Các thuyền viên Philippines, được hải quân nước này đưa về sau khi được tàu Việt Nam cứu, khẳng định tàu của họ bị tàu Trung Quốc đâm chìm và bỏ mặc trên biển - Ảnh: RAPPLER

"Trong quá khứ, lời nói và việc làm của Trung Quốc cho thấy không thể tin tưởng họ, bây giờ vẫn như vậy, thể hiện qua lời nói và việc làm của họ qua vụ tàu Trung Quốc đâm chìm một tàu cá của Philippines" - tờ Inquirer ngày 19-6 dẫn lời cựu ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario. 

Ông Rosario nhắc lại hàng loạt kinh nghiệm khi còn là ngoại trưởng dưới thời Tổng thống Benigno Aquino III. Chẳng hạn việc Bắc Kinh nuốt lời khi hứa không quân sự hóa Biển Đông. 

"Khi Trung Quốc đưa ra tuyên bố, ta có thể chắc rằng nó không giống với những gì xảy ra trên thực tế" - ông Rosario nhận định.

Trong khi đó, hàng loạt bộ trưởng cấp cao trong nội các của ông Duterte cùng ngày xuất hiện trên các diễn đàn tin tức và họp báo với cùng lời giải thích như của ông Duterte: Tàu Yuemaobinyu 42212, một tàu đánh cá vỏ thép từ tỉnh Quảng Đông của Trung Quốc, không đâm vào tàu đánh cá Gem Vir, vào ngày 9-6. Theo tổng thống Philippines, đó chỉ là một tai nạn trên biển.

Trước đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng gọi sự việc là "một tai nạn giao thông hàng hải thông thường".

Ông Duterte không bình luận về lời khai của thủy thủ đoàn trên tàu Gem-Vir của nước nhà rằng tàu Yuemaobinyu đã bỏ trốn sau khi đâm vào đuôi chiếc tàu của Philippines. Thay vào đó, ông nói rằng muốn nghe từ các nhà điều tra của Trung Quốc trước.

Theo ông Junel Isnigne, thuyền trưởng của Gem-Vir, tàu ông thả neo vào lúc nửa đêm ngày 9-6 tại khu vực Bãi Cỏ Rong trên Biển Đông, thì tàu Yuemaobinyu bất ngờ xuất hiện và đâm vào phía đuôi. Khi tàu Gem-Vir chìm, thay vì giải cứu 22 thuyền viên Philippines, tàu Yuemaobinyu bỏ đi.

Một chiếc thuyền đánh cá của Việt Nam sau đó xuất hiện giải cứu các thuyền viên Philippines và trao họ cho một tàu hải quân Philippines.

Các thuyền viên Philippines được tàu cá Việt Nam giải cứu - Ảnh: PHILIPPINES STAR

Tuy nhiên, người phát ngôn của Tổng thống Duterte, ông Salvador Panelo, người trước đó đã lên án hành động "dã man" của tàu Yuemaobinyu, lại đổi giọng vào ngày 18-6 rằng có "những tình huống gieo nghi ngờ trong câu chuyện" của ngư dân Philippines.

Vào ngày 18-6, ông Duterte cũng bác bỏ lời kêu gọi của một thượng nghị sĩ muốn kích hoạt Hiệp ước quốc phòng của Philippines với Mỹ và tìm kiếm sự can thiệp từ Washington. 

"Tổng thống không muốn bị cuốn vào một cuộc khủng hoảng quốc tế" - người phát ngôn Panelo đưa ra lời giải thích.

Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana cũng đồng ý với ông Duterte thay vì đó chỉ là một "tai nạn" bất chấp việc các chỉ huy hàng đầu của quân đội, bao gồm cả chỉ huy hải quân, đều cho rằng rằng tàu Yuemaobinyu đã cố tình đâm chìm tàu Gem-Vir,

"Có lẽ phía bên kia không có ý định đâm vào thuyền của chúng ta" - ông Lorenzana nói tại một diễn đàn tin tức ngày 19-6, dù vẫn chỉ trích việc tàu Trung Quốc chạy trốn là "hèn nhát" và nên xin lỗi, bồi thường cho phía Philippines.

Trong khi đó, nhiều tiếng nói trong Thượng viện Philippines vẫn tiếp tục đả kích với phản ứng ôn hòa của ông Duterte.

Thượng nghị sĩ Leila de Lima gọi đường lối của chính quyền ông Duterte là "phòng thủ phản quốc". 

"Với sự bảo vệ không biết xấu hổ của họ dành cho Trung Quốc, Duterte và các quan chức của ông ta một lần nữa hành động như một chính phủ bù nhìn của Trung Quốc" - bà Lima nói.

Thượng nghị sĩ Panfilo Lacson gọi lập trường ông Duterte là "rất tự giới hạn" và "những lời nhận xét xúc phạm" của ông khiến người dân "đau lòng".

"Không có cách nào khác để mô tả tuyên bố (của tổng thống) ngoại trừ: đầu hàng. Ông ấy thậm chí còn nói rằng trường hợp này là một sự cố hàng hải thông thường, thậm chí còn hạ cấp xuống một chút" - ông Lacson nói trên tờ Straits Times.

TTO - Tổng thống Philippines đã tuyên bố chính thức vụ tàu cá nước này bị tàu Trung Quốc đâm chìm trên Biển Đông là "tai nạn hàng hải" và phản đối cử tàu chiến ra nơi xảy ra vụ việc, theo báo Rappler.