Phóng to

Thủ tướng Nhật Yoshihiko Noda - Ảnh: inquirer.net

Hiện thăm dò dư luận cho thấy tỉ lệ ủng hộ với cả Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền và Đảng Dân chủ tự do (LDP) đối lập đều thấp. Tuy nhiên, Đảng LDP của ông Abe dự kiến chiến thắng do ông Noda mất quá nhiều sự ủng hộ vì chương trình tăng thuế và xử lý hậu sự cố Fukushima.

Ông Noda (nắm quyền từ tháng 8-2011) buộc phải có động thái trên trong bối cảnh bất lợi hiện giờ cho đảng ông vì một thỏa thuận trước đó với LDP. Vào mùa hè, ông Noda đã đạt được thành tích đáng kể nhất khi làm thủ tướng với việc thông qua được đạo luật tăng gấp đôi thuế tiêu dùng ở Nhật lên mức 10% vào năm 2015.

Nhưng cái giá phải trả là rất đắt. Năm 2011, DPJ mất đa số ở thượng viện và ông Noda buộc phải thỏa thuận để các nghị sĩ LDP đối lập chấp nhận thông qua đạo luật. Cái giá đưa ra là lời hứa tổ chức tuyển cử sớm.

Tới tháng 11 này, Chính phủ Nhật đứng trước thách thức lớn về tài chính khi tiền thuế không đủ để chi cho ngân sách hoạt động hằng năm. Vào giữa năm tài khóa, chính phủ hết tiền và phải phát hành trái phiếu để có tiền chi hoạt động từ giờ đến hết năm, nhưng việc phát hành đó phải được quốc hội thông qua. Một lần nữa ông Noda lại phải thỏa thuận với LDP. Yêu cầu lần này của lãnh đạo LDP, Shinzo Abe, là tổ chức tuyển cử ngay lập tức.

Do sự sa sút uy tín của LDP và DPJ, các đảng nhỏ khác đang nhận được nhiều sự ủng hộ hơn, bao gồm đảng của cựu thống đốc Tokyo Shintaro Ishihara; của nhà lãnh đạo DPJ - “tướng quân trong bóng tối” Ichiro Ozawa và của thống đốc Osaka Toru Hashimoto. Các cuộc thăm dò cho thấy một nửa số cử tri vẫn còn lưỡng lự, đồng nghĩa với việc chính phủ tới nhiều khả năng sẽ là một chính phủ liên minh.

Ông Abe, từng có nhiệm kỳ thủ tướng ngắn giai đoạn 2006-2007, được coi là một người có lập trường đối ngoại cứng rắn. Tháng trước, ông đã đi thăm ngôi đền Yasukuni bất chấp sự phản đối của Trung Quốc và Hàn Quốc. Đảng LDP của ông từng có hơn 50 năm cầm quyền gần như liên tục cho tới khi để mất quyền lực vào tay DPJ trong cuộc tuyển cử năm 2009.

Nghị trình tranh cử của DPJ là tăng chi tiêu cho phúc lợi xã hội, nhưng đảng này gặp nhiều khó khăn do suy thoái kinh tế toàn cầu cũng như thiên tai động đất sóng thần ngày 11-3-2011. Ông Noda đã là thủ tướng thứ ba của DPJ kể từ khi đảng thắng cuộc tổng tuyển cử 2009.