Tác giả VÕ TRUNG DUNG

Ngày ngắn, đêm sớm, ẩm lạnh mùa đông bao phủ căn hộ bình dị của bà Trần Tố Nga, nằm ở tầng trệt của một chung cư nhỏ, kiến trúc thông thường, ở quận Palaiseau, ngoại ô phía Nam của Paris. 

Nhìn qua phòng khách đơn giản này, không có kỷ vật quý báu hay để tôn sùng nào, không một chút dấu vết của những bộ ảnh dầy cộm bị ố vàng theo thời gian, cũng không có những biểu tượng kỷ niệm, hoài niệm thường thấy ở nơi cư trú của người lớn tuổi.

Dễ thấy là những hộp thuốc cho đủ loại bệnh, đủ màu nằm rải rác trên bàn uống nước trước bộ tràng kỷ. Trên tường, bức hình chân dung tuyệt đẹp của một người phụ nữ được treo bên cạnh Huân chương Bắc đẩu bội tinh do tổng thống Pháp Jacques Chirac trao tặng năm 2004. 

Trên cái tủ nhỏ giáp tường, đứng cạnh nhau, vài tượng Phật và một bức tượng của Đức Mẹ đồng trinh, tĩnh lặng, như đang trông chừng bà chủ nhà "cứng đầu" và cái phòng phòng khách nhỏ xíu này.

"Ký ức? Tất cả đều nằm trong tôi. Chiến tranh, quê hương nằm trong mỗi tế bào của tôi! » bà Trần Tố Nga chia sẻ bằng một giọng nói nhẹ nhàng. Ở tuổi 79, bà vẫn chưa quên bất cứ điều gì về đất nước quê hương của mình. Nhỏ nhẹ, nhưng kiên nghị, một sức mạnh vô hình toả ra từ người phụ nữ mảnh khảnh, cơ thể mang đầy bệnh nghiêm trọng, hiểm nghèo gây ra bởi chất độc màu da cam/dioxin.

Bà Trần Tố Nga trả lời phỏng vấn của truyền thông trước phiên tòa - Ảnh: C.V.D

"Cho dù vụ kiện này mang tên Trần Tố Nga, nhưng thật ra nó là biểu tượng công lý cho tất cả nạn nhân chất độc da cam người Việt, người Lào, người Khmer và các dân tộc khác. Và cho cả Trái đất cùng là nạn nhân của diệt chủng sinh thái bởi chất hóa học!" - bà Trần Tố Nga nói với tôi. 

Ngày 25-1 bà sẽ ra trận, trận cuối cùng của cuộc đời mình chống lại 14 công ty hóa chất Mỹ (trước đó là 26), một trận chiến pháp lý chưa từng có để giành lại sự thật và công bằng.

Luật sư nổi tiếng William Bourdon, cùng cộng sự là bà luật sư Amélie Lefebvre và luật sư Bertrand Repolt, đại diện miễn phí cho bà Trần Tố Nga từ 6 năm qua, cũng cho biết: "Được tòa đồng ý xử vụ kiện này đã là một chiến thắng lớn sau nhiều năm tranh đấu pháp lý".

Các luật sư của bà Trần Tố Nga đã lựa chọn thành lập vụ kiện dân sự thay vì hình sự. Đây là một chiến thuật khôn ngoan. Bởi vì, sau hơn 50 năm, bên đệ đơn sẽ khó có thể cung cấp cho tòa án tất cả các bằng chứng cần thiết cho một phiên xử hình sự.

Đương nhiên các tập đoàn bị kiện sẵn sàng sử dụng tất cả các chiến lược pháp lý để kéo dài vụ kiện: xét nghiệm y tế bổ sung, thẩm định, tái thẩm định, xin thêm thời gian để hoàn thành hồ sơ, kháng cáo lên tòa án cao hơn... Chiến thuật của họ mong muốn là kéo dài cho tới khi bên đệ đơn không còn sức để tranh đấu, hoặc... qua đời.

"Tôi thường được hỏi những gì tôi mong đợi từ phiên tòa này. Nếu mục tiêu của chúng tôi là giành được nhiều tiền thì đó là sự thất bại. Nhưng nếu muốn làm cho thảm kịch chất độc da cam được cả thế giới biết đến tội ác này thì với tính chất giáo dục của một vụ kiện chưa từng có này, giá trị chính trị, lịch sử này, chúng ta có thể tiến lên cho ngày mai" - bà Nga chia sẻ về mục đích của cuộc chiến đến cùng của mình.

"Tôi không cô đơn. Phía sau tôi có hàng chục ngàn người, người Việt, người Pháp đang ủng hộ tôi bằng tinh thần và cả vật chất. Phía sau tôi có cả hàng trăm ngàn, hàng triệu nạn nhân chờ đợi công lý". Bà Nga biết mình sẽ phải cầm cự trước tòa, sẽ phải trả lời hàng trăm câu hỏi, sẽ phải vững từ tinh thần cho tới thể xác.

Tất cả trong hi vọng cuối cùng là được nhìn thấy những vết thương, những nỗi đau của tất cả các nạn nhân chất độc da cam được công nhận.

Tổ chức sự kiện ủng hộ bà Nga

Biểu tình Die- In, người biểu tình nằm giả chết tố cáo tác hại của chất diệt cỏ, do Hội Collectif Vietnam Dioxine ở Pháp tổ chức - Ảnh: ĐỨC TRƯƠNG

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 23-1, anh Steven De Magalhaes - tình nguyện viên của Hội Collectif Vietnam Dioxine và là người tích cực hỗ trợ vụ kiện của bà Trần Tố Nga - cho biết sau phiên tòa, Collectif Vietnam Dioxine sẽ tổ chức sự kiện ngày 30-1 để tập hợp sự ủng hộ cho bà Nga và đây là sự kiện tạo động lực nhiều nhất cho cá nhân anh.

Collectif Vietnam Dioxine là một tổ chức tập hợp nhiều hội, đoàn của người Việt Nam tại Pháp ủng hộ nạn nhân chất độc da cam Việt Nam.

"Chúng tôi biết rất rõ rằng dù kết quả là gì, khả năng cao là các công ty sẽ chối bỏ trách nhiệm, và chúng tôi sẽ phải huy động sự ủng hộ của mọi người về vấn đề này trong nhiều tháng tới. Đây là một trong những lý do tại sao tôi chọn tập trung đặc biệt vào các hoạt động cần sự tham gia của nhiều người" - Magalhaes nói.

Magalhaes cho biết anh cũng tham gia trong việc chuẩn bị cho các sự kiện được phát trực tiếp trên Facebook, YouTube và tại các tổ chức của các đối tác hoặc các buổi diễn thuyết riêng.

Cũng chia sẻ với Tuổi Trẻ, ông Võ Đình Kim - một trong các điều phối viên của Hội Collectif Vietnam Dioxine - cho biết bản thân ông cảm thấy rất vui khi báo chí ở Việt Nam có sự quan tâm và thảo luận rộng rãi về phiên tòa của bà Trần Tố Nga. Ông Kim hi vọng sẽ có sự lên án đối với Monsanto và các công ty sản xuất hóa chất khác. (HỒNG VÂN ghi)

Vụ bà Trần Tố Nga kiện da cam: Bị đơn tìm cách “câu giờ”

TT - Ngày 18-6, phiên làm việc thứ hai của vụ kiện da cam do bà Trần Tố Nga đứng nguyên đơn (“Một mình một vụ kiện da cam”, Tuổi Trẻ ngày 24 đến 29-7-2014) đã diễn ra tại Tòa án TP Evry (Pháp).