Đường đi của thuốc giả - Đồ hoạ: TUẤN ANH

Phiên xét xử sơ thẩm lần 2 vụ án buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh xảy ra tại Công ty cổ phần VN Pharma đã kết thúc với mức án tù dành cho các bị cáo. Tuy nhiên, hàng loạt vấn đề bất cập về việc nhập khẩu thuốc, đấu thầu cung ứng thuốc, cạnh tranh giá thuốc... đã được tòa kiến nghị Bộ Y tế phải rà soát để chấn chỉnh.

"Thuốc Canada" làm ra ở... Ấn Độ

Trong vụ án VN Pharma, lô thuốc trị ung thư H-Capita dù có nguồn gốc từ Ấn Độ như Bộ Y tế khẳng định, để đến được tay người dân, phải trải qua ít nhất 6 vòng môi giới. Cụ thể, từ năm 2012, tổng giám đốc VN Pharma Nguyễn Minh Hùng đặt mua của Võ Mạnh Cường (giám đốc Công ty hàng hải H&C) một số loại tân dược xuất xứ từ Canada.

Đến năm 2013, do thấy thị trường trong nước có nhu cầu về thuốc trị ung thư, Hùng tiếp tục đặt mua của Cường 9.300 hộp thuốc H-Capita.

Công ty của Cường chỉ là đơn vị kinh doanh đại lý tàu biển, dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu chứ không chuyên về dược, nhưng Cường vẫn giao dịch đặt mua thuốc trị ung thư nói trên với một người tên Raymundo (quốc tịch Philippines, hiện vẫn chưa rõ lai lịch thật) với giá rẻ hơn nhiều để hưởng chênh lệch.

Cho đến khi vụ án tại VN Pharma bị phát hiện, dàn lãnh đạo của VN Pharma và cả Cường đều không biết lô thuốc H-Capita có xuất xứ từ đâu. Raymundo "mất tăm", đến nay chưa tìm được. Điều tra cho thấy nguồn gốc, giấy tờ lô thuốc đều bị làm giả.

Như vậy, cho dù kết quả xác minh của Bộ Y tế cho thấy nguồn gốc thuốc từ Ấn Độ, trên thực tế các công ty nhập khẩu thuốc như VN Pharma không biết nguồn gốc thật của lô thuốc, cũng như chất lượng thuốc.

Để hợp pháp hóa cho nguồn gốc lô thuốc, Nguyễn Minh Hùng ngụy tạo hàng loạt giấy tờ như: tự tạo hợp đồng 3 bên giữa Công ty VN Pharma, Công ty Austin HK và Công ty Helix Canada với nội dung "VN Pharma là công ty độc quyền phân phối các sản phẩm của Công ty Helix thông qua Công ty Austin"; lập hợp đồng mua bán thuốc ghi lùi ngày; con dấu sử dụng trong các hợp đồng là con dấu giả; giá thuốc bị nâng khống gần gấp ba, từ 27 USD/ hộp lên 75 USD/hộp.

Để hợp thức hóa hồ sơ, chứng từ thanh toán tiền mua lô thuốc theo hợp đồng mua bán giả, VN Pharma đã thông qua công ty dịch vụ chuyển tiền thuê ở nước ngoài rồi chuyển tiền từ ngân hàng vào các tài khoản ở Philippines và Hong Kong.

Sau đó VN Pharma nhận lại số tiền này bằng công ty chuyển tiền dịch vụ tại TP.HCM. Với số tiền chênh lệch, các bị cáo dùng để chi "hoa hồng" cho bác sĩ, trình dược viên...

Bị cáo Nguyễn Minh Hùng bị tòa tuyên 17 năm tù (ảnh trái) và bị cáo Võ Mạnh Cường (ảnh phải) lãnh mức án 20 năm tù - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Khó phát hiện vi phạm

Trao đổi với Tuổi Trẻ, một lãnh đạo công ty dược trên địa bàn TP.HCM cho biết quy trình mua thuốc "ngoại" hiện nay như sau: sau khi công ty dược ở VN đồng ý mua, công ty dược ở nước ngoài sẽ gửi hồ sơ gốc chứng minh nguồn gốc, chất lượng lô thuốc... để hoàn thiện hồ sơ, trình Cục Quản lý dược, Bộ Y tế cấp số lưu hành.

Bộ Y tế cũng thừa nhận thủ tục cấp giấy phép hoạt động bán thuốc tại Việt Nam cho công ty nước ngoài không quy định khi cấp phép phải sang nước ngoài kiểm tra thực tế công ty. Việc xác minh chỉ cần căn cứ vào các tài liệu trong hồ sơ đã được Đại sứ quán Việt Nam tại nước sở tại hợp pháp hóa lãnh sự, và cơ quan công chứng tại Việt Nam chứng thực.

Nếu xét thấy đủ các thủ tục nêu trên, Bộ Y tế sẽ cấp phép nhập khẩu lô thuốc. Vì thế, các chuyên gia cho rằng nếu các công ty dược Việt Nam hoặc nước ngoài cố tình làm giả hồ sơ để "phù phép" chất lượng và nguồn gốc lô thuốc thì Bộ Y tế cũng khó phát hiện khi xét cấp giấy phép.

Chính vì vậy, hội đồng xét xử phiên tòa VN Pharma đề nghị Bộ Y tế rà soát giá các loại thuốc, đặc biệt là các loại thuốc nhập khẩu; đồng thời rà soát những lỗ hổng về pháp lý mà các đối tượng dễ dàng lợi dụng để nhập khẩu và sản xuất thuốc kém chất lượng.

Trên thực tế, việc nâng khống giá thuốc rồi nhận lại số tiền nâng khống như trong trường hợp đã nêu trên của VN Pharma để giành ưu thế cạnh tranh trong thị trường dược phẩm đã khiến giá thuốc cao hơn thực tế, ảnh hưởng đến túi tiền của người dân, nhất là những người nghèo.

Buôn thuốc ung thư giả, cựu tổng giám đốc VN Pharma lãnh 17 năm tù

TTO - Bị cáo Nguyễn Minh Hùng (cựu tổng giám đốc VN Pharma) nhận 17 năm tù, trong khi bị cáo Võ Mạnh Cường - người môi giới cho VN Pharma mua thuốc H-Capita 500mg - nhận 20 năm tù.