Tìm công bằng cho quả bóng

Vấn đề xoay quanh quả bóng khi tay vợt số một thế giới người Ba Lan Iga Swiatek lên tiếng phản đối ban tổ chức Mỹ mở̉ rộng sử dụng loại bóng dành cho VĐV nữ khác với bóng cho VĐV nam.

Swiatek là người khơi mào tranh cãi về quả bóng khác thường của các giải quần vợt ở Mỹ. Ảnh: REUTERS

Dùng bóng sân đất nện cho sân cứng

"Điều này thật khủng khiếp. Chúng tôi mắc nhiều sai lầm hơn với quả bóng này. Rất khó để kiểm soát loại bóng này. Tôi không hiểu nổi tại sao chúng tôi (VĐV nữ) lại phải sử dụng loại bóng khác với họ (các tay vợt nam)" - Swiatek la làng trong buổi họp báo ở Giải quần vợt Cincinnati mở rộng, giải WTA 1.000 điểm tiền trạm của Mỹ mở rộng. Một ngày sau, cô bị tay vợt người Mỹ Madison Keys đánh bại.

Đây không phải là chuyện gì mới khi mà mọi giải đấu quần vợt chuyên nghiệp khác dùng cùng một loại bóng cho cả nam và nữ, người Mỹ lại không. Không chỉ Mỹ mở rộng, các giải ở Mỹ, kể cả giải trẻ, đều sử dụng loại bóng thông thường của Hãng banh Wilson cho các tay vợt nữ khi thi đấu trên mặt sân cứng. Trong khi đó, VĐV nam lại sử dụng loại bóng phiên bản nâng cấp, cũng của Wilson.

Hai loại bóng này khác nhau ra sao? Về giá cả thì tương tự nhưng phiên bản nâng cấp "được phát triển cho mặt sân cứng, có lớp nỉ dày hơn, được dệt lỏng hơn một chút xung quanh lõi để chịu được lực cắt. Điều đó có nghĩa phần nỉ trên loại bóng này ít có khả năng bị bong ra khi đánh. Dù bóng nâng cấp có xu hướng bền hơn, chúng không bay nhanh như bóng thường" - Hãng Wilson giải thích.

Phiên bản bóng thường thì dùng cho "các bề mặt mềm hơn - như sân đất nện hoặc sân trong nhà. Độ ẩm và bụi bẩn tăng lên có thể khiến những quả bóng này xù lông nhiều hơn bóng nâng cấp, dù chúng sử dụng lớp nỉ mỏng hơn được dệt chặt hơn xung quanh lõi để phần nào đỡ gây xù lông. Bóng thường nhanh hơn nhưng kém bền hơn so với bóng nâng cấp".

Vậy là mỗi loại bóng nói chung có ưu và khuyết điểm riêng. Khi dùng bóng thường trên sân cứng, nó bay nhanh hơn, gây ra một số khó khăn cho các tay vợt nữ khiến họ dễ mắc lỗi hơn. Đây là nguồn cơn khiến những tay vợt hàng đầu như Swiatek hay hạt giống số 4 của Mỹ mở rộng 2022 Paulo Badosa (Tây Ban Nha) bức xúc. HLV Craig Tyzzer của Ashleigh Barty (Úc, hiện đang tạm nghỉ thi đấu) thậm chí tuyên bố Barty sẽ không bao giờ thi đấu trở lại nếu Mỹ mở rộng không đổi bóng.

Ngay cả Jessica Pegula, tay vợt số một của quần vợt nữ Mỹ lúc này, cũng nói: "Tôi không hiểu tại sao chúng tôi lại không được sử dụng bóng giống như nam giới". Những người khác như Coco Gauff (Mỹ), Ons Jabeur (Tunisisa) thì nói họ không gặp vấn đề gì nhưng vẫn thích sử dụng bóng giống nam giới hơn.

Để hạn chế chấn thương

Giá cả của hai loại bóng là tương đương. Giải Mỹ mở rộng cũng là giải đấu đi đầu trong việc cân bằng tiền thưởng của nam và nữ từ tận năm 1973 (34 năm sau Wimbledon mới làm điều tương tự) và đồng thời là giải có tiền thưởng cao nhất trong làng quần vợt.

Làng quần vợt Mỹ có lý do giải thích cho việc để các tay vợt nữ sử dụng bóng khác với nam giới. Stacey Allaster, giám đốc điều hành Giải quần vợt Mỹ mở rộng, cho biết các chuyên gia khoa học thể thao ở Mỹ từ lâu đã chứng minh được rằng bóng thường với tốc độ nhanh hơn, nhiều khí động học hơn sẽ giúp hạn chế chấn thương ở tay và vai.

Amy Binder - người phát ngôn của WTA - xác nhận điều này: "Giới khoa học thể thao quần vợt nhận định rằng loại bóng thường giúp giảm chấn thương trên mặt sân cứng, đặc biệt là chấn thương ở cánh tay, vai, khuỷu và cổ tay". Khảo sát nhiều năm qua cho thấy phần lớn các VĐV và HLV vẫn hài lòng về loại bóng này cho đến khi Swiatek lên tiếng với truyền thông.

"Các tay vợt chuyên nghiệp là những Goldilock (cô gái trong truyện ngụ ngôn luôn thấy không hài lòng với mọi chuyện). Quả bóng hoặc là quá to, quá nhỏ, quá nhanh, quá chậm, thời tiết hoặc là quá lạnh, quá nóng", cây viết bình luận Matthew Futterman châm biếm về phong trào chê bai quả bóng ở Mỹ mở rộng của các tay vợt nữ.

Là giải Grand Slam cuối cùng trong năm, Mỹ mở rộng thường xuyên phải đối mặt bài toán chấn thương của các tay vợt. Như ở Mỹ mở rộng 2020, số tay vợt rút lui trước thềm giải đấu vì chấn thương lên đến 18 người, bằng tổng cả ba giải Grand Slam còn lại. Ban tổ chức giải vì vậy có lý khi đặt nặng vấn đề chấn thương đến mức phải sử dụng một loại bóng khác thường.

Trong khi đó, môn bóng đá lại đối mặt vấn đề ngược lại, cầu thủ nữ đã luôn sử dụng loại bóng cùng kích thước với đồng nghiệp nam (bóng số 5). Vài năm gần đây đã dấy lên nhiều tranh cãi về chuyện này khi giới khoa học cho rằng các cầu thủ nữ nên sử dụng loại bóng nhỏ hơn.

Eir - một công ty Đan Mạch - đưa ra kết quả nghiên cứu cho thấy nếu giảm kích thước và trọng lượng bóng một chút, áp lực lên đầu gối cầu thủ sẽ giảm ít nhất 2% và áp lực với toàn bộ đôi chân giảm tối đa đến 40%. Khi đó, tốc độ trận đấu có thể tăng thêm 13%. Từ kết quả này, Hiệp hội Bóng đá Đan Mạch đã cho phép các trận giao hữu nữ sử dụng loại bóng nhỏ hơn. Trong tương lai vài năm tới, không loại trừ FIFA sẽ áp dụng ý tưởng này.

Sau rất nhiều tranh cãi, Swiatek cuối cùng vẫn… vô địch Mỹ mở rộng và giành khoản tiền thưởng lên đến 2,6 triệu USD, tương đương với người đồng nghiệp nam Carlos Alcaraz. Trong khi đó, mọi cô gái của làng bóng đá nhiều năm qua vẫn phải hài lòng với mức lương chỉ bằng khoảng 1% so với những đồng nghiệp nam giới cùng cấp độ, dù họ đá quả bóng giống nhau!■