Sau một thời gian sử dụng thiết bị hút thuốc lá điện tử, hàng ngàn người với hàng chục ca tử vong liên quan đến vaping khiến nhà quản lý các nước trên thế giới lo ngại - Ảnh: REUTERS

1. Đại dịch vaping (hút thuốc lá điện tử)

Từ giữa tháng 8-2019 đến nay, Mỹ ghi nhận 2.506 trường hợp bị bệnh phổi và 54 người chết liên quan đến hút thuốc lá điện tử. Đa số các bệnh nhân khỏe mạnh, cuối tuổi 20 và có điểm chung là sử dụng thiết bị điện tử vaping để hút nicotine hoặc tetrahydrocannabinol (THC) - một chất kích thích có trong cần sa hoặc cả hai loại trên.

Nhiều tiểu bang và thành phố ở Mỹ và một số nước khác trên thế giới đã cấm và giới hạn việc mua bán, độ tuổi được hút vaping - chủ yếu với loại có mùi thơm - như một biện pháp đề phòng,

2. Khả năng chữa trị thành công HIV

Ảnh chụp virút HIV - màu xanh tấn công tế bào bạch cầu - màu cam - Ảnh: NIBSC cung cấp

Gần 12 năm kể từ khi bệnh nhân đầu tiên trên thế giới được xem là khỏi HIV, các nhà khoa học gần đây công bố họ đã chữa thành công cho bệnh nhân thứ hai. 

Cả hai trường hợp đều sử dụng phương pháp ghép tủy xương cho người có H để điều trị ung thư, không phải HIV.

Mặc dù áp dụng phương pháp này hiện là chưa thực tế với hàng triệu người sống với H, trong tương lai, rất có thể HIV sẽ được chữa khỏi.

3. Thách thức trong phòng chống HIV

Giá thuốc cao vẫn là rào cản khiến nhiều người không thể điều trị HIV - Ảnh: NYT

Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh CDC của Mỹ, ở nam giới có nguy cơ cao mắc HIV, chỉ có 1 trong 3 người dùng thuốc kháng virút, lý do chính là do chi phí. Giá tiền, và ở một số nơi là sự kỳ thị vẫn là rào cản đối với việc phòng chống HIV.

4. Vi khuẩn kháng thuốc

Tiêu bản chứa nấm Candida auris lấy từ một bệnh nhân Mỹ - Ảnh: NYT

Vi khuẩn kháng mọi loại thuốc đang trú ẩn và hoạt động mạnh trong bệnh viện và nhà dưỡng lão.

Trong hơn 5 năm qua, loại nấm có tên là Candida auris, một loại nấm men tấn công vào chỗ yếu nhất của những người bệnh, nhất là những bệnh nhân nội trú vốn đã không khỏe và dẫn đến chết người.

Loại nấm này đã tấn công khoa sơ sinh ở một cơ sở y tế tại Venezuela, buộc một trung tâm y tế uy tín của Anh phải đóng cửa khoa chăm sóc đặc biệt và làm cho khoảng 800 người nhiễm bệnh ở Mỹ, một nửa trong số bệnh nhân tử vong trong vòng 90 ngày. Một khi nấm Candida auris đã xuất hiện, rất khó loại bỏ chúng. 

Một số bệnh viện đã phải sử dụng các thiết bị làm sạch đặc biệt, thậm chí phải thay sàn và trần nhà để loại bỏ Candida auris.

5. Phòng họp kín giảm năng suất lao động

Không khí trong phòng họp kín làm giảm sự thông tin của các vùng trong não - Ảnh: NYT

Các nhà khoa học phát hiện hít thở ở phòng họp nhỏ đông người có thể ảnh hưởng đến hiệu quả và khả năng ra quyết định của chúng ta. 

Nghiên cứu cho rằng bảo đảm sự lưu thông không khí tối thiểu trong các phòng họp kín là chưa đủ. Thay vào đó, khi có thể, hãy mở cửa lớn và cửa sổ.

6. Lỏng lẻo trong hiến tinh trùng

Lỏng lẻo trong quản lý việc hiến tinh trùng khiến nhiều người là cha sinh học của hàng chục trẻ em sinh do nhận tinh trùng hiến tặng - Ảnh: NYT

Khi xét nghiệm DNA trở nên phổ biến và dễ dàng hơn, các bậc cha mẹ hoặc đôi khi là những đứa trẻ sinh ra nhờ tinh trùng được hiến, mới giật mình về sự tồn tại của hàng chục người có cùng cha sinh học. 

Nguyên nhân do cách quản lý rất kém ở ngân hàng tinh trùng như không lưu và số hóa dữ liệu cẩn thận. Ngoài ra, còn có trường hợp bác sĩ lén lấy tinh trùng của mình cấy cho hàng chục bệnh nhân.

7. Chữa được lao kháng thuốc

Một bệnh nhân lao kháng thuốc ở Johannesburg, Nam Phi - Ảnh: NYT

Năm 2006, các nhà khoa học phát hiện một chủng lao mới rất nguy hiểm có khả năng kháng lại các loại kháng sinh điều trị bệnh này. 

Đến nay, một nghiên cứu thực nghiệm lâm sàng ở Nam Phi đang mở ra tương lai chữa thành công lao kháng thuốc cho đa số các bệnh nhân. 

Các nhà khoa học hi vọng cơ quan chức năng sẽ sớm cho phép áp dụng phương pháp điều trị này trên toàn cầu.

8. Bệnh sởi tái xuất

Tiêm vắcxin 3 trong 1: sởi, quai bị, Rubella cho một em bé ở Myanmar - Ảnh: REUTERS

Phần lớn người Mỹ cho con cái họ tiêm vắcxin nhưng phong trào chống vắcxin xuất hiện và lan rộng trên Internet là bước lùi về y tế trong năm qua. 

Kết quả là bệnh sởi trở lại và bùng phát ở Mỹ, Anh và nhiều nước khác.

9. Cá nhân hóa việc điều trị

Bé Mila, 8 tuổi, bệnh nhân đầu tiên có một phương thức điều trị cho riêng mình - Ảnh: NYT

Năm 2019, các nhà khoa học đã phát triển một liệu pháp khẩn cấp để chữa cho bé Mila Makovec, 8 tuổi, mắc bệnh Batten, một bệnh rối loạn di truyền hiếm gặp gây tử vong. 

Đây được xem là phương thức điều trị cá nhân hóa đầu tiên trên thế giới vì phương pháp này nhằm ngăn chặn một đột biến chỉ có riêng ở bé Mila.

Tình cờ phát hiện cơ chế vô hiệu hóa HIV

TTO - Nhóm các nhà khoa học đa quốc gia đã vô tình phát hiện ra cơ chế giúp vô hiệu hóa phân tử HIV thông qua hợp chất polysulphur dị vòng khi đang nghiên cứu cách chữa trị ung thư.