Bởi điều này đánh vào tâm lý muốn nhận hàng sớm của người mua xe sang để trục lợi, như phản ánh của Tuổi Trẻ trong loạt bài điều tra "Thế giới ngầm" bán xe sang Toyota.

Ngoài ra, theo các chuyên gia, khi các đại lý có thể kê chênh và không đưa vào sổ sách sẽ gây thiệt hại cho ngành thuế không chỉ lệ phí trước bạ mà còn là các khoản thuế khác như thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế VAT... Do đó cơ quan chức năng cần vào cuộc để rà soát, kiểm tra để chấn chỉnh lại hoạt động này.

Hãng xe quản lý lỏng lẻo hay dung túng?

Từng làm quản lý lâu năm của các hãng xe nước ngoài, ông Vũ Tấn Công - nguyên tổng thư ký Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam - cho rằng việc người mua phải trả tiền chênh cho các dòng xe theo yêu cầu chỉ diễn ra ở một số hãng với các dòng xe sang dành cho những người nhiều tiền, chứ không phải là những dòng xe của khách hàng phổ thông.

Đánh vào tâm lý của những người mua xe sang, muốn được đặt hàng các dòng xe theo nhu cầu, có thể "độ" thêm một số linh kiện theo đơn hàng riêng, lại yêu cầu cung cấp nhanh nên nhiều đại lý đã lợi dụng để đưa ra những khoản chênh có thể lên tới vài trăm triệu đồng.

Với những dòng xe làm theo yêu cầu này, nhà sản xuất và cung cấp xe phải mất thời gian hơn để đáp ứng nhu cầu, có thể dẫn tới sự khan hiếm cục bộ tại những đại lý mà khách hàng đặt mua.

Tuy vậy, ông Công cho rằng trong toàn hệ thống, nhà sản xuất nhất định sẽ biết được dòng xe mà khách hàng đang có nhu cầu nằm ở đại lý nào.

Vấn đề là việc kiểm soát và quản lý để đáp ứng nhu cầu khách hàng giữa nhà sản xuất với các nhà phân phối có chặt chẽ hay không, để thực sự hỗ trợ tối đa nhất cho khách hàng, điều chuyển xe, tránh tình trạng lạm dụng để trục lợi.

Do đó, việc các hãng xe để cho các đại lý lợi dụng tình trạng khan hiếm xe để trục lợi hàng trăm triệu đồng, cho thấy sự quản lý lỏng lẻo giữa các hãng xe và đại lý. Theo ông Công, nếu muốn, các hãng xe có thể xây dựng phần mềm website quản lý nội bộ. Khi khách hàng có nhu cầu mua một dòng xe ở một đại lý song không có sẵn hàng, phần mềm này sẽ rà soát trên toàn hệ thống phân phối để điều chuyển xe theo đúng nhu cầu của khách hàng.

"Khi đó, khách hàng buộc phải chấp nhận trả thêm các khoản chi phí phát sinh, gồm chi phí liên quan tới việc "độ" xe nếu khách có nhu cầu thêm, các chi phí vận chuyển nếu khách hàng cần lấy xe nhanh, cùng các chi phí hợp lý hợp lệ khác và được kê vào các chi phí công khai cho khách hàng.

Ngoài ra, đảm bảo xe được điều chuyển đúng nhu cầu khách hàng, các đại lý cũng phải đặt cọc từ tiền cọc của khách cho các đại lý cung cấp xe, nên buộc phải có chi phí", ông Công nói.

Hãng xe có trách nhiệm kiểm soát đại lý

Trong bối cảnh nguồn cung không đáp ứng được nhu cầu, theo một số chuyên gia, nếu các hãng xe và nhà nhập khẩu không quản lý chặt đại lý sẽ dẫn tới tình trạng kê giá lên, yêu cầu khách phải trả thêm tiền.

"Do đó, cần tăng cường vai trò quản lý của các hãng xe, bởi không hẳn là thị trường khan hiếm mà do đây là những dòng xe sang nên không phải đại lý nào cũng sẵn hàng", một chuyên gia nói.

Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cho rằng trường hợp trả phí chênh là có sự đồng thuận giữa người mua và người bán, việc mua bán với giá không đúng với hợp đồng, không đưa vào sổ sách, không có sự quản lý về hóa đơn chứng từ có nghĩa phần tiền này là giao dịch không hợp pháp, vi phạm quản lý thị trường, không thực hiện nghĩa vụ đóng thuế cho Nhà nước.

Do đó cơ quan thuế vào cuộc là cần thiết nhằm rà soát, kiểm soát và loại bỏ những trường hợp mua bán hàng hóa không đúng giá trị ghi trên hợp đồng, kiểm soát các khoản để ngoài hợp đồng mà không được tính vào doanh thu của đại lý hay nhà sản xuất.

Nếu cả người mua và người bán cùng đồng thuận với khoản tiền chênh để ngoài sổ sách này, lỗi sẽ nằm ở cả hai bên mua và bán", ông Ánh nói.

Theo ông Ánh, đây là quan hệ mua bán và giao dịch bình đẳng, người mua có quyền từ chối không mua sản phẩm và không chấp nhận trả thêm khoản tiền chênh này. Trên thực tế, người tiêu dùng phải chi trả thêm một khoản tiền chênh với một món hàng hóa, dịch vụ trên thị trường là bình thường.

Đặc biệt khi sản phẩm hàng hóa, dịch vụ ấy khan hiếm hoặc liên quan tới yếu tố cung cầu thị trường.

"Tuy nhiên cần công khai, minh bạch hóa các khoản này, đảm bảo các bên thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế, giao dịch thương mại công bằng.

Việc này cũng để lành mạnh hóa thị trường và trong trường hợp người mua phải trả cao hơn giá trị thực tế sản phẩm, cao hơn giá đã niêm yết thì đó là chi phí theo quy luật cung cầu, chứ không để tình trạng trục lợi và trốn nghĩa vụ thuế nhà nước", ông Ánh gợi ý.

'Thế giới ngầm' bán xe sang Toyota - Kỳ cuối: Ngăn chặn việc tạo khan hiếm, trục lợi

Các chuyên gia ô tô cho rằng cần tìm cách ngăn chặn tình trạng tạo khan hiếm, tránh để khách hàng phải "mua như xin" hay trả thêm tiền vì hàng khan.