Một cư dân địa phương đứng trước tòa nhà bị phá hủy tan hoang ở thành phố Mariopul vào ngày 17-4 - Ảnh: REUTERS

Nếu kiểm soát Mariupol, Nga có thể thiết lập một hành lang giữa nước này với khu vực Donbass và bán đảo Crimea cũng như kiểm soát hoàn toàn biển Azov.

Sự chú ý đã dồn về Mariupol trong những giờ đầu tiên của ngày 18-4, sau khi Nga tuyên bố các lực lượng Ukraine và "lính đánh thuê nước ngoài" tại Mariupol đã phớt lờ tối hậu thư đầu hàng của Nga. Trong thông báo ngày 17-4, Bộ Quốc phòng Nga cảnh báo những ai không hạ súng đầu hàng sẽ bị tiêu diệt.

"Lằn ranh đỏ" cho đàm phán

Truyền thông Nga đưa tin phần lớn lực lượng Ukraine phòng thủ ở Mariupol hiện tập trung tại Nhà máy gang thép Azovstal - nằm ở khu công nghiệp phía nam thành phố, biệt lập với các vùng nội thành đông dân cư. Nhà máy Azovstal nằm trong một khu phức hợp công nghiệp nặng rộng khoảng 11km2. Theo báo The Guardian, ngoài các lực lượng vũ trang Ukraine còn có thường dân Mariupol đang ẩn náu bên trong nhà máy.

Bên ngoài Azovstal, Nga đang chuẩn bị cho viễn cảnh kiểm soát hoàn toàn thành phố rộng gần 135km2. Ông Petro Andriushchenko, một quan chức Mariupol do Kiev bổ nhiệm, cho biết lực lượng Nga đã bắt đầu thu thập và sàng lọc thông tin những người còn ở lại thành phố. Người dân phải có giấy thông hành do Nga cấp nếu muốn đi lại giữa các quận của Mariupol kể từ ngày 18-4. Trước đó, ông Andriushchenko cũng cảnh báo Mariupol sẽ thành nơi "nội bất xuất ngoại bất nhập" từ đầu tuần này theo lệnh của Nga.

Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba và Tổng thống Volodymyr Zelensky cảnh báo việc Nga chiếm Mariupol có thể giẫm lên "lằn ranh đỏ" của Kiev, ám chỉ khả năng chấm dứt các cuộc đàm phán với Nga. "Cơ hội đang giảm đi từng ngày" - Tổng thống Zelensky trả lời khi được hỏi về triển vọng đàm phán với Nga, trong cuộc phỏng vấn với Đài CNN phát ngày 17-4.

"Hãy nghĩ về Bucha, Volnovakha, Borodyanka và Mariupol. Sẽ có lúc không còn ai ở Ukraine muốn nói chuyện nữa. Người dân Ukraine sẽ không còn mặn mà chuyện đàm phán", nhà lãnh đạo Ukraine nêu quan điểm.

Theo Ngoại trưởng Kuleba, sau vụ hàng trăm thường dân chết ở Bucha mà Nga phủ nhận mọi cáo buộc, các cuộc đàm phán giữa hai bên đã trở nên khó khăn hơn nhiều. Hai bên đã không có cuộc trao đổi cấp bộ trưởng nào kể từ đó, dù hai bên vẫn duy trì các cuộc đối thoại cấp chuyên viên.

Nga quyết tâm kiểm soát Mariupol - Nguồn: The Guardian, Viện nghiên cứu chiến tranh (Mỹ) - Dữ liệu: DUY LINH - Đồ họa: T.ĐẠT

Kháng cự đến cùng

Cả Nga và Ukraine đang cố gắng nâng ý nghĩa của những hành động quân sự của mình tại Mariupol. Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố đã chặn được các tín hiệu liên lạc của những đơn vị Ukraine tại Nhà máy Azovstal. Matxcơva khẳng định các binh sĩ này đã tuyệt vọng cầu cứu Kiev cấp thêm vũ khí và đạn dược, thậm chí xin đầu hàng nhưng không được lãnh đạo chấp thuận.

Đáp lại, Ukraine tuyên bố các binh sĩ của họ sẽ chiến đấu đến người cuối cùng và sẽ không bao giờ buông súng trước các tối hậu thư của Nga.

Nếu Mariupol nằm dưới sự kiểm soát hoàn toàn của Nga, đây sẽ là chiến thắng có ý nghĩa lớn nhất với Matxcơva kể từ khi phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt" vào hôm 24-2. Về mặt quân sự, chiếm được Mariupol sẽ giúp Nga giải phóng được các nguồn lực cho những mặt trận khác ở vùng Donbass.

Nếu Matxcơva kiểm soát Mariupol, một hành lang đường bộ dài hơn 350km sẽ được thiết lập, bắt đầu từ biên giới phía tây của Nga xuyên qua các khu vực do phe ly khai kiểm soát ở vùng Donbass đến bán đảo Crimea mà Nga sáp nhập vào năm 2014. Matxcơva cũng sẽ đồng thời kiểm soát một trong những trung tâm luyện kim, cảng biển xuất khẩu quan trọng hàng đầu Ukraine.

Về ý nghĩa tinh thần, với việc Mariupol là thành phố lớn nhất mà Nga chiếm được từ Ukraine, binh sĩ Nga có thể sẽ được tiếp thêm sĩ khí sau nhiều tuần liền đối mặt với sự kháng cự gay gắt của Ukraine khiến các đơn vị vũ trang Nga chịu thiệt hại không ít. Bên trong nước Nga, các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự tại Matxcơva sẽ cảm thấy giảm bớt áp lực khi họ đã có một câu chuyện để kể với người dân trước thềm Ngày chiến thắng phát xít 9-5.

Còn đối với Kiev, Mariupol sẽ trở thành biểu tượng cho tinh thần kháng cự đến cuối cùng của người Ukraine trước bước tiến của quân Nga. Đã đôi lần giới lãnh đạo Ukraine thừa nhận họ sẽ không thể giải phóng được Mariupol, nhưng khẳng định điều đó không đồng nghĩa với một sự từ bỏ lãnh thổ và nỗ lực chiến đấu.

Dù Mariupol có thất thủ, tinh thần chiến đấu của những người đang cầm súng cuối cùng ở Nhà máy Azovstal chắc chắn sẽ còn được nhắc đến nhiều ở Ukraine.

Nga nói Ukraine phớt lờ tối hậu thư kêu gọi đầu hàng, Ukraine nói Mariupol 'chưa thất thủ'

TTO - Ngày 17-4, Bộ Quốc phòng Nga xác nhận phía Ukraine phớt lờ tối hậu thư yêu cầu các binh sĩ Ukraine tại thành phố Mariupol đầu hàng, đồng thời "cấm đàm phán về việc đầu hàng".