Một người bán quần áo cũ đang gấp quần jean cũ tại quầy hàng của mình tại chợ Owino ở Kampala, thủ đô của Uganda, ngày 15/9/2023. Ảnh: apnews.com

Chen chúc trong những lối đi chật hẹp, mọi người len lỏi qua những gian hàng chất đống quần áo cũ tại một khu chợ rộng lớn ở thủ đô của Uganda, say mê lục tìm "đồ mới".

Chợ Owino ở trung tâm thành phố Kampala từ lâu đã trở thành khu vực dành cho cả người giàu cũng như người nghèo tại Uganda đang muốn mua quần áo chất lượng đã qua sử dụng mà giá cả phải chăng, với niềm tin thời trang phương Tây vượt trội hơn những gì được sản xuất trong nước.

Những bộ quần áo này đã được người châu Âu và người Mỹ vứt bỏ, sau đó được bên trung gian chuyển đến các nước châu Phi. Theo một nghiên cứu năm 2017 của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ, đây là một ngành kinh doanh trị giá hàng triệu USD, với khoảng 2/3 số người ở 7 quốc gia ở Đông Phi đã từng "mua quần áo từ thị trường quần áo cũ".

Bất chấp sự ưa chuộng từ công chúng, thị trường quần áo cũ đang phải đối mặt với sự phản đối ngày càng tăng. Hồi tháng 8, Tổng thống Uganda Yoweri Museveni, nhà lãnh đạo nắm quyền từ năm 1986, tuyên bố cấm nhập khẩu quần áo đã qua sử dụng, nói rằng những món đồ này "thuộc về những người đã khuất". Tuy nhiên, cho đến giờ, các cơ quan thương mại vẫn chưa thực thi lệnh của Tổng thống do lệnh này cần được đưa ra như một lệnh hành pháp.

Chính phủ các nước châu Phi khác cũng đang tìm cách ngăn chặn nguồn vận chuyển của hàng hóa này, cho rằng thị trường quần áo cũ dẫn đến việc bán phá giá và làm suy yếu sự phát triển của ngành dệt may địa phương. Khối thương mại Cộng đồng Đông Phi - bao gồm Burundi, Congo, Kenya, Rwanda, Nam Sudan, Tanzania và Uganda - đã khuyến nghị cấm nhập khẩu hàng may mặc đã qua sử dụng kể từ năm 2016. Tuy nhiên, các quốc gia thành viên đã không thực thi quy định này một cách hiệu quả do sức ép từ Washington.

Tại Uganda, những người buôn bán trong thị trường quần áo second-hand cho rằng một lệnh cấm của tổng thống khi được thực thi sẽ gây ra thảm họa. Những mặt hàng này cực kỳ phổ biến tại đất nước 45 triệu dân. Chúng hiện diện ở khắp mọi nơi, từ các khu chợ lớn ngoài trời cho đến các cửa tiệm ven đường hay thậm chí các gian hàng trong trung tâm thương mại. Một chiếc quần jean chỉ có giá 20 xu, một chiếc khăn cashmere thậm chí còn rẻ hơn.

Tại một trong những Cửa hàng Xanh ở Uganda - một chuỗi chuyên về quần áo đã qua sử dụng, Glen Kalungi đang mua lại những mặt hàng mà khách hàng có thể muốn: quần cổ điển cho nam và áo cotton cho nữ. "Tôi là người mua sắm tiết kiệm. Tôi thường đến các Cửa hàng Xanh này để xem quần áo vì ở đó có giá tốt nhất", Glen chia sẻ anh có thể mua quần áo với giá chỉ 1 USD. Sau đó, anh có thể bán lại với giá nhỉnh hơn để kiếm lời.

Chuỗi cửa hàng này có chủ sở hữu là người châu Âu. Cứ cách 2-3 tuần họ sẽ về một lô hàng mới. Giám đốc bán lẻ Allan Zavuga cho biết một số mặt hàng có nguồn gốc từ các nhà cung cấp ở các nước bao gồm Trung Quốc và Đức.

"Chúng tôi không biết họ thu thập quần áo như thế nào. Nhưng quần áo phải trải qua tất cả quá trình xác minh, khử trùng, tất cả những điều đó trước khi chúng được chuyển đến Uganda. Và chúng tôi nhận được tất cả các tài liệu chứng từ cho quy trình đó", Zavyga cho hay.

Trong khi đó, Hiệp hội thương nhân ở Kampala, viết tắt là KACITA, khuyến nghị lệnh cấm nên triển khai theo từng giai đoạn để các nhà sản xuất quần áo địa phương xây dựng năng lực đáp ứng nhu cầu.

Một số nhà sản xuất quần áo Uganda, như Winfred Arinaitwe, thừa nhận chất lượng vải sản xuất trong nước thường kém hơn so với quần áo các nước phương Tây. Theo cô, không có gì đáng ngạc nhiên khi nhiều người thích mua quần áo đã qua sử dụng hơn bởi vì nó bền.

Tại chợ Owino, lệnh cấm quần áo đã qua sử dụng sẽ là một thảm họa đối với nhiều người. Một chủ cửa hàng trong chợ, anh Abdulrashid Ssuuna, cho biết lệnh cấm sẽ khiến anh mất kế sinh nhai.

"Giống như họ muốn đuổi chúng tôi ra khỏi đất nước. Từ những bộ quần áo cũ này, chúng tôi có được đồ ăn. Nếu chúng tôi phải rời bỏ công việc kinh doanh này, chúng tôi sẽ phải mua quần áo mới. Nhưng chúng tôi không đủ khả năng để làm điều đó", Ssuuna chia sẻ./.