Ba bộ phim dự thi nổi bật nhất tại HANIFF 2016 của điện ảnh Pháp, Thái Lan và Canada (từ trái qua) - Ảnh: IMDb

Khác với các liên hoan phim (LHP) quốc tế lớn luôn chọn những bộ phim tranh giải chính thức là các tác phẩm lần đầu công bố, LHP quốc tế Hà Nội (HANIFF), với năm thứ tư tổ chức, vẫn phải... gom nhặt những bộ phim cũ và đã tham dự cả chục LHP quốc tế khác nhau. Nhưng có sao đâu, cũ người mà lại mới ta.

Chưa kể, đó là những tác phẩm điện ảnh đáng giá, những tinh hoa của điện ảnh thế giới mà nếu không có HANIFF, khán giả sẽ khó có cơ hội được xem chúng tại rạp.

Những bộ phim đáng giá

12 bộ phim truyện dài được tuyển chọn từ hàng trăm bộ phim tranh giải chính thức tại HANIFF lần thứ tư có khá nhiều cái tên sáng giá, khiến hai bộ phim của nước chủ nhà, dù đều là lựa chọn khá sáng suốt, vẫn khá chênh lệch nếu so về chất lượng nghệ thuật.

Trong 10 bộ phim quốc tế tranh giải phim dài có những nền điện ảnh rất mạnh tại châu Á như Nhật Bản, Iran, Hàn Quốc, Ấn Độ, Philippines và cả Thái Lan.

Điện ảnh Thái có Apichatpong Weerasethakul - đạo diễn sinh năm 1970 từng đoạt ba giải tại Cannes, trong đó có Cành cọ vàng. Bộ phim mới nhất từng tranh giải Un Certain Regard năm ngoái tại Cannes của Apichatpong - Cemetery of splendour (Nghĩa địa huy hoàng) - sẽ tranh giải cao nhất cùng với 11 đối thủ khác tại HANIFF và nó cũng được đánh giá là một trong những đối thủ nặng ký nhất, nếu ban giám khảo bỏ phiếu cho những tác phẩm giàu tính thể nghiệm và phong cách cá nhân hơi dị biệt của Apichatpong.

Một tên tuổi nổi bật ở tầm quốc tế với hàng chục giải thưởng lớn nhỏ khác là đạo diễn Atom Egoyan người Canada, từng là “con cưng” của các LHP lớn như Cannes, Berlin và Venice.

Tác phẩm mới nhất của Atom Egoyan - Remember (Hồi ức) là một bộ phim “nặng đô” kể về một ông già, nạn nhân sống sót của diệt chủng Do Thái, phát hiện ra tên lính của Đức quốc xã, kẻ đã giết toàn bộ gia đình ông, sau... 70 năm, đang sống tại Mỹ với một nhân thân giả.

Nam diễn viên kỳ cựu 87 tuổi từng đoạt Oscar Christopher Plummer đã có một vai diễn đầy xúc động về người đàn ông sắp gần đất xa trời đang lần mò lại hồi ức về những bi kịch của quá khứ cũng như đối mặt với kẻ giết người sau 70 năm.

Remember cũng từng tranh giải Sư tử vàng tại LHP Venice 2015 và giờ đây là một trong 12 phim tranh giải chính thức tại HANIFF.

Đại diện dự thi đến từ Pháp, nền điện ảnh mạnh hàng đầu của thế giới về dòng phim nghệ thuật góp mặt với Marguerite của đạo diễn Xavier Giannoli.

Bộ phim này có thể không phải là một tác phẩm nổi bật về mặt nghệ thuật, nhưng là một lựa chọn giải trí đáng giá cho khán giả với sự hài hước trào lộng và diễn xuất tuyệt vời của nữ diễn viên Pháp Catherine Frot - người có tới 10 đề cử giải Cesar và đoạt hai giải, trong đó có giải Nữ diễn viên chính xuất sắc nhờ bộ phim nói trên.

Marguerite là bộ phim lấy cảm hứng từ câu chuyện có thật, kể về một người phụ nữ giàu có nuôi tham vọng trở thành nữ ca sĩ opera lừng danh, dù bà ta có giọng hát của một... chú bò rống. Phiên bản Mỹ của bộ phim này có tên Florence Foster Jenkins do Meryl Streep đóng chính mới ra mắt hè vừa qua tại Mỹ.

Ít danh tiếng quốc tế hơn, nhưng đều là những tác phẩm nổi bật và giành nhiều giải thưởng tại quê nhà là các bộ phim như Blossoming into a family của Nhật Bản, Ordinary people của Philippines, Birds with large wings của Ấn Độ và một số bộ phim khác đến từ Hàn Quốc, Singapore...

Hai đại diện của nước chủ nhà Việt Nam lọt vào 12 phim tranh giải chính thức là Trúng số của Dustin Nguyễn và Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh của Victor Vũ, đều đoạt nhiều giải thưởng trong nước. Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh còn đại diện Việt Nam tranh giải Oscar cho phim nước ngoài hay nhất.

Tuy nhiên, đặt cạnh các đối thủ quốc tế, nhất là những bộ phim nổi bật của Canada, Thái Lan và Pháp, cơ hội giành các giải thưởng quan trọng không nhiều.

Trúng số tranh giải HANIFF 2016 - Ảnh tư liệu

Cơ hội để nâng tầm phim Việt

Tuy nhiên, việc phim Việt Nam tranh giải ở HANIFF không quan trọng bằng việc đây là một sân chơi nghệ thuật mang tầm vóc quốc tế mà nếu biết tận dụng, đây sẽ là một dịp tuyệt vời để các nhà làm phim, khán giả trong nước được tiếp cận với những nền điện ảnh đa dạng, những tiếng nói đa thanh của điện ảnh thế giới.

Tại HANIFF lần thứ ba, người viết có dịp trải nghiệm với cuộc chạy đua marathon trong bốn ngày xem tổng cộng 16 bộ phim cả quốc tế lẫn Việt Nam.

Quả thực, đó là một trải nghiệm đáng giá, khi vừa xem một bộ phim tuyệt vời của quốc tế, lại bị tra tấn ngay bởi một bộ phim “cúng giỗ” của Việt Nam rồi ngay sau đó lại được “cứu vớt” bởi một bộ phim quốc tế khác.

Chất lượng các bộ phim quốc tế tham dự HANIFF lần trước và lần này khá đồng đều, nếu không nói có những bộ phim xuất sắc đã được các LHP quốc tế lớn vinh danh trước đó.

Năm nay, ngoài các bộ phim dự thi nói trên, ở các hoạt động tham dự không tranh giải cũng có rất nhiều bộ phim đáng giá. Son of Saul - một bộ phim về đề tài diệt chủng Do Thái của điện ảnh Hungary, từng đoạt giải thưởng lớn tại Cannes năm ngoái và giải Oscar cho phim nước ngoài xuất sắc nhất 2016 sẽ được trình chiếu trong khuôn khổ HANIFF.

Hai chương trình điện ảnh chọn lọc giới thiệu hai nền điện ảnh lớn là Ấn Độ và Ý cũng hứa hẹn mang đến cho người xem những bộ phim xuất sắc.

Với điện ảnh Ý là chùm năm bộ phim, trong đó có ba bộ phim kinh điển được xem là kiệt tác của dòng tân hiện thực, đó là The road, Rocco and his brothers và Miracle in Milan cùng hai bộ phim mới sản xuất gần đây.

Sự đa dạng của các hoạt động chiếu phim dự thi, phim không tranh giải, các hội thảo điện ảnh và hội chợ bên lề cho thấy HANIFF dù đang còn non trẻ, cho thấy tầm vóc của một LHP quốc tế. Điều quan trọng hơn, đây là dịp để nâng tầm chất lượng phim Việt, để sân chơi này trong tương lai gần không quá chênh lệch.