Màu tím hoa sim là một bài thơ rất nổi tiếng của nhà thơ Hữu Loan, được sáng tác năm 1949 tại Thanh Hoá, vào thời điểm được cho là sau khi người vợ đầu tiên của tác giả qua đời.

Bài thơ xuất hiện đầu tiên trên tờ Trăm Hoa của Nguyễn Bính và cũng được nhiều nhạc sĩ phổ nhạc thành những bài hát nổi tiếng.

Bản chép tay của bài thơ Màu tím hoa sim có chữ ký của nhà thơ Hữu Loan

Nàng có ba người anh đi bộ đội Những em nàng Có em chưa biết nóiKhi tóc nàng xanh xanh

Tôi người Vệ quốc quân xa gia đình Yêu nàng như tình yêu em gái Ngày hợp hôn nàng không đòi may áo mới

Tôi mặc đồ quân nhân đôi giày đinh bết bùn đất hành quân Nàng cười xinh xinh bên anh chồng độc đáo Tôi ở đơn vị về Cưới nhau xong là đi Từ chiến khu xa Nhớ về ái ngại Lấy chồng thời chiến binh Mấy người đi trở lại Nhỡ khi mình không về thì thương người vợ chờ bé bỏng chiều quê...

Nhưng không chết người trai khói lửa Mà chết người gái nhỏ hậu phương

Tôi về không gặp nàng Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối Chiếc bình hoa ngày cưới thành bình hương tàn lạnh vây quanh

Tóc nàng xanh xanh ngắn chưa đầy búi Em ơi giây phút cuối không được nghe nhau nói không được trông nhau một lần

Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím áo nàng màu tím hoa sim Ngày xưa một mình đèn khuya bóng nhỏ Nàng vá cho chồng tấm áo ngày xưa...

Một chiều rừng mưa Ba người anh trên chiến trường đông bắc Được tin em gái mất trước tin em lấy chồng Gió sớm thu về rờn rợn nước sông

Đứa em nhỏ lớn lên Ngỡ ngàng nhìn ảnh chị Khi gió sớm thu về cỏ vàng chân mộ chí

Chiều hành quân Qua những đồi hoa sim Những đồi hoa sim những đồi hoa sim dài trong chiều không hết Màu tím hoa sim tím chiều hoang biền biệt Có ai ví như từ chiều ca dao nào xưa xa Áo anh sứt chỉ đường tà Vợ anh chưa có mẹ già chưa khâu Ai hỏi vô tình hay ác ý với nhau Chiều hoang tím có chiều hoang biết Chiều hoang tím tím thêm màu da diết

Nhìn áo rách vai Tôi hát trong màu hoa Áo anh sứt chỉ đường tà Vợ anh mất sớm, mẹ già chưa khâu... Màu tím hoa sim, tím tình trang lệ rớm Tím tình ơi lệ ứa Ráng vàng ma và sừng rúc điệu quân hành Vang vọng chập chờn theo bóng những binh đoàn Biền biệt hành binh vào thăm thẳm chiều hoang màu tím Tôi ví vọng về đâu Tôi với vọng về đâu Áo anh nát chỉ dù lâu...

Hữu Loan (1949, khóc vợ Lê Đỗ Thị Ninh)

Theo Thi Viện

Nhà thơ Hữu Loan suốt đời mình luôn khắc ghi hình bóng người vợ đầu. Sau bài thơ Màu tím hoa sim bốn mươi hai năm, ông lại làm bài thơ này hồi tưởng lại đêm tân hôn đầu tiên của mình. Bài thơ vẫn đúng chất hồn và giọng điệu Hữu Loan, đầy ắp cảm giác cảm xúc đôi lứa tình yêu. Đây còn được gọi là bài Tục Màu tím hoa sim.

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Em ngả cánh tay còn nhiều

ngấn sữa

Cho ta làm gối gối đầu

đêm tân hôn

Sao lại không chính là tay ta

đỡ trước lấy vai nàng

Ta râu ria như râu thép gai

như xương chổi

Gân guốc sù xì phong sương

như một gốc cây rừng

Ta lo lắng sợ tay nàng gãy

<?xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />Tay nàng mảnh mai như một

nhánh huệ trong bình!

Nhưng lạ thay

nàng ghì đầu ta như

chẳng hề hấn chuyện gì!

Chỉ có chuyện là

ta thấy ta càng lúc

càng thêm nhỏ bé trong

vào ngực măng tơ

Chà dụi

Rúc tìm

Tham lam

Cuống quýt

Ngẩn ngơ

như một hài nhi

khát

mẹ

Nàng càng riết chặt

ta càng thấy bé

Vòng tay nàng đánh đai

Nàng thì thào thổn thức

bên tai

- Anh của em!

- Anh vô cùng lớn của em!

Nhưng trái lại

Anh đang rất bé.

Nàng:

- Anh ơi anh!

Ta:

- Mẹ ơi mẹ!

Bằng một giọng học nói

Hài nhi bập bẹ

(trong hơi thở trộn nhau

bốc men)

- Tôi đối thoại hay là

vô thức nói.

*

* *

Sau đêm ấy là

em đi

đi

mãi!

Em đi tím đất chiều hoang

Ta như mất mẹ khóc

tang

hai

lần!

*

* *

Xin kính cẩn hôn chân

Tất cả những đấng gái Việt Nam

Đã sớm mang chất

mẹ

loài

người.

*

* *

Em trong mẹ

Mẹ trong em

em

ngôi

thánh mẫu

hài đồng.

Hữu Loan - 1991

Hoa lúa

Em là con gái đồng xanh Tóc dài vương hoa lúa Đôi mắt em mang chân trời quê cũ Giếng ngọt, cây đa Anh khát tình quê ta trong mắt em thăm thẳm Nhạc quê hương say đắm Trong lời em từng lời Tiếng quê hương muôn đời và tiếng em là một Em ca giữa đồng xanh bát ngát Anh nghe quê ta sống lại hội mùa Có vật trụi, đánh đu, kéo hẹ, đánh cờCó dân ca quan họ Trai thôn Thượng, gái thôn Đoài hai bên gặp gỡ Cầm tay trao một miếng trầu Yêu nhau cởi áo cho nhau Về nhà dối mẹ qua cầu gió bay Quê hương ta núi ngất, sông đầy Bát ngát làng tre, ruộng lúa Em gái quê hương mang hình ảnh quê hương Xa em năm nhớ, gần em mười thương Còn bàn tay em còn quê hương mãi Em mang nguồn ân ái Căng ngực trẻ hai mươi và trong mắt biếc nhìn anh Em gái quê si tình Chưa bao giờ được yêu đương trọn vẹn...

Anh yêu em muôn vàn như quê ta bất diệt Quê hương ta ơi từ nay càng đẹp Tình yêu ta ơi từ nay càng sâu Ta đi đầu sát bên đầu Mắt em thăm thẳm đựng màu quê hương.

Ngôi nhà của nhà thơ Hữu Loan ở Nga Sơn (Thanh Hóa) - Ảnh tư liệu

Đèo Cả

Đèo Cả! Đèo Cả! Núi cao ngất! Mây trời Ai Lao Sầu đại dương Dặm về heo hút Đá bia mù sương! Bên quán hồng quânNgười Ngựa Mỏi Nhìn dốc Ngồi than Thương ai lên đường Chầy ngày Lạc giữa núi Sau chân Lối vàng xanh tuôn Dưới cây Bên suối độc Cheo leo Chòi canh Như biên cương. Tức Râu trùm vai rộng Không nhận ra người làng Rau khe Cơm vắt Áo phai màu chiến trường Ngày thêm Vượn hú Đêm canh Gặp hùm Lang thang! Gian nguy Lòng không nhạt Căm thù trăm năm xaMáu nghiêng sôi dào dạt Từ nguồn thiêng Ông cha. - Cầu xây chiến lũy ngất Đây hình hài thiên hoa! - Xâm lăng!- Xâm lăng! Súng Thèm Gươm Khát - Ai ngâm Lung lay Đêm quê nhà! Nhớ về thăm Đèo Cả Hậu phương từ rất xa Ăn với nhau Bữa heo rừng Công thui Chấm muối Ngủ với nhau Sạp rừng Nửa tối Biệt nhau Rừng hoang Canh gà Râu ngược Chào nhau Bên vách núi Giặc từ Vũng Rô bắn tới Giặc từ trong tràn ra Nhưng Đèo Cả Vẫn Giữ Vững Chân đèo Nam Máu giặcMấy lần Nắng khô Sau mỗi lần thắng Những người trấn Đèo Cả Về bên suối Đánh cờ Người hái cam rừng Ăn nheo mắt Người vá áo Thiếu kim Mài sắt Người đập mảnh chai Vểnh cằm Cạo râu... Suối mang bóng ngườiSoi Những Về Đâu?!

Theo Thi viện