Nguồn: công ty nghiên cứu thị trường ANTS - Đồ họa: T.ĐẠT

Ước tính số tiền mà các đại gia công nghệ số như Google, YouTube... trả cho các tổ chức và cá nhân tại VN mỗi tháng lên đến hàng triệu USD, nhưng không ít tỉ phú nhận thu nhập khủng này lại quên... nộp thuế..

Việc cơ quan thuế cưỡng chế truy thu thuế thanh niên người Việt 20 tuổi kiếm 41 tỉ đồng từ cho thấy tình trạng thất thu thuế từ lĩnh vực thương mại điện tử đang ở mức đáng báo động và cần có giải pháp để khắc phục tình trạng này. Đặc biệt là với các giao dịch xuyên biên giới, liên quan đến các tổ chức lớn không có sự hiện diện pháp nhân tại VN như , .

"Có 4-5 nhóm kiếm hàng chục tỉ như tôi"

Hiện nay, tình trạng thất thu thuế liên quan đến các ông lớn công nghệ như , xảy ra ở cả hai chiều: chuyển tiền từ các doanh nghiệp, cá nhân trong nước ra nước ngoài để trả tiền quảng cáo cho các tổ chức này và ở chiều ngược lại là các cá nhân nhận tiền từ việc cung cấp dịch vụ cho Google, nhưng không kê khai nộp thuế.

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, người đang bị cơ quan thuế cưỡng chế tài khoản để truy thu 1,162 tỉ đồng nợ thuế còn lại trong tổng số thuế bị truy thu, phạt hơn 4,1 tỉ đồng là anh T.Đ.P.. Anh mới chỉ 20 tuổi và kiếm tiền khủng nhờ xây dựng chương trình trò chơi được tải nhiều trên mạng.

Nhóm của T.Đ.P. đã đầu tư vào trò chơi trên mạng từ vài năm trước và có nguồn thu kể từ năm 2016-2017.

Google đã chạy quảng cáo trên phần mềm ứng dụng trò chơi của T.Đ.P. và trả tiền cho việc chạy quảng cáo này.

Khi được mời lên làm việc, T.Đ.P. tiết lộ tại VN còn ít nhất 4-5 trường hợp khác cùng trong giới game có thu nhập tương đương hoặc khủng hơn của nhóm anh!

Trong đợt yêu cầu các ngân hàng rà soát tài khoản, Cục Thuế TP còn phát hiện một cá nhân khác có hộ khẩu ở Quảng Nam cũng có thu nhập hơn 20 tỉ từ việc cung cấp dịch vụ cho Google.

Hiện giới trẻ kiếm tiền từ việc viết chương trình trò chơi, làm clip về du lịch, ẩm thực... và kiếm được số tiền khá nhiều từ các trang Google, YouTube không phải là ít.

Giám đốc một doanh nghiệp truyền thông tiếp thị số có trụ sở tại quận 3 ước tính số tiền các đại gia như Google, YouTube... trả cho các tổ chức và cá nhân tại VN mỗi tháng lên đến hàng triệu USD. Trong số đó một nửa thuộc về một công ty truyền thông đa kênh, một nửa còn lại chia cho các tổ chức, cá nhân.

Trong một lần trả lời công khai, đại diện Facebook tại VN từng cho biết VN có khoảng 50 "triệu phú đôla tự thân" ở độ tuổi 19-20, kiếm tiền từ Internet.

Thậm chí đại diện Facebook còn dẫn một ví dụ về trường hợp một bạn trẻ 19 tuổi nhưng đã thu về con số 100.000 USD mỗi tháng nhờ mô hình này.

Lướt qua các kênh YouTube có thể thấy hàng loạt tên tuổi được nhiều người theo dõi. Như tài khoản K.L.T. chuyên về du lịch, ẩm thực có đến hơn 530.000 người theo dõi, nhiều clip có lượng người xem lên đến 1,5 triệu.

Còn tài khoản V.K.L. dù chỉ gần 270.000 người đăng ký theo dõi nhưng có những clip lượng người xem lên đến 4,5 triệu lượt. Nhiều clip nhạc thiếu nhi cũng có lượng xem lên đến vài triệu lượt.

Theo một chuyên gia trong lĩnh vực nội dung số, dựa trên mức trả trung bình trên mỗi truy cập quảng cáo mà người viết nội dung có thể kiếm được thì thu nhập của những trường hợp trên hằng tháng là con số không hề nhỏ.

Chính vì mức thu nhập khủng như vậy nên lực lượng người trẻ tham gia kiếm tiền trong lĩnh vực nội dung số ngày càng đông đảo.

Vừa qua chỉ rà soát 4 ngân hàng, số tiền mà Google, Facebook, YouTube trả cho các tổ chức, cá nhân tại VN đã lên đến con số 1.114 tỉ đồng, trong đó 598 tổ chức nhận hơn 512 tỉ đồng, còn lại 17.130 cá nhân nhận số tiền hơn 602 tỉ đồng.

Quảng cáo đang đem lại doanh thu khủng cho Facebook nhưng Nhà nước vẫn chưa thu đủ thuế - Ảnh: T.T.D.

Hàng ngàn tỉ đồng chảy ra nước ngoài

Theo đại diện Cục Thuế TP, chỉ qua rà soát tài khoản của 4 ngân hàng, số lượng cá nhân nhận thu nhập từ Google, Facebook, YouTube đã lên đến hàng chục ngàn người, nếu rà soát tài khoản của tất cả ngân hàng tại VN thì số lượng cá nhân có thu nhập từ các ông lớn này chắc chắn là con số rất lớn.

Do vậy, cơ quan thuế rất khó làm theo cách hiện nay là truy tài khoản ngân hàng sau đó gửi thông báo yêu cầu từng cá nhân đến nộp thuế.

Chưa kể nhiều trường hợp sau khi truy tài khoản, cơ quan thuế không liên hệ được với cá nhân có thu nhập từ Google, Facebook, YouTube. Đó là ở phần cá nhân, tổ chức trong nước nhận thu nhập từ các ông lớn công nghệ của thế giới.

Theo đại diện Cục Thuế TP, thất thu thuế còn diễn ra ở đầu chuyển tiền quảng cáo từ các doanh nghiệp, cá nhân trong nước ra nước ngoài cho Google, Facebook, YouTube.

Theo quy định hiện hành, khi nhận khoản tiền từ các tổ chức, cá nhân của VN, Google, Facebook phải nộp thuế thầu.

Các tổ chức, cá nhân trước khi chi trả tiền cho hai ông lớn này phải có nghĩa vụ khấu trừ thuế và nộp cho Nhà nước nhưng hiện nay nhiều tổ chức, cá nhân lách luật bằng cách trả bằng thẻ tín dụng và hợp thức hóa bằng chi phí khác nhằm lách trách nhiệm nộp thuế.

Một trong những lý do giúp lách luật là Google, Facebook quy định khoản tiền dịch vụ mà họ nhận là khoản thu nhập "thuần" (net), tức đã khấu trừ thuế.

Do vậy nếu làm theo đúng quy định, các tổ chức, cá nhân trong nước phải nộp thuế thay cho hai ông lớn này, đẩy chi phí tăng lên, nên họ đã lách luật.

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, rất dễ để các tổ chức, cá nhân đăng quảng cáo trên trang Facebook và trả bằng thẻ tín dụng. Chỉ cần gõ từ khóa "quảng cáo trên Facebook" sẽ ra hàng loạt hướng dẫn cách thức đăng quảng cáo và trả bằng thẻ tín dụng quốc tế.

Theo số liệu từ Công ty nghiên cứu thị trường ANTS, năm 2018, mức độ chi tiêu cho quảng cáo trực tuyến tại VN ước tính đạt 550 triệu USD, trong đó quảng cáo chi cho Facebook là 235 triệu USD, Google 152,1 triệu USD.

Tính chung, cả Google và Facebook đã chiếm đến 66,7% thị phần quảng cáo VN trong năm 2018 với doanh thu hơn 387 triệu USD, tương đương gần 9.000 tỉ đồng.

Công ty ANTS cũng dự báo trong năm 2019, doanh thu quảng cáo trực tuyến của VN ước khoảng 648 triệu USD, trong đó Facebook 275 triệu USD và Google 174,9 triệu USD. Hàng ngàn đơn vị trong nước chiếm chỉ khoảng 28%, đạt 180,9 triệu USD.

Đồ họa: TẤN ĐẠT

Khấu trừ thuế nhà thầu

Vừa qua Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính đề nghị bổ sung tại dự thảo Luật quản lý thuế sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng đối với các dịch vụ thương mại điện tử xuyên biên giới của các tổ chức nước ngoài như Google, Facebook.

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước quy định các ngân hàng phải có nghĩa vụ khấu trừ thuế nhà thầu để nộp vào ngân sách trước khi chuyển tiền ra nước ngoài.

Biện pháp trên nhằm chặn việc doanh nghiệp, cá nhân lách trả tiền quảng cáo cho các ông lớn trên bằng thẻ tín dụng. Hiện nay các ông lớn như Google, Facebook, YouTube không có đại diện tại VN, không mở tài khoản tại VN nên cơ quan thuế không có đầu mối để truy thu thuế.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Đức Nghĩa, chủ nhiệm Câu lạc bộ Đại lý thuế TP.HCM, cho rằng biện pháp mà cơ quan thuế đề xuất là khả dĩ để chặn thất thu thuế.

Theo ông Nghĩa, nếu để người dân và doanh nghiệp tự nguyện nộp khoản thuế này sẽ rất khó, do vậy ngành thuế và ngân hàng phải phối hợp với nhau, chứ nếu không ngành thuế mãi mãi ở thế "rượt đuổi" mà việc quản lý thuế cũng không hiệu quả.

Còn theo PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo - trưởng khoa tài chính ĐH Kinh tế TP.HCM, doanh thu, lợi ích kinh tế của Google, Facebook phát sinh tại VN nên họ buộc phải có nghĩa vụ nộp thuế. Nếu không sẽ tạo ra môi trường kinh doanh không bình đẳng. Tuy nhiên theo ông Bảo, ngành thuế nên nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo các quy định ban hành ra phải tuân thủ quy định của pháp luật.

"Ngoài ban hành quy định, theo tôi, ngành thuế cũng cần quy định mức chế tài thích đáng với các trường hợp cố tình lách luật, vì nếu không sẽ làm ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh. Việc này cũng tạo hệ lụy cho chính doanh nghiệp tiếp tay cho các ông lớn này lách thuế ở tương lai không xa. Ngành thuế cũng cần tuyên truyền, giải thích cho các doanh nghiệp hiểu và có chính sách phù hợp để quản lý thuế. Nếu để thất thu thì ngành thuế cũng có trách nhiệm rất lớn", ông Bảo nêu giải pháp.

TTO - Sau hơn 5 tháng ra quyết định truy thu gần 4,1 tỉ đồng từ cá nhân 20 tuổi có thu nhập 41,4 tỉ từ Google, cơ quan thuế đang cưỡng chế tài khoản cá nhân này để truy thu 1,162 tỉ đồng còn lại.