Tổng thống Mỹ Donald Trump trong buổi đi thực địa tại khu vực biên giới ở San Diego, California vào tháng 3-2018 - Ảnh: AFP

Quyết định của thẩm phán Haywood Gilliam Jr. ban hành ngày 24-5 đã tạm ngừng việc tái phân bổ kinh phí của quân đội cho việc xây bức tường. Yêu cầu của ông Gilliam được áp dụng với hai dự án lẽ ra sẽ khởi động vào ngày 25-5 để thay thế 82km hàng rào ở hai điểm tại vùng biên giới với Mexico.

Ông Gilliam đã nghe tranh biện vào tuần trước về hai vụ kiện. Vụ thứ nhất do bang California và 19 bang khác đệ đơn và vụ thứ hai do câu lạc bộ Sierra và liên minh truyền thông đường biên giới đệ đơn. 

Quyết định của ông Gilliam là quyết định đầu tiên được ban hành cho rất nhiều vụ kiện chống lại quyết định gây tranh cãi của ông Trump trong việc vượt qua các quy trình phê duyệt thông thường để nhất quyết xây bức tường biên giới.

Thẩm phán Gilliam đã phê vào bản án như sau: "Khi quốc hội từ chối yêu cầu của phía hành pháp về vấn đề kinh phí, nếu phía hành pháp tìm cách khác để chi số tiền không được sự đồng ý của quốc hội là không phù hợp với nguyên tắc tam quyền phân lập đã được xác định từ những ngày đầu lập quốc".

Ông Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia vào tháng 2-2019. Vấn đề ngân sách cho bức tường biên giới cũng là trung tâm của tranh cãi dẫn đến việc chính phủ Mỹ phải đóng cửa tạm thời trong thời gian kỷ lục 35 ngày. 

Để thỏa hiệp, Quốc hội Mỹ đã bố trí 1,375 tỉ USD để mở rộng hoặc thay thế hệ thống hàng rào hiện tại ở khu vực thung lũng Rio Grande ở bang Texas, nơi có nhiều người vượt biên trái phép nhất.

Ông Trump chấp nhận số tiền nhưng vẫn tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để có thể có thêm tiền cho việc xây bức tường vì ông cần đến 8 tỉ USD. Theo đó, 3,6 tỉ USD được lấy từ ngân sách xây dựng của quân đội, 2,5 tỉ USD được lấy từ hoạt động chống ma túy của Bộ Quốc phòng và 601 triệu USD từ tiền tịch thu tài sản của Bộ Tài chính.

Theo Hãng tin AP, Bộ Quốc phòng đã chuyển lần lượt 1 tỉ USD vào tháng 3-2019 và 1,5 tỉ USD vào đầu tháng 5-2019 đến tài khoản xây tường. Patrick Shanahan, quyền Bộ trưởng quốc phòng, dự kiến sẽ quyết định việc chuyển số tiền 3,6 tỉ USD còn lại.

Chính quyền Trump dự kiến dùng 601 triệu USD của Bộ Tài chính để mở rộng hàng rào biên giới ở thung lũng Rio Grande.

TTO - Hạ viện Mỹ do Đảng Dân chủ kiểm soát đã kiện các thành viên của chính quyền Tổng thống Donald Trump về việc ban bố tình trạng khẩn cấp để huy động ngân sách xây tường biên giới Mexico.