Thủ tướng Nhật Shinzo Abe và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã bắt tay nhau thân thiện hơn so với lần gặp năm ngoái - Ảnh: Reuters

Theo AFP, một quan chức Nhật giấu tên tiết lộ hai nhà lãnh đạo tỏ ra thoải mái và thân thiện hơn nhiều so với cuộc gặp đầu tiên năm ngoái. Giới quan sát nhận định cuộc gặp là dấu hiệu cho thấy quan hệ Nhật - Trung đang bắt đầu tan băng sau thời gian căng thẳng vừa qua.

Sau cuộc gặp, ông Abe cho biết ông và ông Tập đạt thỏa thuận hợp tác và phát huy quan hệ lợi ích chiến lược cũng như đóng góp vào sự ổn định của khu vực. Ông Abe cũng đánh giá quan hệ Nhật - Trung đã có sự cải thiện đáng kể và mô tả cuộc gặp với ông Tập “rất có ý nghĩa”.

Trước đó, ông Abe và ông Tập từng một lần gặp nhau tại một hội nghị ở Trung Quốc hồi tháng 11-2014. Khi đó hai nhà lãnh đạo đã bắt tay một cách khá lạnh lùng. Quan hệ Nhật - Trung thời gian qua sa sút nghiêm trọng do tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư mà Tokyo đang kiểm soát. Hai bên cũng có những tranh cãi về lịch sử thời Thế chiến II.

Trung Quốc cho rằng Nhật chưa xin lỗi đủ chân thành về các tội ác thời kỳ quân phiệt. Dấu vết của sự căng thẳng vẫn thể hiện ở Jakarta. Phát biểu tại hội nghị, ông Abe lên tiếng cảnh báo: “Chúng ta không bao giờ được cho phép những kẻ mạnh sử dụng vũ lực để bắt nạt kẻ yếu. Luật pháp quốc tế phải bảo vệ các quốc gia có chủ quyền dù lớn hay nhỏ”.

Các nhà quan sát nhận định đây là lời chỉ trích của ông Abe đối với các động thái gây hấn của Trung Quốc trên biển Đông. Một vấn đề đáng chú ý khác tại hội nghị ở Indonesia là việc ông Abe phát biểu về quá khứ quân phiệt Nhật thời Thế chiến II.

Tại đây, ông Abe tuyên bố: “Nhật, với sự hối tiếc ăn năn sâu sắc về cuộc chiến trong quá khứ, cam kết luôn là một quốc gia tuân thủ các nguyên tắc hòa bình”. Giới truyền thông đánh giá đây là thông điệp yếu ớt hơn so với những gì các nguyên thủ Nhật từng đưa ra.

Quan điểm của ông Abe về quá khứ quân phiệt Nhật đặc biệt nhạy cảm trong thời điểm này, bởi đã sắp đến lễ kỷ niệm 70 năm kết thúc Thế chiến II. Ông Abe từng bày tỏ rằng ông sẽ không nhắc lại những lời xin lỗi về quá khứ như các nguyên thủ Nhật từng làm.