Ngày 31-7, Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) thông báo thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh đã bị ám sát khi đang có mặt tại thủ đô Tehran để dự lễ tuyên thệ nhậm chức của Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian vào ngày 30-7.

Gia tăng nguy cơ chiến tranh toàn diện

Giới quan sát quốc tế đánh giá vụ ám sát thủ lĩnh Ismail Haniyeh là động thái đáng lo ngại khiến căng thẳng tại khu vực Trung Đông leo thang nghiêm trọng, thậm chí gia tăng nguy cơ nổ ra một cuộc chiến tranh toàn diện.

Ông Haniyeh - một trong những thủ lĩnh cấp cao của nhóm Hamas được Iran hậu thuẫn - là nhân vật chủ chốt trong các cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Hamas và Israel, vì vậy Đài CNN nhận định cái chết của ông là một đòn giáng mạnh vào lực lượng Hamas, khiến mục tiêu đạt được thỏa thuận ngừng bắn giữa hai bên ngày càng xa vời.

Nhà phân tích chính trị và chính sách đối ngoại của Đài CNN Barak Ravid cho rằng cái chết của thủ lĩnh chính trị Hamas Ismail Haniyeh sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến các cuộc đàm phán giữa nhóm này với các nước trung gian Ai Cập và Qatar, về thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin ở Dải Gaza.

Có thể nói, vụ ám sát diễn ra vào giai đoạn tương đối căng thẳng, nhạy cảm tại Trung Đông khi chuỗi tấn công qua lại giữa Israel và nhóm Hezbollah ở Lebanon đối diện với nguy cơ lan rộng thành chiến tranh khu vực, song song đó là cuộc khủng hoảng nhân đạo tàn khốc đang diễn ra ở Dải Gaza do xung đột Hamas - Israel gây ra.

Báo Politico đánh giá vụ ám sát thủ lĩnh Ismail Haniyeh không chỉ là tổn thất của Hamas, mà còn bộc lộ lỗ hổng an ninh đáng xấu hổ của Iran, vì ông Haniyeh là một trong những nhân vật trung tâm trong lễ tuyên thệ nhậm chức của Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian, người đáng ra phải được đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Sau khi thủ lĩnh Haniyeh bị ám sát, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani tuyên bố “dòng máu thuần khiết” của ông Haniyeh “sẽ không bao giờ bị lãng phí”, đồng thời cho biết mối liên hệ giữa Iran và người Palestine sẽ không bị phá vỡ, ngược lại càng được củng cố hơn.

Kết quả phụ thuộc vào phản ứng của các bên

Một chi tiết đáng chú ý khác liên quan đến động thái từ phía Israel đó là vài giờ trước vụ ám sát thủ lĩnh Hamas, quân đội Israel tuyên bố đã giết chết chỉ huy cấp cao của Hezbollah, ông Fouad Shukr, trong cuộc không kích vào Beirut ngày 30-7, nhằm trả đũa vụ tấn công vào cao nguyên Golan khiến 12 người thiệt mạng.

Hai vụ ám sát xảy ra gần như cùng thời điểm này có vẻ ngay lập tức thay đổi cục diện Trung Đông trong bối cảnh Hamas và Israel tiến gần hơn đến một thỏa thuận ngừng bắn ở Dải Gaza.

Giới quan sát quốc tế cho rằng câu hỏi quan trọng nhất hiện nay là Hamas, Hezbollah và thậm chí Iran phản ứng thế nào trước hai cuộc tấn công liên tiếp nhằm vào các chỉ huy cấp cao, đồng thời liệu một trong các phản ứng này có dẫn đến cuộc chiến tranh toàn diện và lan rộng hơn về cả phạm vi lẫn quy mô hay không.

Bên cạnh đó, tình hình Trung Đông còn phụ thuộc vào phản ứng sau đó từ các đồng minh của Hamas trong khu vực. 

Từ giờ đến lúc các bên có những động thái đáp trả đầu tiên, còn quá sớm để dự đoán chính xác cái chết của thủ lĩnh Ismail Haniyeh sẽ tạo ra chuyển biến như thế nào tại khu vực Trung Đông.

Một thủ lĩnh Hamas chết khi bị Israel giam giữ

Ngày 26-7, phía Palestine cho biết một thủ lĩnh của tổ chức Hồi giáo Hamas ở khu vực Bờ Tây đã chết trong thời gian bị Israel giam giữ.