Tại thị trường Việt Nam, Toyota Land Cruiser từ lâu đã trở thành "hàng hiếm", người tiêu dùng phải đối mặt với tình trạng "đói xe" kéo dài, buộc phải chi thêm hàng trăm triệu đồng "lót tay" để sở hữu nhanh hơn thay vì chờ nhiều năm.

Trong quá trình tìm hiểu thực tế tại nhiều đại lý Toyota ở TP.HCM, khi hỏi về xe sang Land Cruiser 300, chúng tôi liên tục nghe các thông tin về sự khan hiếm nguồn cung cũng như các giao dịch ngoài luồng.

Không "lót tay", phải chờ... vài năm mới có xe

Khẳng định dòng Land Cruiser 300 là hàng hiếm, khó mua nhưng theo chia sẻ được ghi nhận trong quá trình tới trực tiếp nhiều đại lý Toyota, chúng tôi được cam kết rằng khách hàng chỉ cần nhanh chóng "lót tay" khoản tiền từ 650 - 800 triệu đồng là có cơ hội đảm bảo suất nhận xe sớm thay vì phải chờ... nhiều năm.

Đến tìm hiểu mua xe tại đại lý Toyota Đông Sài Gòn chi nhánh Gò Vấp, chúng tôi được Thảo (đổi tên) cho hay phiên bản cũ của xe này đã hết hàng, phiên bản mới 2025 phải chờ vì đại lý đang không có xe. Nhưng nếu khách hàng cần, "bên em sẽ đi tìm từ nguồn ngoài", Thảo gợi ý.

"Nếu đặt hàng qua đại lý tụi em thì khoảng 2 - 3 năm - Thảo nói và nhấn mạnh - Xe này chờ bình thường chắc không có đâu". Trong trường hợp thị trường có nguồn hàng, khách hàng "không mua được giá niêm yết" nếu muốn nhận sớm.

Cũng phải đi săn từ "nguồn ngoài" và đóng tiền "lót tay" nếu muốn có xe sớm là thông tin mà chúng tôi được người của đại lý Toyota Lý Thường Kiệt (quận Tân Bình) gợi ý khi đặt vấn đề mua một chiếc Land Cruiser 300 nếu không phải chờ vài năm mới có xe.

Thông tin khan hiếm xe cũng được nhân viên tại đại lý Toyota Hiroshima Tân Cảng (Bình Thạnh), đại lý có quy mô lớn nhất khu vực TP.HCM với doanh số bán hàng luôn nằm trong top khu vực.

"Toyota Hiroshima Tân Cảng bên em không bán, không nhận đặt. Vì những xe này nhập ít, một năm vài chiếc thôi. Bên em không bán, cũng không dám nhận đặt cọc của khách hàng", Vinh (đổi tên) nói và cho biết nếu khách có nhu cầu mua "em sẽ hỏi mối quan hệ xem là có xe không".

Duy (đổi tên), nhân viên ở đại lý Toyota Đông Sài Gòn (TP Thủ Đức), giải thích "xe chủ tịch" được nhập khẩu nguyên chiếc từ Nhật Bản, nhanh chậm còn phải phụ thuộc vào tiến độ thông quan.

Khi xe về, nhóm khách được ưu tiên hàng đầu là có mối quan hệ, đã đóng tiền "lót tay". Còn khách chỉ đóng mỗi tiền cọc sẽ bị xếp sau.

Có tiền "lót tay", chỉ vài tháng là có xe

Khi nghe thắc mắc của chúng tôi về chuyện tiền "lót tay", Thảo, nhân viên làm việc ở đại lý Toyota Đông Sài Gòn chi nhánh Gò Vấp, cho biết: "Xe này đặc thù một tí nên cũng hơi kén khách", đồng thời khẳng định có thể xoay được xe màu trắng, dự kiến thời gian giao rơi vào tháng 5 hoặc tháng 6 tới.

Trường hợp muốn mua xe màu đen, Thảo cho biết sẽ tìm nguồn từ nơi khác. Dĩ nhiên khách phải chi vài trăm triệu đồng để "tìm xe".

Giải thích lý do tại sao không nhập nhiều loại xe này để đáp ứng nhu cầu của khách hàng, Thảo nói: "Cũng muốn có hàng nhưng có điều là sự khan hiếm của lô hàng", đồng thời cho biết do xe nhập khẩu nguyên chiếc từ Nhật Bản, hàng chính hãng, được hãng phân phối xuống các đại lý với số lượng xe được phân rất ít.

Có nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại đại lý Toyota, Vũ (đổi tên) tỏ ra tự tin về năng lực tìm "xe chủ tịch" từ nguồn bên ngoài cho khách khi cho biết nếu khách lấy trong giai đoạn tháng 5 đến tháng 6 tới đây, anh ta sẽ sắp xếp. Riêng tháng 3 và tháng 4 đã hết xe.

"Nếu tin tưởng, hai bên có thể ngồi với nhau", Vũ nói đồng thời cho biết sẵn sàng qua tận nhà khách để nhận trước tiền "lót tay" trước khi liên hệ với bên quen để bố trí xe.

Khi có bản mềm hợp đồng, ghi tên đại lý giao xe kèm mộc dấu và ký tá đầy đủ, anh ta sẽ nhận nốt phần tiền "lót tay" còn lại rồi gửi bản cứng khác ký vào bản cứng.

Sau đó khách chuyển cọc cho đại lý như giao dịch bình thường. Cũng theo Vũ, với những dòng xe phổ thông như Innova, Camry hay Fortuner, khách lên gặp nhân viên ở đại lý là có thể làm ngay hợp đồng, chuyển cọc...

Tuy nhiên dòng xe Land Cruiser 300 đặc biệt hơn, vì nó phát sinh khoản bên ngoài "mình hình dung tiền lót tay á".

Vũ cũng khẳng định có thể lấy xe Land Cruiser 300 từ đại lý ở miền Nam và cho biết "em vẫn giao từ đây ra ngoài Hà Nội, khách hàng ở Quảng Ninh hay ở đâu em vẫn có người hỗ trợ hết".

Vũ còn khoe thêm về khả năng "nhờ vả mối quan hệ" để xoay nguồn xe từ đại lý ở nhiều nơi khác như Bắc Ninh, Hưng Yên, Thái Nguyên, Sơn La, Cần Thơ, Cà Mau...

Tạo khan hiếm để nâng tầm thương hiệu?

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Paul T.N., chuyên gia với 27 năm kinh nghiệm đào tạo nhiều đại lý ô tô tại Việt Nam, nhận định rằng một hãng xe tầm cỡ như Toyota khó có thể nói rằng thiếu năng lực sản xuất.

Với các dòng xe nhập khẩu như Land Cruiser 300, nhiều khả năng nhà sản xuất thường ưu ái những thị trường tiêu thụ lớn.

Trong khi đó tại thị trường Việt Nam, lượng ô tô nói chung được tiêu thụ chỉ đạt khoảng 400.000 - 500.000 xe/năm. Điều này được cho là lý do Toyota phân phối số lượng hạn chế đối với xe sang Land Cruiser 300 về Việt Nam.

"Với quy mô hoạt động toàn cầu và khả năng kiểm soát tài chính chặt chẽ, Toyota không thể không nhận ra những khoản chênh lệch hàng trăm triệu đồng không hóa đơn mà nhiều người nắm thông tin.

Vậy tại sao tình trạng khan hiếm vẫn kéo dài?", ông Paul T.N. đặt câu hỏi và cho rằng đây không phải vấn đề sản xuất mà là một chiến lược có chủ đích giữ độ hiếm để nâng tầm giá trị thương hiệu.

Land Cruiser 300 không chỉ là một chiếc xe mà còn là biểu tượng "xe chủ tịch" hoặc giới trẻ hay gọi "bố của chủ tịch" - đối thủ trực tiếp của Mercedes G-Class.

Việc giới hạn nguồn cung giúp dòng xe này duy trì vị thế "độc quyền", đẩy giá trị vượt xa những mẫu xe phổ thông như Fortuner hay Vios.

Chính vì độ hiếm biến Land Cruiser 300 thành "món hàng để dành" của người sở hữu xe, củng cố hình ảnh một chiếc xe sang bền bỉ. Mức chênh lệch giá lên tới 800 triệu đồng càng nhấn mạnh thông điệp đây là sản phẩm "không dành cho số đông".

Một chuyên gia kinh tế cho rằng dù Việt Nam chỉ chiếm một phần nhỏ trong doanh số toàn cầu của Toyota, Toyota Việt Nam tận dụng nhu cầu cao tại đây để gia tăng lợi nhuận gián tiếp thông qua các đại lý mà không cần tăng sản lượng.

Chiến lược này còn giúp tránh tình trạng dư thừa xe, ngăn chặn cuộc chiến giảm giá giữa các đại lý làm suy giảm giá trị thương hiệu.

"Tâm lý "sốt hàng" của người tiêu dùng cũng góp phần hoàn thiện vòng tròn lợi nhuận này. Khách hàng sẵn sàng tranh nhau đặt cọc, chấp nhận "luật ngầm" để sở hữu xe sớm. Khi một dòng xe khan hiếm, giá cao nhưng vẫn bán chạy và mang lại lợi nhuận lớn, chẳng có lý do gì để hãng nhập thêm nhiều xe, tạo ra sự dư thừa", vị này nói.

Đặc biệt, với nhóm khách hàng thượng lưu - những người ít nhạy cảm với số tiền "lót tay", điều này càng trở thành lợi thế.

Qua ghi nhận thực tế, người làm việc tại nhiều đại lý Toyota tiết lộ, "xe chủ tịch" về đến nơi thường được ưu tiên cho khách VIP "có mối quan hệ" hoặc những ai sẵn sàng trả thêm.

Như vậy thay vì tuân thủ nguyên tắc "khách hàng đến trước được phục vụ trước" như Toyota công bố, Land Cruiser 300 lại dành ưu tiên lớn cho người chịu chi khoản phí "lót tay".

Phải minh bạch, tuân thủ pháp luật

Trên thị trường ô tô tại Việt Nam, tình trạng "bán bia kèm lạc" không quá hiếm gặp, đặc biệt là các dòng xe vừa ra mắt và nhập khẩu về với số lượng hạn chế.

Khi đó khách hàng muốn nhận sớm có thể phải chấp nhận chi thêm tiền để mua phụ kiện như: phim dán kính, thảm lót sàn, camera... Các khoản này đều được đại lý xuất hóa đơn đầy đủ.

Cũng có trường hợp để không phải chờ dai dẳng thời gian nhận xe, khách hàng phải chấp nhận mua các phụ kiện đắt đỏ liên quan đến hệ thống âm thanh hay phụ kiện ngoại thất (body kit). Toàn bộ chi phí phát sinh này cũng được đẩy vào các giấy tờ hợp lệ.

Khách hàng nhận hóa đơn, đại lý báo cáo thuế đầy đủ. Nhưng với Toyota Land Cruiser 300, khách hàng có nguy cơ gặp rủi ro khi giao dịch ngoài luồng, "lót tay" bằng tiền mặt và không xuất hóa đơn.

Trả lời Tuổi Trẻ về chuyện "lót tay" để được giao xe Toyota Land Cruiser 300 sớm, ông Đào Công Quyết - trưởng tiểu ban truyền thông Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam - từ chối bình luận nhưng cho rằng thị trường xe vận động theo cung - cầu, tùy hãng xe có chiến lược riêng.

Có hãng có thể bán trực tiếp, cũng có hãng thông qua đại lý. Kiểm soát giá cả sẽ khó hơn khi hãng và đại lý là doanh nghiệp độc lập.

"Tuy nhiên việc bán hàng phải minh bạch, tuân thủ pháp luật", ông Quyết nói và cho rằng truyền thông nên phản ánh, làm sáng tỏ vấn đề này nếu có thông tin đầy đủ vì đây cũng là "việc nhức nhối, kinh doanh mà né thuế sẽ lớn chuyện".

'Thế giới ngầm' bán xe sang Toyota: Muốn có xe, phải lót tay 800 triệu đồng

Nếu không hiểu 'luật ngầm', cho dù có nhiều tiền, cất công đi hỏi ở nhiều đại lý Toyota, cũng chưa chắc mua được xe Land Cruiser 300, hay còn được mệnh danh là 'xe chủ tịch'.