Tiếp theo quyết định đưa lãi suất gửi USD tại ngân hàng (NH) còn 0%, NH Nhà nước cũng cho biết sẽ áp dụng cơ chế điều hành tỉ giá mới. Mọi người vốn rất nhạy cảm với tỉ giá, nay lại thay đổi cơ chế điều hành theo hướng mang tính thị trường hơn nhằm hạn chế tình trạng đôla hóa, nên không khỏi bỡ ngỡ, lo lắng.

Cơ chế điều hành tỉ giá mới sẽ như thế nào?

Theo các chuyên gia, trong điều hành tỉ giá có hai trường phái. Một là neo cố định tỉ giá liên NH rồi thả một đoạn dây khá dài (gọi là biên độ, hiện là ± 3%) cho tỉ giá trên thị trường trôi quanh tỉ giá liên NH.

Sau một thời gian neo, NH Nhà nước sẽ cho tăng tỉ giá liên NH “một cục”, thị trường gọi là “tăng tỉ giá giật cục”, hay còn được gọi bằng cái từ khá nhạy cảm: phá giá. Chính nhờ neo tỉ giá liên NH mà dưới mắt mọi người, tỉ giá khá ổn định, chỉ trừ những lần tỉ giá tăng giật cục.

Trường phái thứ hai cũng là cơ chế mới mà NH Nhà nước sẽ áp dụng trong thời gian tới là thả cho tỉ giá liên NH lên xuống hằng ngày và thu ngắn sợi dây biến động tỉ giá nhưng vẫn đạt mục tiêu “đường nào cũng đến La Mã”, tức là vẫn tăng nhưng không cảm thấy tăng vì có lên có xuống, cái cảm giác “phá giá” cũng bớt đi.

Cái mới gây bất ngờ cho người dân, doanh nghiệp chính là chỗ này. Bởi từ chỗ đã quen nhắm mắt cũng biết ngày mai tỉ giá liên NH là bao nhiêu thì tới đây chẳng ai đoán được ngày mai tỉ giá liên NH do NH Nhà nước công bố sẽ ở mức nào.

Không đoán được mà vẫn muốn mua USD để cất giữ, để đầu cơ chờ giá lên thì sẽ đối mặt với rủi ro. Như vậy, người muốn nắm giữ USD từ chỗ thảnh thơi chờ đến ngày tăng tỉ giá để thu lợi thì nay hằng ngày sẽ phải đoán già đoán non, không khéo vừa mua USD hôm sau đã thấy lỗ.

Nhưng khi chuyển từ cơ chế “neo” sang cơ chế “thả” sẽ phải đụng đến tỉ giá liên NH, mà tỉ giá này ở chiều tăng lên thì mọi người hay nghĩ đó là phá giá.

Do vậy, NH Nhà nước phải làm sao để người dân, doanh nghiệp vốn đã quen được bao cấp tỉ giá hiểu về những biến động của tỉ giá, xem những diễn biến lên - xuống đó không phải là bất thường, chẳng phải phá giá mà là điều rất bình thường của thị trường.

Và muốn thị trường cảm thấy đó là bình thường, thôi găm giữ USD thì hệ thống NH phải cung cấp các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỉ giá. Đây cũng là vấn đề rất mới mà tới đây cả NH lẫn các doanh nghiệp phải tập quen dần, đặc biệt là với doanh nghiệp, bởi họ còn xa lạ với những cơ chế bảo hiểm tỉ giá.

Chỉ khi doanh nghiệp sử dụng nhuần nhuyễn các biện pháp phòng ngừa rủi ro, bảo hiểm tỉ giá, khi đó việc “thả” tỉ giá có lên có xuống mới không gây biến động cho thị trường hay tác động không tốt đến tâm lý người dân và giá cả.

Do vậy, lúc này không phải là quá sớm để NH Nhà nước và hệ thống NH thương mại giải thích và làm cho xã hội quen dần với tỉ giá có lên có xuống.