Thủy điện Hố Hô xả lũ chiều 31-10 - Ảnh: V.Đ

Về bối cảnh vụ xả lũ gây nhiều phản ứng của dư luận, Bộ Công thương nêu thời điểm đầu trận lũ (từ 20g20 ngày 13-10 đến 06g ngày 14-10), khi hạ du chưa có lũ, công trình đã xả lớn hơn lưu lượng về hồ để hạ thấp mực nước hồ từ 67,3 m xuống đến 65,3m.

Mở hoàn toàn các cửa van

Đến thời điểm khoảng 16g30 ngày 14-10, khi lũ về hồ 1.700 m³/s, tại vai phải đập xuất hiện sự cố sạt trượt, uy hiếp an toàn đối với các hạng mục Trạm biến áp 35 kV.

Lúc này xuất hiện nguy cơ gây mất điện, không mở được cửa van đập tràn. Nếu lũ tiếp tục tăng, sẽ đe dọa an toàn đập. Trong tình huống khẩn cấp đó, vào lúc 18g30 chủ đập đã chủ động mở hoàn toàn các cửa van đập tràn. Vì vậy, đã gây ra lũ tập trung nhanh về hạ du.

Đánh giá sự tuân thủ các quy định của Nhà mày thủy điện Hố Hô, Bộ Công thương đã chỉ ra hàng loạt vấn đề. Cụ thể:

- Việc kiểm tra các hạng mục công trình trước mùa mưa lũ của thủy điện Hố Hô chưa được chi tiết, chủ yếu kiểm tra bằng trực quan nên chưa lường được các tình huống mất an toàn có thể xảy ra trong mùa mưa bão. 

- Việc xây dựng phương án phòng chống lụt bảo bảo đảm an toàn đập chưa rà soát hết các tình huống có thể xảy ra gây mất an toàn cho công trình như việc sạt lở mái đào vai phải đập đã xảy ra trong đợt mưa lũ vừa qua, dẫn đến việc xử lý bị động.

- Nội dung phương án phòng chống lụt bảo vùng hạ du đã đưa ra các tình huống, tuy nhiên chưa quy định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ của các đơn vị tham gia ứng phó.

- Vị trí đặt máy phát điện dự phòng diesel 250kVA chưa phù hợp, vẫn có thể bị sự cố do sạt trượt nên chưa bảo đảm yêu cầu sẵn sàng cấp điện khi xảy ra sự cố.

- Trong năm 2016, chưa phối hợp diễn tập phòng, chống lũ lụt cho vùng hạ du đập. Chủ đập đã nộp 50 triệu đồng vào Ban Chỉ huy quân sự huyện Hương Khê để hỗ trợ kinh phí diễn tập di dời, sơ tán nhân dân và tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn trên sông vùng hạ du năm 2016 nhưng huyện chưa tổ chức thực hiện được.

- Ngay sau đợt lũ, công ty chưa phối hợp với địa phương kiểm tra, đánh giá thiệt hại vùng hạ du.

- Thủy điện Hố Hô cũng chưa có điện thoại chuyên trực và hệ thống ghi âm nên không lưu được nội dung thông tin, báo cáo qua điện thoại; các nhân viên trực phải dùng các điện thoại cá nhân để liên hệ. Các nội dung cuộc gọi không được thể hiện bằng văn bản hoặc nhật ký để lưu trữ, theo dõi.

Chưa chứng minh có thông báo xả lũ khẩn cấp

Đặc biệt, Bộ Công thương khẳng định chiều 14-10, khi nhà máy xả lũ khẩn cấp để đảm bảo an toàn cho công trình, thủy điện Hố Hô chưa báo cáo Bộ Công Thương theo quy định; chưa có căn cứ khẳng định đã thông báo xả lũ khẩn cấp do sự cố cho các cơ quan liên quan, đặc biệt là Ban Chỉ huy PCTT&TKCN của các tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình.

Bộ Công thương kết luận: thủy điện Hố Hô chưa thực hiện đầy đủ, nghiêm ngặt các quy định tại quy trình vận hành về trách nhiệm thông tin, báo, thông báo gửi đến các cơ quan liên quan chưa đầy đủ nội dung, chưa phù hợp với tình huống vận hành công trình.

Dù có các vấn đề như trên, Bộ Công thương định hướng xử lý với thủy điện Hố Hô là: Xử lý vi phạm hành chính. Trường hợp tái phạm mới xem xét thu hồi Giấy phép hoạt động điện lực.

Bộ Công thương cũng yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tổng công ty Điện lực Miền Bắc chỉ đạo Công ty Cổ phần Thủy điện Hồ Bốn kiểm điểm nghiêm túc các tập thể, cá nhân liên quan.