Dự kiến ngày 28-5, Quốc hội sẽ thảo luận về dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi).

Thay đổi tên phải sửa đổi nhiều luật

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự luật Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho hay nhiều ý kiến không tán thành quy định đổi mới tòa án cấp tỉnh thành tòa án nhân dân phúc thẩm, tòa án cấp huyện thành tòa án nhân dân sơ thẩm.

Trong đó, có ý kiến đề nghị thí điểm tổ chức tòa án theo thẩm quyền xét xử tại một số địa phương.

Nhiều ý kiến tán thành dự thảo luật về đổi mới tòa án theo thẩm quyền xét xử và đề nghị quy định cụ thể các vấn đề liên quan (như quan hệ giữa tòa án với cấp ủy đảng, chính quyền địa phương...).

Thường vụ Quốc hội nhận thấy việc đổi tòa án cấp tỉnh thành tòa án phúc thẩm, tòa án cấp huyện thành tòa án sơ thẩm nhưng nhiệm vụ, quyền hạn của các tòa án không thay đổi.

Theo đó, các tòa án vẫn gắn với đơn vị hành chính huyện, tỉnh.

Tòa án phúc thẩm vẫn xét xử, giải quyết theo thủ tục sơ thẩm một số vụ án, vụ việc.

Quy định như dự luật chưa đáp ứng chủ trương nghị quyết 27, không thống nhất về tổ chức của các cơ quan tư pháp khác ở địa phương.

Mặt khác, phải sửa đổi nhiều luật có liên quan, nhất là các luật trong lĩnh vực tư pháp để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đồng thời phát sinh nhiều chi phí khác như sửa con dấu, biển hiệu, các loại biểu mẫu, giấy tờ...

Do đó, tiếp thu ý kiến đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho giữ nguyên quy định của luật hiện hành về tòa án tỉnh, huyện.

Trình 2 phương án về ghi âm, ghi hình tại tòa

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu rõ việc ghi âm, ghi hình phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân, hoạt động thông tin theo quy định của pháp luật.

Quá trình diễn ra phiên tòa, phiên họp, nhiều thông tin, chứng cứ được công bố tại phiên tòa nhưng chưa được kiểm chứng, đặc biệt, các thông tin về đời tư cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh...

Các thông tin, chứng cứ này cần được hội đồng xét xử xem xét, kết luận trong bản án, quyết định.

Quy định này góp phần bảo đảm tính tôn nghiêm tại phiên tòa, tạo điều kiện cho hội đồng xét xử điều hành tốt phiên tòa, không bị phân tâm bởi các yếu tố khác.

Tuy nhiên, quy định như dự luật vẫn có mặt chưa tạo thuận lợi cho hoạt động chuyên môn của chính tòa án và các cơ quan chức năng khác.

Đa số ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chỉnh lý theo hướng việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử tại phiên tòa, phiên họp phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa.

Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của người tiến hành tố tụng khác, người tham gia phiên tòa, phiên họp phải được sự đồng ý của họ và sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa, phiên họp.

Việc ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp và tuyên án, công bố quyết định.

Đồng thời, bổ sung quy định tòa án ghi âm, ghi hình toàn bộ diễn biến phiên tòa, phiên họp để phục vụ nhiệm vụ chuyên môn khi cần thiết, việc cung cấp kết quả ghi âm, ghi hình được thực hiện theo quy định pháp luật; giao Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quy định chi tiết khoản này (phương án 1).

Một số ý kiến của Thường vụ Quốc hội cho rằng quy định về ghi âm, ghi hình tại phiên tòa, phiên họp trong dự luật hẹp hơn so với quy định các luật tố tụng.

Để tạo thuận lợi cho hoạt động thông tin tại phiên tòa, phiên họp, đề nghị giữ như quy định hiện hành.

Loại ý kiến này được thể hiện tại phương án 2 dự luật (không quy định khoản 3, khoản 4 trong dự thảo luật mà thực hiện theo quy định các luật tố tụng, pháp luật...).

Ngoài ra, có ý kiến đề nghị quy định việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp và tuyên án, công bố quyết định khi có sự cho phép của chủ tọa phiên tòa, phiên họp.

Trường hợp ghi âm, ghi hình ảnh của người tiến hành tố tụng khác, người tham gia phiên tòa, phiên họp phải được sự đồng ý của họ và đồng ý của chủ tọa phiên tòa, phiên họp.

Đồng thời, bổ sung quy định về việc tòa án ghi âm, ghi hình toàn bộ diễn biến phiên tòa, phiên họp để phục vụ nhiệm vụ chuyên môn khi cần thiết và việc cung cấp kết quả ghi âm, ghi hình được thực hiện theo quy định.

Giao Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quy định chi tiết khoản này.

Đổi tên tòa án cấp huyện, tỉnh có phải ‘bình mới rượu cũ’?

Việc đổi tên tòa án gắn với đổi nhiệm vụ quyền hạn của tòa án cấp sơ thẩm, phúc thẩm được nhiều đại biểu tranh luận với ý kiến khác nhau.