Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được bày bán công khai, tràn lan trên mạng - Ảnh chụp trên website bán hàng

Chỉ cần gõ cụm từ "bán thuốc lá điện tử" vào ô tìm kiếm của google, ngay lập tức xuất hiện hơn 19,5 triệu kết quả có liên quan. Đáng chú ý, trong số kết quả tìm kiếm có liên quan, có cả những cửa hàng bán thuốc quảng cáo trực tiếp tên, địa chỉ, số điện thoại…

Hàng Trung Quốc được bán, quảng cáo công khai

Trong vai người mua, liên hệ theo số điện thoại được quảng cáo của shop ở Q.1, TP.HCM, đầu dây bên kìa cho biết tại đây bán khoảng 6 - 7 loại thuốc lá điện tử nhưng phổ biến nhất vẫn là vape, pod system và salt nicotine. Trong mỗi loại có nhiều dòng với đủ loại giá, loại rẻ nhất chỉ 200.000-300.000 đồng/sản phẩm và loại đắt nhất 15 triệu đồng.

Khi yêu cầu cần 100 "cây" ngay thì người này cho biết để tránh bị kiểm tra, hàng trưng báy tại chỗ chỉ khiêm tốn, còn lại cất ở kho, hoặc từ đầu mối lớn nên khách cần thì cửa hàng cần nhập, vài ngày.

Tương tự, liên hệ một điểm bán được giới thiệu trên mạng có địa chỉ ở quận Bình Thạnh (TP.HCM), người bán cho biết tại đây cũng nhiều loại như vape, pod system, salt nicotine… nhưng thừa nhận đều là hàng Trung Quốc, phân khúc giá rẻ nên chỉ có giá từ 1 triệu đồng trở xuống.

"Hàng về trữ trong kho nên đang có lượng lớn. Khách cần có thể chuyển tiền, hàng sẽ được giao tận nhà", người bán khẳng định.

Trả lời Tuổi Trẻ Online, ông Thân Đức Công, cục trưởng Cục Nghiệp vụ quản lý thị trường, cho biết trong năm 2021, lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra, xử lý 820 vụ việc về buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép thuốc lá điếu, cigar, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, trong đó xử lý trên 560 vụ.

Riêng đối với thuốc lá thế hệ mới, đã tịch thu, xử lý trên 51.700 đơn vị gồm máy vape, cây hút, điếu hút, chai tinh dầu các loại sử dụng cho thuốc lá thế hệ mới nhập lậu. Trong khi đó, năm 2020, cơ quan chức năng cũng đã tịch thu 181.898 đơn vị gồm máy vape, cây hút, điều hút, chai tinh dầu sử dụng cho thuốc lá thế hệ mới nhập lậu.

Do thiếu chế tài riêng?

Qua thực tiễn kết quả kiểm tra, xử lý vi phạm cho thấy mặt hàng thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng trên thị trường hiện nay được đưa về Việt Nam qua đường nhập lậu, không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc xuất xứ.

Đặc biệt, để tiêu thụ hàng hóa, các đối tượng thực hiện việc mua bán, quảng cáo, giới thiệu sản phẩm, chia sẻ thông tin về các loại thuốc trên diễn ra công khai trên các tài khoản cá nhân, các hội, nhóm - vốn là nơi có rất nhiều thành viên tham gia ở các mạng xã hội, internet và một số website thương mại điện tử.

Thậm chí, ông Công cho biết trên thị trường còn xuất hiện một số điểm bán hàng công khai, khi cá biệt, có một số điểm bán gần khu vực trường học, nhắm vào đối tượng khách hàng là trẻ em, học sinh, thanh thiếu niên. Những điểm bán có dấu hiệu vi phạm đều bị các cơ quan chức năng kiểm tra, kiểm soát thường xuyên.

Cũng theo ông Công, hiện nay do bất cập trong việc quy định quản lý nhà nước chưa rõ ràng đối với sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nên rất khó xử lý. Trong khi đó, các sản phẩm này được đưa về Việt Nam qua đường nhập khẩu lậu, không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc xuất xứ.

Vì vậy, với những mặt hàng này khi kiểm tra, phát hiện lực lượng Quản lý thị trường áp dụng quy định "chung chung" tại Điều 15 Nghị định số số 98/2020 Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quy định về "Hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu".

Một chuyên gia luật cho rằng hầu hết các vụ vi phạm đối với sản phẩm thuốc lá điện tử thế hệ mới đều chủ yếu xử phạt vi phạm hành chính, chỉ vài chục triệu đồng, trong khi lợi nhuận có thể lên tới hàng trăm triệu đồng.

Chưa kể, nếu như sản phẩm thuốc lá điếu truyền thống được xử lý vi phạm về hàng cấm, với mức phạt nặng có tính răn đe hơn thì đây được xem là mức xử phạt khá nhẹ trước diễn biến phức tạp của sản phẩm này trên thị trường.

Lãnh đạo Quản lý thị trường cho rằng trước thực trạng đáng lo ngại trên thì việc tăng cường các biện pháp quản lý, phòng chống việc kinh doanh, quảng cáo ngày càng tràn lan các sản phẩm này là một trong những nhiệm vụ cấp thiết không riêng chỉ lực lượng quản lý thị trường, mà đòi hỏi phải có sự phối hợp thống nhất, kịp thời của các ngành, các cấp và các cơ quan chức năng liên quan.

Kỳ tới: Thuốc lá thế hệ mới lậu “lọt cửa” thế nào?

Khi giới trẻ ‘nghiện’ chơi… thuốc vape ‘lậu’

TTO - “Thuốc điện tử này vừa phê vừa sành điệu”, “món mới này hút ngoài trường thầy cô không biết đâu”… là những lời dụ ngon ngọt được thốt ra từ chính những học sinh lớp 8 của một trường THCS thuộc quận Tân Bình (TP.HCM).