Hiểu đúng về chất béo và cholesterol

Vừa qua, trong chương trình tư vấn, đo khám và xét nghiệm miễn phí tình trạng cholesterol trong cơ thể tại các tỉnh thành lớn, nhằm hưởng ứng "Tháng hành động đẩy lùi tình trạng thừa cholesterol trong cơ thể" đã ghi nhận tổng cộng gần 1.400 người đến thăm khám, trong đó chiếm tỉ lệ hơn 50% bị thừa cholesterol, chủ yếu rơi vào nhóm người ở độ tuổi từ 40 – 59 tuổi.

Trước đó, trong Lễ phát động "Tháng hành động đẩy lùi tình trạng thừa cholesterol trong cơ thể" do Bộ Y tế tổ chức, cũng đã công bố thực trạng tỉ lệ người Việt Nam thừa cholesterol trong cơ thể đang ở mức đáng báo động và có xu hướng tiếp tục gia tăng. Trung bình cứ 10 người trưởng thành thì có 3 người thừa cholesterol trong cơ thể.

Đáng nói, các chuyên gia đều chỉ ra nguyên nhân chính khiến người Việt rơi vào tình trạng này là do chế độ ăn uống, lối sống không hợp lý như uống nhiều rượu, bia, ăn thực phẩm chứa nhiều cholesterol - điển hình là thức ăn nhanh, ăn nhiều thịt mỡ, nội tạng động vật, ăn ít rau, uống ít nước… 

Đặc biệt, nhiều người còn quan niệm sai lầm về thừa cholesterol là loại bỏ hoàn toàn chất béo, gồm cả chất béo có lợi lẫn chất béo có hại ra khỏi cơ thể. Trong khi đây là nhóm chất cần thiết và có khả năng giúp đẩy lùi tình trạng thừa cholesterol nếu biết bổ sung đẩy đủ, đúng cách.

Tình trạng thừa cholesterol có thể được kiểm soát bằng vận động và dinh dưỡng

Như trường hợp của chị N.T.Mai - 49 tuổi, nghĩ rằng bản thân bị thừa cholesterol nên hạn chế ăn tinh bột, chất béo, chất đạm và ăn nhiều chất xơ nhưng chế độ ăn này lại khiến chị cảm thấy cơ thể mệt mỏi hơn. 

Sau khi đi khám và được bác sĩ tư vấn, chị Mai đã có thêm kiến thức về dinh dưỡng và tự điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp để cải thiện sức khỏe.

"Hồi xưa tôi cứ cho rằng ăn rau, uống nước nhiều là tốt rồi nhưng thực ra dù ở độ tuổi nào cũng cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý. Với chất béo thay vì ăn thịt mỡ thì mình chuyển qua thịt nạc, loại bỏ da khi ăn thịt da cầm; bổ sung chất béo từ cá, các loại hạt mà đặc biệt là chuyển sang dùng dầu thực vật như: dầu đậu nành, dầu hướng dương, dầu gạo lứt; uống nước lọc nhiều hơn và duy trì hoạt động thể dục mỗi ngày để cơ thể trao đổi chất", chị Mai nói.

Có thể hiểu cholesterol là một chất béo quan trọng, cần thiết cho hoạt động của cơ thể, đến từ hai nguồn: nội sinh (do gan tự tổng hợp, luôn cung cấp đủ lượng cholesterol mà cơ thể cần) và ngoại sinh (đến từ các thực phẩm, hầu như là nơi khởi phát chính của tình trạng thừa cholesterol). 

Do đó, vấn đề đặt ra là cần điều chỉnh chế độ ăn uống như thế nào để giữ mức cholesterol trong máu không vượt quá ngưỡng cần thiết. Khi cholesterol vượt qua ngưỡng sẽ làm lắng đọng các mảng lipid, tích tụ lâu ngày sẽ hình thành các mảng xơ vữa động mạch ở thành mạch máu, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm về tim mạch, có thể gây tử vong.

Giải pháp cho tình trạng thừa cholesterol

Chia sẻ về giải pháp cho tình trạng thừa cholesterol trong cơ thể, PGS.TS Lê Bạch Mai - nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia lưu ý: Cần có chế độ ăn ít muối, tăng cường chất xơ từ rau quả, cần chọn lọc, thay thế chất béo có hại bằng nhóm chất béo có lợi.

Cụ thể, theo PGS.TS Lê Bạch Mai, nhiều axit béo không no có nhiều nối đôi như Omega-3, Omega-6 có khả năng làm giảm cholesterol trong máu hiệu quả. Những loại chất béo này có nhiều trong cá biển sâu như: cá hồi, cá trích, cá ngừ; có trong dầu của các loại hạt, các loại dầu thực vật. 

Bên cạnh đó, 2 dưỡng chất Gamma - Oryzanol và Phytosterol có trong một số loại dầu ăn và gạo lứt đã được khoa học chứng minh không những cung cấp chất béo có lợi cho cơ thể mà còn có tác dụng giảm hấp thụ cholesterol từ thực phẩm; từ đó góp phần ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng thừa cholesterol.

Hai dưỡng chất Gamma - Oryzanol và Phytosterol có trong một số loại dầu ăn và gạo lứt, có tác dụng giảm hấp thụ cholesterol từ thực phẩm

Lời khuyên từ bác sĩ CKI Trịnh Thị Linh – Bệnh viện Xuyên Á: "Những người có bệnh lý nền và không có bệnh lý nền đều cần hạn chế ăn những thực phẩm gây tăng cholesterol, siêng vận động, hạn chế rượu, bia, thuốc lá."

Ngoài ra, các bà nội trợ cũng có thể chủ động lựa chọn, bổ sung thêm chất xơ, chất béo có lợi qua thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày của gia đình. Ví dụ thêm 2 - 3 bữa cá bên cạnh món gà, heo, bò; thêm các món rau xào, hạt ngũ cốc nguyên cám vào các món ăn phù hợp; bỏ thói quen thắng mỡ để nấu nướng mà chuyển sang dầu thực vật tốt cho sức khỏe.

Theo chị Lê Thị Nhung - 38 tuổi, bà nội trợ thông minh cần có những kiến thức trong việc kiểm soát tình trạng cholesterol trong cơ thể, để giúp cho các thành viên trong gia đình đều khỏe mạnh: 

Ngoài đi khám định kỳ mỗi năm một lần, gia đình tôi hạn chế tình trạng thừa cholesterol bằng cách nhiều ăn rau xanh, mua thịt ít mỡ và chỉ dùng dầu ăn thực vật có tác dụng giảm hấp thụ cholesterol từ thực phẩm như Neptune Light. Chỉ một chút để ý trong khâu lựa chọn nấu nướng là mình hoàn toàn có thể kiểm soát được sức khỏe cho gia đình.