Phóng to

Tám mẫu vật hóa thạch đầu tiên được đào lên vào năm 1994, và được đặt tên là “Nelson” sau khi ông được chọn vào vị trí tổng thống mới nhất của nước này. Cuộc nghiên cứu được tiến hành, do một nhóm các nhà khoa học Anh và Nam Phi dẫn đầu.

“Những phát hiện mới về loài cá này là một trong các khám phá thú vị”, giáo sư Richard Aldridge thuộc trường ĐH Leicester nói. “Người ta có thể hỏi làm thế nào chúng tôi biết những hóa thạch này là của loài cá, khi mà chúng tôi không tìm thấy xương vốn là đặc điểm để xác định chúng. Câu trả lời là tình trạng được bảo quản đặc biệt của các mẫu vật ở những tảng đá này có thể cho phép chúng tôi nhận ra mắt cá, vảy… Dấu vết trong các phiến đá tuy mờ nhạt nhưng chúng cũng rõ ràng và có thể đoán được”, ông giải thích.

Giáo sư Aldridge cùng nhóm của ông đã làm việc trên các dòng sông ở dãy núi Cedarberg, Nam Phi trong vòng 15 năm. Sau khi khám phá "Nelson", nhóm đã phải đợi 11 năm nữa trước khi họ phát hiện thêm được bảy mẫu vật trong đợt tìm kiếm thành công nhanh chóng này.

Những động vật mới được phát hiện này sống vào thời điểm mà châu Phi còn là một vùng phủ đầy băng, trước khi các loài động vật lên sống định cư trên mặt đất. Theo họ, chúng đã sống trong vùng biển cạn và lớn lên nhờ nước tan ra từ những dải băng.

Mặc dù các nhà nghiên cứu còn đang trong giai đoạn đầu phân tích các hóa thạch, họ vẫn nghĩ loài cá có thể đã từng là loài biết bơi ăn xác chết.

“Chúng không có răng, vì vậy có thể chúng không phải là động vật ăn thịt”, giáo sư Aldridge phân tích. “Chúng có thể là loài ăn xác chết - có lẽ chúng ăn những mảnh vụn, cát... Nhưng chắc chắn là chúng có thể bơi. Bên dưới lớp trầm tích có đọng nước, vì vậy có thể chúng sống phía trên lớp trầm tích đó”, ông nói. Giáo sư Aldridge và nhóm của ông hy vọng những hóa thạch mới này sẽ giúp đúc kết các nghi vấn về sự tiến hóa của loài cá.

“Những hóa thạch thú vị này sẽ giúp nối lại một “mắt xích bị đứt” về lịch sử tiến hóa của loài cá trong buổi đầu”, theo giáo sư Aldridge.

"Nelson" và các mẫu hóa thạch cùng nhóm không phải là hóa thạch cổ xưa nhất về loài cá từng được tìm thấy. Hóa thạch của loài cá sống cách đây 530 triệu năm từng được tìm thấy tại Trung Quốc vào cuối những năm 90. Nhưng theo giáo sư Aldridge thì những mẫu vật cách đây 430 triệu năm mới là mẫu vật đặc biệt thú vị, vì chúng cho thấy sự phát triển của loài cá trong giai đoạn đầu tại phương bắc.

“Những hóa thạch này quan trọng vì đã từng có lý thuyết cho rằng nguồn gốc của loài cá thật sự là từ các lục địa ở phương bắc, và sau đó tản xuống phương nam. Phát hiện này đã làm tan biến giả thuyết đó”, Aldridge nói.