Khi ra nước ngoài, vào thư viện nhiều đại học tôi chỉ thấy có hai tờ báo Việt Nam được đặt mua là Nhân Dân và Tuổi Trẻ! Sở dĩ báo Tuổi Trẻ đạt được uy tín như hiện nay, ai cũng biết là nhờ tâm huyết và công sức đóng góp của nhiều thế hệ lãnh đạo, biên tập viên và phóng viên, trong đó có rất nhiều cây bút tên tuổi.

Phóng to

Có mặt kịp thời ở các điểm nóng thời sự trong và ngoài nước là nhiệm vụ của phóng viên báo Tuổi Trẻ. Trong ảnh: phóng viên Viễn Sự tác nghiệp trong trận lũ lịch sử ở Thái Lan năm 2011 - Ảnh: Thuận Thắng

Tuy nhiên, các cây bút có tên tuổi trên Tuổi Trẻ dường như ngày càng ít đi. Người ta bắt đầu khó nhớ tên những phóng viên trẻ. Trên báo xuất hiện không ít tin bài "vô hồn": có số liệu, có vấn đề đấy nhưng sao có vẻ rời rạc, sao ít thấy những chi tiết đắt giá, và dường như rất ít tâm huyết của người viết. Trong những bài phỏng vấn đã thấy không ít bài hỏi chiếu lệ, hỏi như học trò, hỏi như mớm cho đương sự phân bua, mà thiếu những bài phỏng vấn sắc sảo của những phóng viên có hiểu biết, có bản lĩnh dám truy vấn đến cùng những người có trách nhiệm mà không chịu nhận trách nhiệm...

Sinh viên các ngành khoa học xã hội và nhân văn ra trường dường như không còn thấy cơ hội dành cho mình thông qua các lớp đào tạo cộng tác viên cho báo Tuổi Trẻ và một số tờ báo lớn như trước kia nữa. Tôi dạy ở đại học mấy chục năm mà ít thấy những tờ báo lớn liên hệ với trường, khoa, hay trực tiếp đặt bàn tuyển dụng ở sân trường đại học lớn vào mùa tốt nghiệp để lựa chọn những sinh viên ưu tú nhất, tiếp tục đào tạo và chọn làm cộng tác viên.

Dường như các báo lớn đã có vẻ "quan liêu": không cần tìm ai cả mà người ta đã đổ xô đến ào ào! Tại các trường đại học, việc giữ lại và đào tạo những sinh viên giỏi nhất ở trong nước và nước ngoài là việc làm thường xuyên, năm nào cũng làm và làm có kế hoạch. Những khoa có uy tín không bao giờ nhận người qua con đường quen biết.

Tôi nghĩ báo Tuổi Trẻ cũng nên tuyển chọn từ những sinh viên ưu tú nhất hằng năm để đào tạo phóng viên trẻ, làm mới lực lượng của mình thường xuyên, hơn là ngồi đợi người ta đến và tuyển phóng viên theo kiểu cầu âu. Tôi tin rằng những sinh viên ưu tú thường là những người có tư cách, những thanh niên giàu nhiệt huyết và có lý tưởng. Nếu được đào tạo và làm việc trong môi trường báo chí chuyên nghiệp họ sẽ trở thành lực lượng kế thừa xứng đáng.

Họ là những người đứng đầu trong thế hệ của họ thì họ sẽ biết cách làm ra một tờ báo đứng đầu! Việc tuyển chọn phóng viên cho báo không nhất thiết chỉ chọn trong khoa báo chí mà có thể chọn từ ngữ văn, lịch sử, xã hội học, tâm lý học, luật, kinh tế... miễn sao đạt được những tiêu chí của tờ báo.

Quan sát đời sống báo chí trong nước, chúng ta thấy có những tờ báo nổi đình đám một thời, sau đó chìm dần, chìm dần không còn ai biết đến nữa - và ngược lại. Tại sao như vậy? Theo tôi, không có nguyên nhân nào khác ngoài bản lĩnh người lãnh đạo và năng lực đội ngũ phóng viên. Nếu không chăm lo bồi dưỡng, đào tạo nhân tài thật sự không thể có phát triển bền vững được!

ĐOÀN LÊ GIANG(khoa văn học và ngôn ngữ Trường ÐH Khoa học xã hội và nhân văn- ÐHQG TP.HCM)