Thượng viện Mỹ nhất trí tuyệt đối nghị quyết về biển Đông

CHIÊU VĂN

TTO - Thượng viện Mỹ ngày 10-7, với 100% phiếu thuận, đã thông qua nghị quyết mã số S.RES.412 về an ninh hàng hải biển Đông và yêu cầu Trung Quốc thiết lập lại nguyên trạng biển Đông như trước ngày 1-5-2014.

Phóng to

Tàu Trung Quốc hung hăng, xịt vòi rồng vào tàu kiểm ngư Việt Nam

Nghị quyết này có tên đầy đủ “nghị quyết xác định lại sự ủng hộ mạnh mẽ của chính phủ Mỹ với tự do hàng hải và việc sử dụng vùng biển và vùng trời quốc tế một cách hợp pháp ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương, và tìm kiếm giải pháp ngoại giao hòa bình cho các tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải”.

Nghị quyết nhận được sự bảo trợ của các nghị sĩ kỳ cựu của cả hai đảng, bao gồm Patrick Leahy, Cardin Benjamin, Dianne Feinstein bên phía đảng Dân chủ và John McCain, Robert Menendez, James Risch, John Cronyn bên phía đảng Cộng hòa.

Nghị quyết nêu rõ mặc dù không phải là một bên có tuyên bố chủ quyền ở biển Đông, Mỹ là một cường quốc ở châu Á-Thái Bình Dương, có lợi ích quốc gia gắn với việc giải quyết các tranh chấp tại khu vực này bằng biện pháp ngoại giao và hòa bình, chứ không phải qua sự áp đặt hoặc đe dọa bằng vũ lực.

Nghị quyết S.RES.412 cũng liệt kê hàng loạt hành động của Trung Quốc mà các nghị sĩ Mỹ cho là vi phạm luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hiệp Quốc về luật biển (UNCLOS).

Cụ thể, tháng 11-2013, Trung Quốc đơn phương thiết lập ADIZ ở không phận biển Hoa Đông mà không tham vấn Mỹ và các nước láng giềng khu vực.

Từ năm 2012, Trung Quốc đã nhiều lần đưa tàu nhà nước vào hải phận xung quanh quần đảo tranh chấp với Nhật Bản ở biển Hoa Đông.

Tháng 12-2013, một tàu chiến của quân đội Trung Quốc đã chạy lên cắt mặt và đậu cách tàu chiến của Mỹ USS Cowpens chỉ khoảng 500 mét ở biển Đông, buộc tàu USS Cowpens phải rẽ hướng đột ngột.

Nghị quyết cũng nêu rõ sự kiện ngày 1-5-2014, Tổng công ty dầu khí hải dương Trung Quốc (CNOOC) đã hạ đặt trái phép giàn khoan HD-981, với sự hộ tống của hơn 25 tàu các loại, chỉ cách bờ biển Việt Nam 120 hải lý. Sau đó, Trung Quốc còn điều động thêm hơn 80 tàu, bao gồm bảy tàu quân sự, sử dụng cả máy bay trực thăng và vòi rồng để đe dọa, tấn công tàu Việt Nam, tìm cách thiết lập vùng cấm xung quanh HD-981, theo nghị quyết.

Nghị quyết nói những tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc và các hành động trên biển Đông không được làm rõ qua luật pháp quốc tế, bao gồm qua UNCLOS, và đó là một nỗ lực đơn phương để làm thay đổi nguyên trạng, có thể đã vi phạm Tuyên bố chung của các bên về ứng xử trên biển Đông 2002 (DOC).

Bản tóm tắt nghị quyết trên trang chủ của quốc hội Mỹ congress.gov nói nghị quyết bao gồm bốn điểm cơ bản.

Thứ nhất, lên án các hành động sử dụng vũ lực cản trở tự do hàng không ở không phận quốc tế và làm thay đổi nguyên trạng hoặc gây bất ổn cho khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Thứ hai, hối thúc Trung Quốc kềm chế trong việc triển khai vùng định dạng phòng không (ADIZ) ở biển Hoa Đông và các khu vực khác tại châu Á-Thái Bình Dương.

Thứ ba, khen ngợi Nhật Bản và Hàn Quốc vì sự kềm chế của họ.

Và cuối cùng, kêu gọi Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981 và các lực lượng trên biển gắn với giàn khoan này khỏi các vị trí hiện tại, kềm chế trong việc có các hành động phiêu lưu trên biển trái với Công ước về các quy định ngăn chặn va chạm trên biển, và trả biển Đông lại nguyên trạng như trước ngày 1-5-2014.

Nghị quyết cũng đưa ra năm hướng dẫn chính sách với chính phủ Mỹ, bao gồm:

Ủng hộ các đồng minh và đối tác ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Phản đối việc vi phạm các quyền, sự tự do và việc sử dụng biển hợp pháp.
Xử lý tranh chấp không phải bằng đe dọa hay vũ lực.
Ủng hộ phát triển các định chế khu vực nhằm tăng cường hợp tác và củng cố vai trò của pháp luật quốc tế.
Đảm bảo các hoạt động bình thường của Mỹ tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

CHIÊU VĂN