Thủy điện trên dòng chính thượng nguồn sông Mekong được cho là một trong những nguyên nhân làm gia tăng tình trạng sạt lở bờ sông ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long - Ảnh: XUÂN LONG

Sáng 28-3, trước ngày tổ chức hội nghị toàn quốc về phòng chống thiên tai, ông Nguyễn Trường Sơn - phó tổng cục trưởng Tổng cục Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn) - trao đổi về tình trạng sạt lở bờ sông ở Đồng bằng sông Cửu Long.

"Từ năm 2010 trở về trước, sạt lở và bồi lắng các dòng sông và bờ biển nơi đây theo quy luật tự nhiên chung và tạo cân bằng tương đối. Song từ năm 2010 đến nay, sạt lở diễn ra rất nhanh và ngày càng phức tạp, tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội của khu vực này", ông Sơn cho biết.

Tại nhiều khu vực, xói lở đã uy hiếp trực tiếp đến tính mạng, tài sản của nhân dân, đến các công trình phòng chống thiên tai, cơ sở hạ tầng ven sông, ven biển. Theo báo cáo của các địa phương, trên địa bàn các tỉnh ĐBSCL hiện có 562 điểm bờ sông, bờ biển bị sạt lở, tổng chiều dài 786km, ông Sơn cung cấp số liệu.

"Một trong những nguyên nhân gây ra sạt lở ở ĐBSCL là do các nước trên thượng nguồn sông Mekong gia tăng các hoạt động kinh tế, tập trung vào thủy điện, gây ra hệ lụy tiêu cực đối với hạ lưu", ông Nguyễn Trường Sơn nhận định.

Phó tổng cục trưởng Tổng cục Phòng, chống thiên tai dự báo rằng nạn ngập lụt ở ĐBSCL sẽ tăng mạnh trong những năm tới, nhất là vùng ven biển và giữa đồng bằng.

"Xói lở sông, kênh và bờ biển sẽ rất khó lường, việc mất đất sẽ nghiêm trọng hơn. Bởi vậy, việc xây dựng kế hoạch hành động toàn diện cả quản lý và kỹ thuật cần phải tiến hành ngay từ bây giờ trước khi mọi cố gắng đều trở nên quá muộn", ông Sơn nói.

Theo ông Sơn, khu vực ĐBSCL cần có các biện pháp ứng phó với sạt lở, xây dựng quy hoạch chỉnh trị sông gắn với quy hoạch sử dụng đất ven sông theo hướng dành không gian thoát lũ, bố trí, sắp xếp lại dân cư ven sông, cũng như tăng cường hợp tác quốc tế quản lý bền vững sông Mekong về khai thác nguồn nước và bùn cát.

"Với vùng đồng bằng, phải có biện pháp rà soát, chỉ cấp phép khai thác cát với khối lượng hợp lý, đảm bảo sự cân bằng tương đối, thống nhất giao một đầu mối cấp phép khai thác cát trên các dòng sông", ông Nguyễn Trường Sơn nói.

"Đặc biệt phải giám sát chặt chẽ, có chế tài xử phạt, làm rõ trách nhiệm của các cấp. Với ĐBSCL, cần có nghiên cứu đề xuất các giải pháp thay thế cát san lấp và cát xây dựng, tiến tới không sử dụng cát để san lấp".

TTO - Nhiều năm nay, người dân hai tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông khổ sở vì "mở mắt ra ruộng đã thành sông", nhưng đến nay việc bồi thường thiệt hại, khắc phục sạt lở lại rất chậm chạp.