The Revenant thẳng tiến tới Oscar

Leonardo DiCaprio trong The Revenant

Trong ba ứng cử viên sáng giá nhất đang tranh đua giải phim hay nhất của các giải thưởng điện ảnh lớn cuối năm gồm The revenant, Spotlight và The big short, nếu hai bộ phim kia phản ánh những hiện thực sống động của xã hội Mỹ đương đại thì The revenant là một bộ phim cổ điển với đề tài cổ điển và những thông điệp cổ điển.

Ta đã gặp rất nhiều bộ phim hay tác phẩm văn chương như The revenant trong kho tàng văn hóa đại chúng của nước Mỹ cũng như thế giới. Nó mang chủ đề đơn giản nhất có thể: sinh tồn và báo thù trong một hoàn cảnh khốc liệt, làm bật lên sức mạnh tinh thần của con người trong cuộc chiến với thiên nhiên dữ dội.

The revenant không mới, nó dễ trở thành một bộ phim B-movie điển hình kiểu Viễn Tây, nhưng với tài năng xuất chúng của đạo diễn Alejandro González Iñárritu, nhà quay phim Emmanuel Lubezki, diễn xuất của bộ đôi Leonardo DiCaprio - Tom Hardy đã biến nó thành một thiên sử thi của chủ nghĩa sinh tồn và báo thù, của những gã đàn ông hoang dã chống lại và thuận theo tự nhiên, của những kẻ có đức tin và những kẻ vô đạo. Tất cả hòa điệu trong 156 phút, kéo thẳng người xem vào tận cùng mọi cảm giác.

Chất sử thi và phiêu lưu của một gã đàn ông trong thế giới hoang dã của The revenant gợi nhớ nhiều tác phẩm của Jack London hay Brave new world của Aldous Huxley, A heart of darkness của Joseph Conrad.

Iñárritu cũng thừa hưởng từ nhiều anh tài đi trước câu chuyện của một gã đàn ông chống chọi với hoang dã, đặc biệt là thế giới băng giá đã được Akira Kurosawa thể hiện tuyệt vời trong bộ phim từng đoạt Oscar phim nước ngoài hay nhất Dersu Uzala (làm cho Hãng Mosfilm của Liên Xô năm 1975, kể về một nhà thám hiểm được quân đội Nga giao nhiệm vụ đi khám phá vùng đất hoang vu lạnh giá Siberia và kết bạn với một tay thợ săn bản địa thiện nghệ).

Đạo diễn người Mexico Alejandro González Iñárritu sau nhiều bộ phim khai thác đề tài đương đại rất sắc sảo như Amores Perros, Babel, 21 grams, mới nhất là Birdman, đã phá bỏ sở trường khai thác thế giới nội tâm nhiều ẩn ức lẫn những mâu thuẫn do va chạm văn hóa của con người hiện đại để thử nghiệm trong The revenant.

Ông biến nó thành một bộ phim cổ điển... hiện đại, tuân thủ những nguyên tắc khắc nghiệt: quay ở bối cảnh thật và chỉ sử dụng ánh sáng tự nhiên để khắc họa rõ nhất thế giới nguyên thủy, làm nổi bật cái đẹp dữ dội của thiên nhiên.

Thiên nhiên trong The revenant trở thành một nhân vật chính xuyên suốt, một kẻ thù, đồng thời là kẻ đồng hành cùng nhân vật người thợ săn Hugh Glass. “Họ” chống lại nhau nhưng đồng thời lại chinh phục nhau.

The revenant đưa người xem quay lại với lịch sử nước Mỹ thời lập quốc ở vùng biên giới phía bắc (bang Montana và con sông lớn Missouri). Các cuộc chiến giữa người da đỏ và da trắng đang diễn ra quyết liệt một mất một còn.

Hugh Glass (Leonardo) là một nhà thám hiểm da trắng được thuê dẫn đường cho Công ty Rocky Mountain chuyên săn lông thú, do đại úy Andrew Henry dẫn đầu. Xung đột giữa Hugh Glass và Fitzgerald (Tom Hardy) đã bắt đầu hành trình sinh tồn và báo thù của hai gã đàn ông đại diện hai lối sống, đức tin khác nhau...

Thế giới tâm linh của Glass được khai thác tối đa, đặc biệt là những hồi ức ám ảnh về người vợ da đỏ, nhất là trong những giấc mơ giữa sự sống và cái chết của Glass xuyên suốt bộ phim.

Fitzgerald ngược lại, rất ít thông tin về thân thế, ta chỉ biết một số khát vọng của anh ta về chuyện rời bỏ thế giới man rợ này để đến Texas sống đời hưởng thụ, hay cách anh ta chế nhạo đức tin.

Hành trình trở về từ cõi chết của Glass để báo thù còn là hành trình của tâm linh và sự mặc khải, những điều thiêng liêng mầu nhiệm trong sự tĩnh lặng mà lý trí của anh ta không thể giải thích được.

Trong những giấc mơ miên man giữa hai bờ sống chết của Glass luôn thấy những hồi ức của anh ta về người vợ da đỏ bị quân đội da trắng giết chết và sự che chở cho con trai bé bỏng: “Miễn còn giữ được hơi thở là còn chiến đấu. Hãy thở đi, hãy giữ hơi thở”...

Những cảnh nói về cuộc chiến sinh tồn của Glass được thể hiện một cách tàn bạo tuyệt đẹp với những cú lia máy nhanh và ống kính góc rộng. C

òn với những cảnh giấc mơ, đạo diễn Alejandro González Iñárritu, nhà quay phim Emmanuel Lubezki đã tạo nên một vẻ đẹp siêu thực và huyền ảo, gợi nhớ phong cách làm phim của Terrence Malick trong The new world và The tree of life.

Nếu Viện hàn lâm Điện ảnh Mỹ tôn vinh những chủ đề hiện đại của xã hội Mỹ thì Spotlight và The big short (một về truyền thông, một về kinh tế) có nhiều lợi thế hơn.

Nhưng nếu tôn vinh những trải nghiệm điện ảnh giàu ngôn ngữ biểu đạt cùng những thông điệp cổ điển không bao giờ cũ về cuộc chiến sinh tồn và thế giới tâm linh của con người, The revenant dường như không có đối thủ tại mùa giải Oscar năm nay!■