Tinder, tình và tiền

 

Đứng bên kia chiến tuyến là Tập đoàn Match - hãng công nghệ vận hành hơn 40 nền tảng hẹn hò trực tuyến toàn cầu, gồm những cái tên nổi tiếng như Match.com, Meetic, OkCupid, Hinge, PlentyOfFish và tất nhiên là Tinder.

Cáo buộc của phía nguyên đơn (gồm 3 nhà đồng sáng lập Tinder - Sean Rad, Justin Mateen và Jonathan Badeen - cùng 2 phó chủ tịch phụ trách tài chính và truyền thông) là Match Group đã lừa dối họ bằng cách định giá Tinder thấp hơn thực tế để giảm số tiền phải trả khi họ bán cổ phần.

Rad (sinh năm 1986) tự nhận mình là người vụng về và hay mắc cỡ, nhất là khi tiếp cận phụ nữ. Khi mới học đến năm thứ 2 ở Đại học Nam California danh giá, Rad bỏ ngang để theo đuổi con đường startup. Sau nhiều dự án dở dang, Tinder là thành công để đời của Rad, nhưng anh không ngờ rằng app về tình này lại có ngày gây rắc rối về tiền.

Trong một bài hồ sơ đăng trên trang Intelligencer của tạp chí New York ngày 14-1, tác giả Jesse Barron gọi cuộc chiến của Sean Rad với Match là một câu chuyện kịch tính đầy xúc cảm và mang màu sắc của một cuộc trả thù, trong đó nhân vật chính nhất quyết không bỏ cuộc cho đến khi đối mặt được với kẻ phản diện và tiêu diệt hắn (hay bị hắn tiêu diệt). 

“Khác biệt duy nhất là thay vì bắn giết và cấu xé nhau, các hành động trong thiên báo thù này diễn ra ở dạng làm chứng trước tòa và các buổi tranh tụng của luật sư” - Barron viết.

Dù bị đơn là Match nhưng “trùm cuối” và đối thủ thực sự của Rad là ông trùm truyền thông Barry Diller, chủ tịch IAC - tập đoàn đầu tư nắm cổ phần chi phối của Match trong thời gian diễn ra vụ việc. 

Đó là một đối thủ đáng gờm: Diller là cựu chủ tịch và CEO của các hãng phim Paramount Pictures và 20th Century Fox, và từng là người dẫn dắt CEO của Uber và Disney.

 

Làm giàu cho người khác

Tháng 2-2012, ở tuổi 26, Rad bắt đầu làm việc cho Hatch Labs, một “vườn ươm khởi nghiệp” ở Los Angeles, với mức lương 160.000 USD/năm. Mùa xuân năm đó, Hatch Labs tổ chức hackathon - cuộc thi chạy đua tìm ý tưởng khởi nghiệp mới. Và nhóm của Rad nghĩ ra ý tưởng làm một app hẹn hò, chỉ kết nối 2 người với nhau nếu họ có chung sở thích.

Rad muốn đặt tên app này là Tender, nghĩa là “biết quan tâm”, song nhà đồng sáng lập Whitney Wolfe cho rằng từ ngày nghe sướt mướt quá và đề xuất đổi chữ e đầu tiên thành i. Khoảng 1 năm sau, Rad, Wolfe và các nhà đồng sáng lập khác nộp hồ sơ cấp bằng sáng chế cho “Phương pháp và hệ thống thực thi quá trình mai mối” giúp người dùng đã “quẹt phải” trên hồ sơ của nhau có thể bắt đầu tương tác với nhau, công nghệ sau này được gọi là xác nhận kép (double opt-in).

Theo thỏa thuận của Rad với Hatch Labs, bất kỳ ý tưởng nào thai nghén trong lúc là nhân viên ở đây đều sẽ trở thành tài sản độc quyền của công ty. Rad là CEO của Tinder, nhưng không phải là chủ sở hữu hợp pháp. 

Tất cả - từ cái tên Tinder, công nghệ xác nhận kép đến cả thương hiệu - đều không thuộc về anh. Lẽ ra Rad có thể gọi vốn từ các nhà đầu tư mạo hiểm và sở hữu Tinder, trở thành một Mark Zuckerberg khác, nhưng thay vào đó anh lại làm ra tiền cho kẻ khác.

Trong khi đó, Match sở hữu một phần Hatch Labs, và sự thành công nhanh chóng của Tinder đã khiến ông trùm Diller chú ý đến ứng dụng non trẻ này. Diller và Rad gặp nhau lần đầu tiên vào mùa hè 2014, và CEO trẻ tuổi bày tỏ vọng có thể đạt được một thỏa thuận khác xung quanh Tinder. Ông trùm đồng ý.

Theo thỏa thuận mới của IAC, từ tháng 5-2017 Rad sẽ nhận được quyền chọn bán cổ phần trị giá 12% giá trị Tinder. Thỏa thuận mới này đồng thời được ký giữa IAC với 2 nhà đồng sáng lập Tinder còn lại là Justin Mateen và Jonathan Badeen.

Vấn đề là làm sao xác định giá trị của Tinder? Với các công ty niêm yết, giá trị vốn hóa thị trường thường được xem là trị giá công ty, nhưng Tinder không có giá trị vốn hóa thị trường vì không phải là công ty đại chúng. 

Giải pháp được các bên đưa ra là khi đến thời điểm cần định giá công ty, Rad và ban quản lý Tinder sẽ tự thuê đơn vị độc lập, phân tích dữ liệu tài chính và đưa ra con số.

Con số đưa ra chính xác và công bằng hay không tùy thuộc vào việc Tinder cung cấp dữ liệu minh bạch đến mức nào. Rad tưởng quyền quyết định trong tay mình, nhưng không phải: cuối năm 2016, Match “luân chuyển cán bộ” ở các công ty thành viên và Rad rời ghế CEO Tinder, nhường chỗ cho Greg Blatt, CEO của Match.

Vấn đề là Blatt đồng thời giữ chức vụ ở cả 2 công ty, dẫn đến xung đột lợi ích rành rành: do lẽ Match là “bên B” trong quyền chọn bán cổ phần của Rad, Tinder được định giá càng cao thì công ty càng tốn tiền. Rad có lý do để nghi ngờ Blatt sẽ vì lợi ích của Match và tập đoàn mẹ IAC mà gây bất lợi cho anh và 2 nhà đồng sáng lập kia.

 

Cuộc chiến bắt đầu

Mùa xuân năm 2017, quá trình định giá bắt đầu và con số 2 bên đưa ra khác 1 trời 1 vực. Rad tin rằng Tinder trị giá tương đương như Uber hay Facebook trong giai đoạn đầu, tức đâu đó khoảng 12 tỉ USD, đồng nghĩa quyền bán cổ phần có thể biến anh thành tỉ phú đôla sau một đêm. Trong khi đó, với dữ liệu tài chính do Match cung cấp, 2 ngân hàng uy tín là Deutsche Bank và Barclays chỉ định giá Tinder từ 2,5 - 3,5 tỉ USD.

Ngay trước khi quá trình định giá diễn ra, Rad đã nộp đơn cho uỷ ban cố vấn của Match, tố cáo Blatt có hành vi khiếm nhã với một nữ đồng nghiệp tại tiệc mừng Giáng sinh của công ty vào năm 2016. Khó mà nghĩ Rad “tình cờ” chọn thời điểm này. Tuy vậy, Blatt vẫn tại vị và chỉ chủ động từ chức sau khi chuyện định giá đã thu xếp xong.

Với mức định giá 3 tỉ USD, Rad có thể thu về 360 triệu USD về quyền chọn bán cổ phần của mình. Anh bán ngay và chi 26 triệu đô mua một căn nhà ở Đồi Hollywood và thêm 11 triệu để mua trang trại cũ của Ellen DeGeneres.

Chuyện tưởng êm cho tới tháng 7-2020, IAC công bố đã hoàn tất quá trình tách Match Group thành công ty độc lập. Tập đoàn chuyên điều hành app hẹn hò này lúc đó có giá trị thị trường 30 tỉ USD và tài sản giá trị nhất vẫn là Tinder. Giá cổ phiếu Match càng tăng thì Rad càng căm Blatt. Cựu CEO Tinder tâm sự với 1 người bạn, sau tiếng chửi thề, rằng giá cổ phiếu Match lên một đô thì nỗi buồn của anh lại tăng 1 bậc. 

Chuyện Rad đưa Match Group ra tòa để đòi công bằng cũng hợp lẽ, và anh đã làm thế cùng với sự tham gia của các đồng nghiệp như đã kể.

Đáo tụng đình

Trong đơn kiện, Rad và các nguyên đơn cáo buộc Match cung cấp thông tin về Tinder không chính xác cho 2 ngân hàng được thuê định giá độc lập để thao túng kết quả. Trong các phiên trình bày trước tòa, phía Rad đưa nhiều bằng chứng cho rằng Blatt từng nói Tinder “đã có doanh thu quá cao rồi”, cần “giảm số người dùng đăng ký mới”... 

Tài liệu thu thập được cũng cho thấy Blatt từng nói giá trị Tinder có thể lên tới 11,75 tỉ USD khi mời một ngôi sao lập trình của Thung lũng Silicon về làm việc, song khi nói chuyện với các ngân hàng đầu tư thì chỉ đưa ra con số 2 tỉ USD.

Với mỗi đòn bên nguyên tung ra, bên bị đều có cách biện hộ thuyết phục. Chẳng hạn, chuyện đưa con số 11,75 tỉ USD là “thủ thuật” quen thuộc khi cần chiêu dụ nhân tài. Chủ tọa và bồi thẩm đoàn còn phải nghe những lời tố qua tố lại, bên này khui đủ thứ chuyện nhằm hạ bệ bên kia. 

“Tôi không hiểu những thứ này sẽ giúp bất kỳ bên nào chiến thắng trước bồi thẩm đoàn… đến cuối tuần thứ 3 (theo dõi phiên tòa) tôi hoàn toàn không biết bồi thẩm đoàn sẽ quyết định gì” - tác giả Barron viết, kể lại quá trình gần như hành xác khi phải dậy sớm để theo dõi livestream của các phiên tranh tụng vì lệch múi giờ.

Cuối cùng, ngay trước cuối tuần diễn ra lễ Tạ ơn 2021, các luật sư cũng quyết định sẽ tự dàn xếp thay vì để ban hội thẩm quyết định và đi đến thỏa thuận cuối cùng: Match Group sẽ trả cho Rad và các đồng nguyên đơn 441 triệu USD, khép lại vụ việc.

 

Vĩ thanh

Trong ngày kết thúc cuộc chiến pháp lý 3 năm (1-12-2021), giá cổ phiếu Match Group gần như không đổi, tập đoàn này vẫn là công ty trị giá 35 tỉ USD. Diller vẫn là tỉ phú. Greb Blatt chuyển sang làm cho một công ty công nghệ sinh học ở Dalas. Và Rad, sau những sang chấn từ vụ định giá, quay sang phát triển một app giúp giải tỏa stress.

Sau khi chứng kiến toàn bộ “câu chuyện báo thù” nhiều kịch tính, Jesse Barron chỉ còn một thắc mắc: vì sao Rad lại theo đuổi đến cùng vụ việc? Con số 441 triệu USD kém xa những gì Rad muốn, mà còn phải chia cho các đồng nguyên đơn, chưa kể công sức, thời gian bỏ ra để đáo tụng đình. Rốt cuộc Rad làm tất cả để được gì?

Để trả lời câu hỏi, Barron gọi điện cho một cựu nhân viên từng làm cho Tinder hồi năm 2017 và biết rõ Sean Rad. “Có người sẽ nói Rad đã kiếm được (gần) 400 triệu USD rồi, sao lại còn muốn thêm 100 triệu hay thậm chí 500 triệu đôla nữa?” - Barron hỏi, và người cựu nhân viên Tinder đáp, với giọng điệu mấy-người-không-hiểu-được-đâu: “Chuyện anh ta đã có 400 triệu USD chẳng liên quan. Bởi vì bản chất của con người là nghĩ về thứ đã mất đi".