Lực lượng chức năng thu giữ 15.000 sản phẩm thuốc lá điện tử các loại tại một cửa hàng, chủ cơ sở không xuất trình được bất kỳ giấy tờ nào liên quan - Ảnh: Tổng cục Quản lý thị trường

Như Tuổi Trẻ Online đã đưa tin trong những kỳ trước, theo Tổng cục Quản lý thị trường, ngày càng có nhiều vụ bắt giữ buôn lậu thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng diễn ra ở TP.HCM, Hà Nội và các tỉnh thành khác, trong đó có nhiều kho hàng quy mô hàng tỉ đồng.

Hàng lậu tràn lan, chưa có khung hình phạt xử lý

Riêng tại TP.HCM, mỗi năm phát hiện và xử lý hàng chục, thậm chí cả trăm vụ buôn lậu thuốc lá thế hệ mới. Điều đáng nói, đây cũng chỉ mới là phần băng nổi, thực tế có thể còn nhiều hơn như vậy, nhưng khó phát hiện và xử lý hết được.

Trả lời Tuổi trẻ Online, một đại diện của Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) cũng phải thừa nhận tình trạng này, khi tại Việt Nam các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng đã có mặt nhiều nơi trên thị trường trong một thời gian dài mà chưa có áp dụng khung pháp lý quản lý cụ thể.

Được biết, hiện tại chưa có văn bản luật chính thức nào đề cập trực tiếp tới thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử. Tuy vậy, Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 (được sửa đổi, bổ sung năm 2018) có nhắc đến thuốc lá "dạng khác" bên cạnh thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá sợi và thuốc lào.

Như vậy, có thể hiểu rằng thuốc làm nóng, hay bất cứ sản phẩm nào đáp ứng định nghĩa "sản phẩm được sản xuất từ toàn bộ hoặc một phần nguyên liệu thuốc lá" mà không thuộc nhóm sản phẩm được liệt kê cụ thể, sẽ là "dạng khác" của thuốc lá và cần chịu sự kiểm soát của luật hiện hành.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy để áp dụng được Luật phòng chống tác hại thuốc lá vào các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới hiện nay, cần có quyết định chính thức. Đến nay, quyết định về vấn đề này vẫn chưa được ban hành, khiến các cơ quan chức năng lúng túng trong việc xử phạt vi phạm liên quan tới thuốc lá thế hệ mới.

Việc nhanh chóng áp dụng luật hoặc chỉ đạo cụ thể về việc quản lý các sản phẩm này là ưu tiên cần được thực hiện để tháo gỡ khó khăn cho các đơn vị quản lý thị trường, hải quan và các cơ quan quản lý liên quan.

Nguy hại nhưng chỉ… phạt hành chính, sao đủ răn đe?

Theo Tổng cục Quản lý thị trường, hiện nay việc xử lý hành vi buôn lậu mặt hàng thuốc lá thế hệ mới chỉ đang căn cứ vào quy định xử phạt hành chính với hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu.

Tùy quy mô, mức độ có thể bị xử lý nhưng chủ yếu là phạt vi phạm về hành chính với chế tài nhẹ, chỉ vài triệu đến vài chục triệu đồng. Trong khi đó, hành vi buôn bán hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng từ 500 bao trở lên thì hồ sơ vụ việc này phải được chuyển cho cơ quan tố tụng để truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định.

Một trong những khó khăn trong việc kiểm soát, ngăn chặn hàng lậu với sản phẩm này, theo Tổng cục Quản lý thị trường, là do mặt hàng này vẫn được quảng cáo, bày bán, chứa trữ tại khu vực sinh hoạt, nơi ở của các cửa hàng trên địa bàn các thành phố lớn như TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng…

Khi khách hàng đến mua hàng hoặc hỏi về mặt hàng cụ thể thì người kinh doanh mới mang hàng ra giao dịch với khách hàng, do đó gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc xác định rõ hình thức kiểm tra hay khám nơi cất giấu tang vật.

Việc bán thông qua các trang mạng xã hội, website thương mại điện tử dẫn đến khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc tìm hiểu, thu thập thông tin, kiểm tra, xử lý do trong nhiều trường hợp không xác định được không gian cụ thể về địa điểm bán hàng, địa điểm chứa trữ hàng hóa của các đối tượng kinh doanh.

Thuốc lá thế hệ mới - Kỳ 1: Những kho hàng lậu ‘khủng’, chỉ mới là 'phần nổi tảng băng chìm?'

TTO - Hàng loạt vụ buôn bán, tàng trữ trái phép thuốc lá thế hệ mới bị lực lượng chức năng phát hiện, thu giữ với số lượng lớn. Thế nhưng, liệu đây có phải chỉ là "phần nổi của tảng băng chìm"?