc gia. Chúng rất cần thiết cho hoạt động sản xuất thiết bị điện tử, công nghệ năng lượng sạch, bao gồm tua bin gió, mạng lưới năng lượng và xe điện, cũng như một số hệ thống vũ khí.

"Sẽ cắt giảm thuế cho dân Mỹ"

Ông Trump chế giễu các nghị sĩ Dân chủ về vấn đề cắt giảm thuế, gợi ý rằng họ sẽ không bao giờ thắng cử nữa nếu không ủng hộ kế hoạch của Đảng Cộng hòa nhằm gia hạn luật cắt giảm thuế năm 2017.

Ông tuyên bố kế hoạch thuế của ông sẽ không đánh thuế đối với tiền boa, tiền làm thêm giờ hoặc phúc lợi an sinh xã hội - ba đề xuất mà ông đã đưa ra trong chiến dịch tranh cử.

Tổng thống Mỹ cũng cam kết các đợt cắt giảm thuế sẽ đến với người dân Mỹ: "Đó là một phần rất quan trọng trong kế hoạch của chúng tôi", ông nói.

Tuy nhiên con đường để thông qua chương trình nghị sự thuế quy mô lớn này đầy thách thức. Đảng Cộng hòa tại Hạ viện và Thượng viện đang bất đồng về việc có nên duy trì vĩnh viễn các khoản cắt giảm thuế năm 2017 hay không.

Thuế quan đối ứng sẽ có hiệu lực từ ngày 2-4

Ông Trump nói rằng Mỹ đã bị "lừa đảo trong nhiều thập kỷ" bởi "gần như mọi quốc gia trên Trái đất". "Chúng tôi sẽ không để điều đó xảy ra nữa", ông nói và khẳng định thuế quan sẽ thu về hàng nghìn tỉ USD, và tạo ra việc làm "như chúng ta chưa từng thấy trước đây".

Ông nhấn mạnh dưới thời chính quyền của ông, phải sản xuất bên trong nước Mỹ hoặc chịu đánh thuế. Ông nói các quốc gia khác đánh thuế hàng hóa Mỹ "cao hơn rất nhiều" so với mức thuế mà Mỹ áp dụng với họ. 

"Điều đó rất bất công. Các quốc gia khác đã sử dụng thuế quan đối với chúng tôi trong nhiều thập kỷ, và bây giờ đến lượt chúng tôi bắt đầu sử dụng chúng", ông nói.

Ông nói rằng thuế quan đối ứng sẽ có hiệu lực vào ngày 2-4.

Ông cũng ca ngợi các khoản đầu tư lớn từ các ông lớn công nghệ như Apple, Oracle và Tập đoàn bán dẫn TSMC, như một phần trong nỗ lực thúc đẩy sản xuất tại Mỹ. Những nỗ lực này không chỉ đơn thuần là tạo việc làm và thúc đẩy nền kinh tế Mỹ, mà còn nhằm củng cố vị thế của Mỹ trong ngành công nghiệp AI.

DOGE phát hiện "hàng trăm tỉ USD gian lận"

Ông Trump nhắc lại việc mình đã thành lập Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE). "Có lẽ bạn đã nghe nói về nó", ông nói. Tiếp đó ông chỉ vào tỉ phú Elon Musk, người đang ở trong khán phòng, và nói lời cảm ơn vì ông Musk đã "làm việc rất chăm chỉ".

Sau đó ông tiếp tục nói về các chương trình mà ông cho là "sự lãng phí khủng khiếp" của chính phủ liên bang.

"Tất cả những trò lừa đảo này và chúng còn tệ hơn nhiều, nhưng tôi không nghĩ là nên nói về chúng", ông nói và cho biết nhiều vụ lừa đảo khác đã bị "vạch trần" bởi một nhóm "rất thông minh" chủ yếu là những người trẻ tuổi, do Elon [Musk] đứng đầu.

Ông nói rằng Ban Hiệu suất chính phủ đã phát hiện ra "hàng trăm tỉ USD gian lận", và số tiền được thu hồi để giảm nợ nhằm chống lạm phát.

"Dọn sạch bộ máy quan liêu"

Tổng thống Mỹ cũng tuyên bố chính quyền của ông sẽ "tái chiếm quyền lực" từ một "bộ máy quan liêu vô trách nhiệm". "Chúng tôi sẽ khôi phục nền dân chủ thực sự cho nước Mỹ một lần nữa", ông nhấn mạnh.

Ông cảnh báo rằng bất kỳ viên chức quan liêu nào chống lại điều này sẽ bị cách chức ngay lập tức: "Chúng tôi đang dọn sạch đầm lầy. Những ngày cai trị của các viên chức quan liêu không được bầu đã qua rồi".

Ông cũng chỉ trích các quy định và phê duyệt nợ làm chậm hoạt động của chính phủ liên bang, và phàn nàn "hàng trăm nghìn nhân viên liên bang... đã không đến làm việc" dù chính quyền của ông đã ra lệnh chấm dứt các quy tắc cho phép làm việc linh hoạt thời dịch COVID-19.

"Giá trứng tăng do ông Biden"

"Joe Biden đặc biệt để giá trứng vượt ngoài tầm kiểm soát. Và chúng tôi đang nỗ lực để đưa giá trứng xuống thấp trở lại", ông nói.

Theo NYT, Mỹ vẫn có nền kinh tế mạnh nhất thế giới với lạm phát đang giảm dần, nhưng trong những tuần gần đây, nền kinh tế đã có dấu hiệu căng thẳng do cắt giảm ngân sách liên bang và thuế quan.

Tờ báo cũng cho biết giá trứng tăng vọt trong thời kỳ chính quyền ông Biden, nhưng nguyên nhân là do dịch cúm gia cầm H5N1.

Chính quyền ông Trump gần đây liên tục đề cập đến giá trứng. Bộ trưởng Nông nghiệp Brooke Rollins tuần này còn gợi ý rằng người Mỹ nên bắt đầu nuôi gà trong sân nhà.

"Giấc mơ Mỹ đang trỗi dậy mạnh mẽ và tốt đẹp hơn bao giờ hết"

Trước đó, khi mở đầu bài phát biểu, ông Trump nhắc lại thông điệp hôm nhậm chức: "Cách đây sáu tuần, tôi đã đứng dưới mái vòm của tòa nhà Quốc hội này và tuyên bố về 'buổi bình minh của kỷ nguyên vàng của nước Mỹ'. Từ khoảnh khắc đó, chúng ta chứng kiến không gì khác ngoài hành động nhanh chóng và không ngừng để mở ra kỷ nguyên vĩ đại và thành công nhất trong lịch sử đất nước chúng ta", ông nói.

"Nước Mỹ đang trở lại", ông Trump nói trong tiếng reo hò của một nửa Quốc hội Mỹ. "Chúng tôi đã hoàn thành được nhiều việc trong 43 ngày hơn hầu hết các chính quyền khác trong 4 năm hoặc 8 năm, và chúng tôi chỉ mới bắt đầu".

"Tinh thần của chúng ta đã trở lại, lòng tự hào của chúng ta đã trở lại, sự tự tin của chúng ta đã trở lại, và giấc mơ Mỹ đang trỗi dậy mạnh mẽ và tốt đẹp hơn bao giờ hết". 

Ông Trump tiếp tục ca ngợi tháng đầu tiên trong nhiệm kỳ của ông được xem là "thành công nhất lịch sử". Ông cũng chê người tiền nhiệm Joe Biden là "tổng thống tệ hại nhất lịch sử".

Bài phát biểu sau đó bị cắt ngang bởi dân biểu Đảng Dân chủ Al Green thuộc Texas. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson đã mời ông Green ra khỏi Quốc hội, nói rằng các thành viên la ó và chế nhạo ông Trump là đang tham gia vào "hành vi vi phạm chuẩn mực cố ý và có chủ đích".

Sau khi bị đuổi ra ngoài, ông Green nói với các phóng viên rằng hành động của ông "là xứng đáng để mọi người biết rằng sẽ có một số người đứng lên" chống lại tổng thống.

"Đẩy lùi cuộc xâm lược nước Mỹ"

Ông Trump điểm lại những gì ông đã làm, gồm ký hàng loạt sắc lệnh hành pháp kể từ khi nhậm chức cách đây sáu tuần. Ông Trump cho biết ông đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia ở biên giới phía nam, và triển khai quân đội Mỹ cùng lực lượng tuần tra biên giới để "đẩy lùi cuộc xâm lược đất nước chúng ta".

Tổng thống cũng cho biết ông đã áp đặt một lệnh ngừng tuyển dụng liên bang ngay lập tức kể từ khi nhậm chức, cũng như lệnh ngừng tất cả các quy định liên bang mới và tất cả viện trợ nước ngoài.

Ông tự hào rằng ông đã chấm dứt "cuộc lừa đảo xanh mới lố bịch" và rằng ông đã rút Mỹ khỏi "Thỏa thuận khí hậu Paris không công bằng", Tổ chức Y tế thế giới "tham nhũng" và Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc "chống Mỹ".

Ngoài ra, ông đã chấm dứt các hạn chế về môi trường của Joe Biden mà ông cho rằng đã làm cho đất nước "an toàn hơn rất nhiều và hoàn toàn không thể chi trả".

"Quan trọng là, chúng ta đã chấm dứt quy định điên rồ về xe điện của chính quyền trước, cứu lấy công nhân và các công ty ô tô của chúng ta khỏi sự phá hủy kinh tế", ông nói.

Tổng thống Trump cũng tuyên bố ông đã chấm dứt việc "vũ khí hóa" chính phủ, như "một tổng thống đương nhiệm được phép truy tố một cách tàn bạo đối thủ chính trị của mình như tôi". Đồng thời chấm dứt "mọi sự kiểm duyệt của chính phủ" và "mang lại quyền tự do ngôn luận ở Mỹ". 

New York Times tường thuật ông Trump tỏ ra đắc thắng khi đã vượt qua nhiều vụ truy tố: "Chuyện đã diễn ra thế nào rồi nhỉ?".

Tổng thống Mỹ cũng nhận công về việc đổi lại tên núi Denali ở Alaska về tên cũ là núi McKinley, mặc dù sự thay đổi này bị các nghị sĩ Đảng Cộng hòa của bang và các quan chức địa phương phản đối, vì họ muốn giữ tên Denali.

Ông Trump cũng không quên nhắc việc mình đã ký sắc lệnh biến tiếng Anh trở thành ngôn ngữ chính thức của Mỹ, và đổi tên vịnh Mexico thành "vịnh Mỹ".

Nhà lãnh đạo Mỹ nhấn mạnh rằng ông đã "chấm dứt chế độ chuyên chế của những chính sách được gọi là đa dạng, bình đẳng và hòa nhập" trên toàn bộ chính phủ liên bang, khu vực tư nhân và quân đội Mỹ.

Ông Trump chỉ trích các thành viên Đảng Dân chủ

Theo Đài CNN, một số nhà lập pháp Dân chủ đã tham gia vào một cuộc biểu tình phản đối bài phát biểu của Tổng thống Donald Trump trước phiên họp chung của Quốc hội, giơ cao các biển hiệu ghi "Musk ăn cắp" khi ông Trump liệt kê danh sách những thành tựu trong nhiệm kỳ thứ hai của mình.

Các biển hiệu do các đảng viên Dân chủ gồm hai mặt: Mặt trên ghi "Musk ăn cắp" và mặt còn lại là "sai sự thật".

Ông Trump chỉ trích trực tiếp phe Dân chủ tại phòng họp tòa nhà Quốc hội: "Đây là bài phát biểu thứ năm của tôi trước Quốc hội, và một lần nữa tôi nhìn vào các đảng viên Dân chủ trước mặt tôi và nhận ra rằng hoàn toàn không có gì tôi có thể nói để làm họ vui vẻ hoặc khiến họ đứng lên, mỉm cười hay vỗ tay".

"Tôi có thể tìm ra thuốc chữa cho căn bệnh tàn phá nhất - một căn bệnh có thể xóa sổ toàn bộ quốc gia hoặc công bố câu trả lời cho nền kinh tế vĩ đại nhất trong lịch sử, hoặc ngăn chặn tội phạm ở mức thấp nhất từng được ghi nhận. Và những người ngồi ngay đây sẽ không vỗ tay, sẽ không đứng lên, và chắc chắn sẽ không cổ vũ cho những thành tựu to lớn này" - ông Trump mỉa mai.

Khách mời đặc biệt của Đệ nhất phu nhân Melania Trump

Đến buổi phát biểu của ông Trump, bà Melania Trump có 15 khách mời, bao gồm một cô gái tuổi teen từng bị bắt nạt bằng deepfake do AI tạo ra, gia đình người lính cứu hỏa thiệt mạng trong buổi vận động tranh cử của ông Trump tại Butler, Pennsylvania, và mẹ cùng chị gái của sinh viên Laken Riley bị sát hại.

Khách mời của bà đại diện cho những "thành tựu quan trọng" của chính quyền, từ lệnh hành pháp cấm phụ nữ chuyển giới tham gia các môn thể thao dành cho nữ cho đến nỗ lực đưa Marc Fogel, một người Mỹ bị Nga giam giữ, trở về nhà.

Họ cũng đại diện cho các vấn đề mà chính quyền cam kết giải quyết, bao gồm việc Đệ nhất phu nhân Melania Trump thúc đẩy thông qua một dự luật bảo vệ người Mỹ khỏi deepfake do AI tạo ra và nội dung khiêu dâm trả thù, cũng như các vấn đề về kinh tế và an ninh biên giới.

Đảng Dân chủ chọn khách mời nào?

Theo CNN, các nhà lập pháp thường mời khách tham dự bài phát biểu của tổng thống trước Quốc hội, nhằm thu hút sự chú ý đến các vấn đề quan trọng đối với đảng của họ.

Khách mời của Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson bao gồm "ông trùm" biên giới Tom Homan, trong bối cảnh ông Trump và các nghị sĩ Đảng Cộng hòa tại Quốc hội coi việc chống nhập cư bất hợp pháp là trụ cột quan trọng trong chương trình nghị sự.

Trong khi đó khách mời của lãnh đạo phe Dân chủ Hạ viện Hakeem Jeffries bao gồm một cư dân New York, người mà ông Jeffries cho biết đã nhận được dịch vụ chăm sóc sức khỏe quan trọng thông qua Medicaid. Điều này diễn ra trong bối cảnh Đảng Dân chủ cảnh báo rằng Medicaid có thể đối diện nguy cơ bị cắt giảm khi các nghị sĩ Cộng hòa thúc đẩy chương trình lập pháp của ông Trump.

Ông Johnson nói rằng Đảng Cộng hòa sẽ không cắt giảm Medicaid, Medicare hoặc An sinh xã hội khi họ nỗ lực thông qua và tài trợ chương trình nghị sự của ông Trump, nhưng ông đã nói rằng Đảng Cộng hòa sẽ nhắm mục tiêu vào "gian lận, lãng phí và lạm dụng" trong các chương trình đó.

Dân biểu Đảng Dân chủ phản đối ông Trump 

Nữ dân biểu Đảng Dân chủ Melanie Stansbury của bang New Mexico cầm tấm biển có dòng chữ "đây không phải là bình thường" khi Tổng thống Donald Trump bước vào và chào các nhà lập pháp. Một người đối diện dường như đã giật tấm biển khỏi tay bà Stansbury sau khi ông Trump đi ngang qua chỗ bà.

Theo New York Times, một số nghị sĩ Đảng Dân chủ trong khán phòng đã cầm biểu ngữ phản đối ông Trump trong im lặng. Một bảng có dòng chữ: "Musk ăn cắp". 

Một số thành viên Đảng Dân chủ khác thì cầm biểu ngữ "Cứu Medicaid", "Bảo vệ Medicaid", "Bảo vệ cựu binh".

Bài phát biểu được mong chờ, nhưng sẽ gây chia rẽ?

Theo các trích đoạn được Nhà Trắng công bố trước đó, ông Trump dự kiến trình bày nỗ lực của ông nhằm chấm dứt xung đột Nga - Ukraine trong bài phát biểu tối 4-3 giờ Mỹ (sáng 5-3 giờ Việt Nam).

Chủ đề bài phát biểu của Tổng thống Donald Trump sẽ là "làm mới giấc mơ Mỹ", nhưng hứa hẹn sẽ là một buổi tối gây chia rẽ.

Đảng Cộng hòa dự kiến sẽ ca ngợi các thành tựu của ông Trump, bao gồm một loạt các sắc lệnh hành pháp và một cuộc tấn công vào bộ máy quan liêu liên bang do tỉ phú Elon Musk, người giàu nhất thế giới, lãnh đạo.

Ông Trump cũng sẽ nêu ra tầm nhìn của mình về nền kinh tế, ngay cả khi cuộc chiến thương mại mà ông phát động chống lại Canada, Trung Quốc và Mexico đang làm rung chuyển thị trường thế giới và đe dọa làm tăng giá trong nước. Ông dự kiến sẽ khẳng định lập trường rằng các chính sách thuế quan của ông giúp Mỹ "thu về hàng nghìn tỉ USD".

"Bất kể họ đánh thuế chúng ta bao nhiêu, chúng ta cũng đánh thuế họ. Nếu họ áp dụng thuế quan phi tiền tệ để giữ chúng ta tránh xa thị trường của họ, thì chúng ta cũng áp dụng các rào cản phi tiền tệ để giữ họ tránh xa thị trường của chúng ta", một phát biểu được Nhà Trắng trích lại.

Ngoài ra, "ông ấy sẽ đi sâu vào chính sách đối ngoại, nói về ý định chấm dứt chiến tranh ở Ukraine", Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói với Đài Fox News trước đó.

Dự kiến ông Trump cũng sẽ công bố việc mở rộng sản xuất các khoáng sản quan trọng và đất hiếm tại Mỹ.

"Giấc mơ Mỹ đang trỗi dậy, lớn hơn và tốt đẹp hơn bao giờ hết. Không gì ngăn nổi giấc mơ Mỹ, và đất nước chúng ta đang trên bờ của sự trở lại mà thế giới chưa từng chứng kiến, và có lẽ sẽ không bao giờ chứng kiến nữa", ông Trump dự kiến nói trong bài phát biểu được mong đợi nhất kể từ lễ nhậm chức của ông cách đây sáu tuần.

Hồi hộp với thuế của ông Trump

Một loạt động thái mới từ chính sách áp thuế của Mỹ và chính quyền ông Donald Trump cùng các biện pháp trả đũa thương mại của các nước khiến các ngành hàng xuất khẩu Việt Nam đứng trước những rủi ro, thách thức mới.