Rải phân bằng máy do nông dân tự chế tại New Zealand. Ảnh: stuff.co.nz

Chi phí phân bón đã tăng mạnh trong năm nay trước nhu cầu gia tăng và nguồn cung sụt giảm khi giá than đá và khí tự nhiên cao kỷ lục đã khiến lĩnh vực sản xuất phân bón vốn tiêu thụ nhiều năng lượng phải cắt giảm sản lượng. Giá phân urê đã tăng hơn 200% trong năm nay, trong khi giá phân (DAP) cũng tăng gần gấp đôi.

Trong bối cảnh giá thực phẩm toàn cầu đang ở mức cao nhất trong hơn 10 năm qua, giá phân bón tăng sẽ tiếp tục đẩy giá thực phẩm đi lên, đặc biệt ở những nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu. Trong khi đó, ông Frederic Neumann, người đứng đầu mảng nghiên cứu kinh tế châu Á của ngân hàng HSBC, cho biết tình hình ngân sách căng thẳng khiến chính phủ các nước khó có thể đưa ra các khoản trợ cấp.

Theo ông Neumann, tại thời điểm dịch COVID-19 đe dọa cuộc sống và sinh kế của hàng triệu người, thì giá thực phẩm tăng mạnh đang ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến người nghèo. Ông cho rằng điều này làm gia tăng nguy cơ giá phân bón tăng sẽ không chỉ tác động đến nông dân mà sẽ còn được chuyển sang cho người tiêu dùng thông qua giá thực phẩm cao hơn.

Giới phân tích dự đoán sự thắt chặt nguồn cung phân bón sẽ nghiêm trọng hơn vào đầu năm sau. Nông dân ở châu Âu, Bắc Mỹ và Bắc Á đều cần tăng cường mua phân bón trước vụ mùa xuân, trong khi các nước sản xuất chủ chốt như Trung Quốc, Nga, và Ai Cập đều đang hạn chế xuất khẩu để đảm bảo nguồn cung trong nước. Để ứng phó, nông dân trên toàn thế giới đang hoãn mua phân bón hoặc giảm sử dụng phân bón để tiết kiệm tiền.

Dù điều kiện thời tiết, dịch bệnh, sâu bệnh và nguồn nước cũng rất quan trọng trong việc quyết định kết quả mùa vụ, nhưng phân bón là một trong những yếu tố sản xuất lớn nhất mà người nông dân kiểm soát. Nhưng nhiều nhà sản xuất, đặc biệt là hàng triệu nhà nông nhỏ sản xuất 1/3 sản lượng thực phẩm của thế giới, sẽ không còn nhiều sự lựa chọn ngoài việc phải giảm lượng phân bón sử dụng trong năm 2022.

Sự suy giảm gần đây của giá dầu có thể hỗ trợ một phần cho các nhà sản xuất phân bón, nhưng bất cứ cú sốc năng lượng nào trong tương lai cũng sẽ khiến giá thực phẩm tăng cao, theo một báo cáo mới đây của Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO).