Sách do NXB Văn hóa Văn nghệ ấn hành - Ảnh: L.Điền

Theo nhà nghiên cứu Cao Tự Thanh - cựu học sinh miền Nam, chủ biên công trình đồ sộ 870 trang nói trên, Học sinh miền Nam là nhóm xã hội ra đời như một hệ quả của việc đất nước Việt Nam bị chia đôi từ năm 1954.

Nếu hiểu theo ý nghĩa hành chính, Học sinh miền Nam là những người sinh ra ở miền Nam được đưa ra miền Bắc từ 1954 đến 1975 hoặc sinh ra ở miền Bắc nhưng có cha mẹ là người miền Nam tập kết sau Hiệp định Geneve.

Tập sách Học sinh miền Nam - tư liệu và kỷ niệm này ra đời từ ý tưởng của các cựu Học sinh miền Nam trường số 2 và trường số 8 (trong lịch sử có khoảng trên 20 trường Học sinh miền Nam), chính nhà nghiên cứu Cao Tự Thanh (Cao Văn Dũng) lên đề cương và bắt tay thực hiện.

Sách tập hợp 100 đầu tư liệu chính thống hiện còn lưu giữ tại các Trung tâm lưu trữ có liên quan đến Học sinh miền Nam, và một phần là các bài viết “kỷ niệm” do chính người trong cuộc còn ghi nhớ về bè bạn, thầy cô của Học sinh miền Nam.

Quá trình sưu khảo công phu này là một đóng góp lớn cho học giới, bởi qua đó, hình hài nhóm xã hội Học sinh miền Nam hiện lên sống động theo nhiều chiều kích. Không chỉ các vấn đề tổ chức, những biến động theo thời cuộc chiến tranh dẫn đến trường học phải dời sang Trung Quốc…, còn là các xung đột, mâu thuẫn, những vụ kỷ luật, các sự cố lớn nhỏ do Học sinh miền Nam gây ra… đều có thể tìm thấy dấu vết.