Thí sinh thi môn địa lý tại điểm thi trường ĐH Khoa Học Tự Nhiên thuộc cụm thi ĐH Quốc gia TP.HCM 2017 - Ảnh: Như Hùng

Môn Địa lý là môn đòi hỏi sự tổng hợp, có tính logic, không hoàn toàn là môn thuộc bài, vì vậy những bạn học khối tự nhiên vẫn có thể làm bài thi tốt như các bạn học khối xã hội.

Thứ nhất, để ôn tập phần lý thuyết, các em nên chọn cách học phù hợp nhất với mình để nhớ bài một cách tốt nhất. Nhìn tổng thể sách giáo khoa (SGK) Địa lý lớp 12 được chia ra làm 4 phần: Địa lý tự nhiên, Địa lý dân cư, Địa lý kinh tế và Địa lý vùng kinh tế. 

Các em có thể hệ thống lại bằng sơ đồ tư duy, bằng sơ đồ hình cây, bằng bảng hệ thống theo các phần kể trên.

Về cấu trúc đề, độ phân hóa của đề thi năm 2017 đã cao hơn, có những câu hỏi dễ, thuộc bài nhưng cũng có những câu hỏi đòi hỏi sự hiểu biết nhất định của thí sinh về môn học, đồng thời dạng câu hỏi mang tính thời sự. 

Vậy các em có thể dựa theo cấu trúc đề năm 2017 để hình dung ra một đề thi môn Địa lý có 40 câu hỏi trắc nghiệm làm trong 50 phút từ cơ bản đến nâng cao.  

Sơ đồ hệ thống bài học lớp 12 - Môn Địa lý:

Hệ thống hóa bài học lớp 12 bằng sơ đồ, bảng hệ thống:

Sau khi đã hệ thống các bài, các em có thể đi vào chi tiết từng bài. Các em làm theo nguyên tắc từ tổng thể đến chi tiết, từ dễ đến khó. Nếu như trước đây các em cần nắm chắc kiến thức và học cách trình bày theo các bước cho đúng trình tự thì bây giờ yêu cầu đó lại là phải học kiến thức rộng hơn, chi tiết hơn. 

Ở bài thi trắc nghiệm thường sẽ là những câu yêu cầu trả lời nhanh và không quá rườm rà, yêu cầu kiến thức rộng và bao quát hơn, vì vậy khi học cần lưu ý những chi tiết nhỏ.

Thứ hai, về phần kỹ năng môn Địa lý bao gồm hai phần nhỏ là biểu đồ và bảng số liệu:

+ Các loại biểu đồ:

- Biểu đồ tròn: khi đề bài yêu cầu thể hiện cơ cấu, tỉ lệ, tỉ trọng (%) của đối tượng mà dưới 2 năm.

- Biểu đồ cột (đơn, đôi…): khi đề bài yêu cầu thể hiện sự biến động của một đối tượng qua nhiều năm hoặc so sánh các đối tượng khi có cùng đơn vị trong một năm.

- Biểu đồ đường biểu diễn (đồ thị): khi đề bài yêu cầu thể hiện sự thay đổi, tăng trưởng, diễn biến của các đối tượng khác nhau về đơn vị qua nhiều năm.

- Biểu đồ kết hợp giữa đường và cột: khi đề bài yêu cầu thể hiện các đối tượng khác nhau về đơn vị nhưng có mối quan hệ với nhau. Hoặc đề bài có từ ba loại số liệu trở lên mà cần biểu diễn trên cùng một biểu đồ.

- Biểu đồ miền: khi đề bài yêu cầu thể hiện rõ nhất sự thay đổi cơ cấu, tỉ trọng của hai hoặc ba nhóm đối tượng mà có từ 3 năm trở lên…

- Biểu đồ cột chồng: khi đề bài yêu cầu thể hiện tốt nhất quy mô và cơ cấu của đối tượng (theo tỉ lệ % tuyệt đối).

- Ngoài ra có dạng biểu đồ miền kết hợp với đường: thường dùng biểu đồ này trong trường hợp đặc biệt: ví dụ tỉ lệ xuất khẩu, nhập khẩu, cán cân xuất nhập khẩu, tỉ lệ sinh, tỉ lệ tử, tỉ lệ gia tăng tự nhiên…  

Các dạng biểu đồ trong chương trình Địa lý phổ thông:

Khi làm đề trắc nghiệm phần biểu đồ và bảng số liệu, đề thi thường yêu cầu thí sinh chọn biểu đồ thích hợp nhất để chọn. Vì vậy các em phải cố gắng chọn đúng dạng biểu đồ, nếu không sẽ mất điểm từ 0,5-1,0 điểm (từ 4-5 câu) cho phần thi này.

+ Bảng số liệu: trong phần nhận xét bảng số liệu có thể đề bài yêu cầu tính toán, phân tích bảng số liệu, tìm ra quy luật, mối liên hệ giữa các số liệu, rút ra nhận xét hoặc giải thích. Về tính toán: Chuyển đổi số liệu tuyệt đối sang tương đối (%); tính đại lượng mới như tính mật độ dân số (người/km²); tính năng suất (tấn/ha; tạ/ha)...

Thứ ba, để sử dụng Atlat hợp lý, trả lời cho các câu hỏi trong quá trình làm bài thi THPT quốc gia 2018, các em cần lưu ý những vấn đề sau:

- Nắm chắc các ký hiệu: nắm chắc các ký hiệu chung về khoáng sản, nông nghiệp, công nghiệp, lâm ngư nghiệp... ở trang 3 của quyển Atlat.

- Biết rõ câu hỏi để có thể dùng Atlat: tất cả các câu hỏi có yêu cầu trình bày về phân bố sản xuất hoặc yêu cầu nói rõ ngành đó ở đâu, vì sao ở đó… đều có thể dùng Atlat.

- Biết khai thác biểu đồ có trong các bản đồ của Atlat: thông thường mỗi bản đồ ngành kinh tế đều có từ 1 đến 2 biểu đồ (cột, đường, tròn...), cần biết cách khai thác các biểu đồ trong các bài có liên quan để đỡ phải nhớ nhiều số liệu trong phần lý thuyết.

- Biết sử dụng đủ số bản đồ trong Atlat cho một câu hỏi: trên cơ sở nội dung câu hỏi cần xem phải trả lời một vấn đề hay nhiều vấn đề, có thể xác định những trang bản đồ trong Atlat cần thiết dựa vào phần mục lục cuối cuốn Atlat (trang 31).  

Nguyên tắc sử dụng Atlat hợp lý:

Thứ tư, để làm một bài thi dạng trắc nghiệm môn xã hội, các em cần lưu ý những điều sau:

- Phải tìm được "key word" (từ khóa) trong câu hỏi: đây chính là mấu chốt để em giải quyết vấn đề. Mỗi khi đọc câu hỏi xong, xác định được từ khóa giúp em định hướng được rằng câu hỏi liên quan đến vấn đề gì và đáp án sẽ gắn liền với từ khóa ấy, nhanh chóng loại bỏ đáp án sai.

- Phương pháp loại trừ: khi em không có một đáp án thực sự chính xác thì phương pháp loại trừ cũng là một cách hữu hiệu giúp em tìm ra câu trả lời đúng. Có thể thay vì đi tìm đáp án đúng, em hãy thử tìm phương án sai… Đó cũng là một cách loại trừ càng nhiều phương án càng tốt.

- Sử dụng Atlat: là tài liệu được phép sử dụng trong phòng thi, vì vậy nếu không nhớ một câu lý thuyết nào đó, em hãy sử dụng Atlat một cách triệt để để tìm được câu trả lời đúng.

- Thời gian: các em thường phân bố thời gian không hợp lý, dành quá nhiều thời gian cho một câu. Làm bài theo nguyên tắc "dễ trước, khó sau" để lấy được điểm các phần mình chắc ăn. 

Sau khi làm hết những câu hỏi "trúng tủ" của mình thì hãy sang những câu hỏi khác, vì bài thi trắc nghiệm các câu hỏi đều có thang điểm như nhau chứ không giống như bài thi tự luận. Nguyên tắc là không bỏ sót câu hỏi nào, nếu không biết đáp án thì hãy dùng phỏng đoán.

- Làm đề trắc nghiệm càng nhiều càng tốt: các em nên dành thời gian giải nhiều đề thi trắc nghiệm hơn, tập dần với các câu hỏi trắc nghiệm như thế để không bỡ ngỡ khi vào phòng thi. Từ đó, các em sẽ khắc phục được những lỗi mà mình thường gặp, cũng như tìm được một phương pháp làm bài tối ưu cho bài trắc nghiệm.

Mong rằng qua những điều cô vừa chia sẻ, sẽ giúp các em làm bài tốt hơn trong kỳ thi THPT quốc gia 2018 sắp tới. Chúc các em thành công!

TTO - Trong kỳ thi THPT quốc gia 2017, Phạm Hữu Triết (sinh viên năm nhất Trường ĐH Y dược TP.HCM) đạt điểm 10 ở ba môn toán, hóa, sinh.