Tiến đi đâu, Brandon?

Ví dụ, khi hạ nghị sĩ Cộng hòa Bill Posey kết thúc bài phát biểu ở nghị trường hôm 21-10, ông đã giơ cao nắm đấm và hô vang: “Let’s go Brandon!”. 

Cuối tháng 10, tới nghị sĩ Jeff Duncan đeo khẩu trang với dòng chữ đó để đi họp ở Điện Capitol. Rồi thượng nghị sĩ Texas nổi tiếng Ted Cruz chụp hình với một tấm biển “Let’s go Brandon” ở sự kiện bóng chày lớn nhất nước World Series. 

Mới tuần trước, nhóm tranh đấu cánh hữu của bang Michigan đã tổ chức sự kiện có sự tham dự của nghị sĩ Matt Maddock cùng lá đại kỳ “Let’s go Brandon”.

Nguồn cơn bắt đầu từ một cuộc thi đấu của giải đua xe nhà nghề lớn nhất Mỹ NASCAR hôm 2-10 tại đường đua Talladega Superspeedway, Alabama. Brandon Brown, một tay lái 28 tuổi, về nhất, giành danh hiệu lớn đầu tiên trong sự nghiệp, và được một phóng viên kênh NBC thể thao phỏng vấn. 

Đám đông khán giả sau lưng Brandon thì lại đồng thanh hô vang: “Fuck Joe Biden” (“Đ** m* Joe Biden”). Người phỏng vấn Brandon, trong một thủ thuật của dân chuyên làm truyền hình trực tiếp một chương trình rất có thể đông khán giả nhỏ tuổi, đã nói trại đi với bạn xem đài: “Nghe kìa, họ đang hô vang: Let’s go, Brandon”.

Từ đó trở đi, “Let’s go, Brandon” trở thành “Fuck Joe Biden” với không ít người Cộng hòa Mỹ (và có thể cả Dân chủ, nếu biết rằng tỉ lệ ủng hộ đương kim tổng thống đang ở mức thấp kỷ lục trong năm đầu nhiệm kỳ: dưới 40%).

Kình địch của ông Biden, cựu tổng thống Donald Trump, tất nhiên không bỏ lỡ thời cơ. Ủy ban vận động tranh cử của ông hiện đang bán áo thun in dòng chữ “Let’s go Brandon” với giá 45 đôla một cái kèm lời quảng cáo: “#FJB hay LET’S GO BRANDON? Dù sao, Tổng thống Trump muốn BẠN sở hữu chiếc áo mới BIỂU TƯỢNG này”.

Về mặt ngôn ngữ, những kiểu nói trại, nói tránh kiểu đó xuất hiện gần như trong mọi thứ tiếng. Trong tiếng Việt, từ nguyên của một từ khá mới nhưng rất phổ biến trong thời gian gần đây, “đi phượt” hay “phượt thủ”, là một hiện tượng na ná. 

Theo định nghĩa của vivuvietnam.vn: “Dạo gần đây, trong các cộng đồng hay đi phượt mới xuất hiện một khái niệm mới là phịch thủ. Đây là khái niệm dùng để chỉ những người đàn ông hoặc cả phụ nữ có ý đồ không tốt khi đi phượt". 

"Các phịch thủ thường nhân cơ hội đi phượt những cung đường xa, vùng núi hiểm trở, heo hút để thực hiện những hành vi xấu xa... Những câu chuyện gạ tình trên đường phượt, hay vì quá tin tưởng xế của mình mà chính những bạn nữ đã trở thành nạn nhân của các phịch thủ. Dần dà hiện tượng này trở nên phổ biến trên các cung đường phượt và làm mất đi ý nghĩa của việc đi phượt chân chính”.

Thật ra thì chuyện các tổng thống Mỹ bị nhục mạ tập thể kiểu đó không mới. Grover Cleveland (tổng thống 2 nhiệm kỳ 1885 - 1889 và 1893 - 1897) từng phải nghe những tiếng hô vang: “Mẹ, mẹ ơi ba đâu?” khi ông đi tranh cử bởi có tin đồn ông có con ngoài giá thú. Những hình vẽ graffiti “Fuck Trump” vẫn đầy rẫy ở Washington, D.C là một ví dụ khác.

Ngoài ra, vấn đề là phương thức truyền thông đã thay đổi. “Trước khi mạng xã hội trở nên phổ biến, không có cách nào dễ dàng để la hét lớn tiếng những điều đen tối nhất cho tất cả mọi người cùng nghe”, Matthew Delmont, giáo sư lịch sử ở Đại học Dartmouth, nói với AP. 

Ví dụ, những luận điệu phân biệt chủng tộc nhắm vào tổng thống da đen đầu tiên của nước Mỹ, ông Barack Obama, dù rất phổ biến, không thể lan rộng vì thời đấy Twitter còn khá mới mẻ, chưa có TikTok, và Facebook còn quản chặt các bài đăng.

Giống như “phịch” và “phượt”, “Let’s go Brandon” hay ho ở chỗ đó là một câu tiếng Anh hết sức bình thường, không có gì bậy bạ hay báng bổ. 

Nó trở thành “một sáng tạo ngữ học tài tình đầy chất thơ”, như lời triết gia Mỹ Crispin Sartwell trên trang Splice Today. Cũng theo lời Sartwell: “Ngôn ngữ là không thể kiểm soát, vì ý nghĩa của từ ngữ là một thỏa ước, nó có nghĩa gì là do sự nhất trí của chúng ta”. 

Vì thế, lần tới bạn gặp “Let’s go Brandon” trên mạng, hãy lưu ý rằng không phải có người đang muốn cổ vũ chàng Brandon nào hết, mà chỉ là có kẻ đang muốn “thực hiện những hành vi xấu xa” với ông Joe Biden.■