Tiến sĩ Trần Lương Công Khanh (người thổi nến) xúc động khi buổi lễ trao giải nhất ấm áp trùng ngày sinh nhật của ông - Ảnh: GIA TIẾN

Và có 48 bài lọt vào vòng sơ khảo được đăng trên các số báo Tuổi Trẻ. 48 bài viết là sự hồi tưởng 48 khoảnh khắc chân thực quan trọng đánh dấu bước ngoặt lớn trong cuộc đời của chính các tác giả và cũng có thể là cho bao người khác.

Những khoảnh khắc đổi thay

Đó là khoảnh khắc cậu bé ham học, học giỏi nhìn thấy bạn cùng trang lứa đến trường trong khi mình với gánh muối trĩu nặng trên vai ở Bình Thuận năm tháng nghèo khó sau chiến tranh. Để rồi cậu bé gánh muối ấy quyết tâm thay đổi cuộc đời, dù hành trình học hành của cậu phải trải qua rất nhiều khó khăn, nghịch lý thời cuộc...

Đó cũng là khoảnh khắc người con nghiện ngập nghe như thấm từng lời cha mình: "Cha chỉ muốn khi con được sinh ra không bị bệnh tật, nghiện ngập gì cả; khi cha mất, con sẽ lại là con người như vậy để cha không bận lòng mà thanh thản ra đi!". Và người con đó đã quyết tâm cai nghiện thành công (dù là sau lần thứ B40 - không nhớ bao nhiêu lần) để không phụ lòng cha mình...

Đó cũng là khoảnh khắc cô sinh viên nghèo không có tiền đóng học phí đã nằm khóc lặng lẽ và nhận được sự chung lòng giúp đỡ vô cùng ý nghĩa của bạn bè. Khi nghe âm thanh đếm từng tờ tiền lẻ của các bạn sẻ chia, cô đã quyết tâm mình phải vượt lên, phải cố gắng để không phụ những tấm lòng tử tế...

Anh Quốc Việt (trưởng Ban Phóng sự báo Tuổi Trẻ) đến nhà trao giải cho hai tác giả nhận giải nhì: anh Trần Kim Xuân (tác phẩm Tôi đã chặt đứt vòi bạch tuột đời mình - ảnh trái) và chị Trần Thị Ngọc Hân (tác phẩm Âm thanh đếm tiền - ảnh phải) - Ảnh: GIA TIẾN

Đó cũng là chuyện đời đầy nghị lực của cô gái khuyết tật nặng ở miền núi Nghệ An, không được đến trường học nhưng dám dũng cảm rẽ ngoặt số phận và tạo dựng cả một thư viện mở để giúp đỡ các bạn còn kém may mắn hơn cả mình...

Những khoảnh khắc đáng nhớ ấy đánh thức khát khao vươn tới cuộc sống tốt đẹp hơn, thôi thúc người ta nhìn lại bản thân, gợi ra những suy nghĩ sáng suốt giữa màn sương mù của u mê, bế tắc, khốn quẫn, để rồi từ đó mục đích sống được tìm ra, sự thay đổi lớn lao xảy đến.

Tác giả Trần Thúy Nga với tác phẩm Những trang sách cứu đời tôi nhận giải ba - Ảnh: DOÃN HÒA

Đại diện báo Tuổi Trẻ trao quà và giải thưởng cho tác giả Trần Đình Thanh (tác phẩm Chiếc xe đạp hỏng và ý chí đổi đời )- Ảnh: ĐÌNH CƯƠNG

Và họ đã vươn lên

Như chuyện cổ tích có thật ở thì hiện tại, cậu bé gánh muối Trần Lương Công Khanh ngày nào cuối cùng đã trở thành tiến sĩ toán học, dạy dỗ bao lớp học trò. Người nghiện ma túy suốt gần 30 năm Trần Kim Xuân đã dám đối diện với lỗi lầm bản thân để trở về con đường sáng và giúp đỡ những mảnh đời đen tối còn chưa thể thoát ra.

Cậu con trai tưởng chừng thất bại Nguyễn Hữu Phú đã quyết tâm thi đậu để đến được giảng đường và trở thành thầy giáo tình nguyện đi dạy học ở đảo Trường Sa. Cô nữ sinh nghèo Trần Thị Ngọc Hân không có tiền đóng học phí giờ đã vững bước cuộc đời, đảm đương những vị trí quan trọng của một công ty Mỹ ở Bình Dương. Nhưng quan trọng hơn hết là cô vẫn khắc sâu trong tim mình lòng tử tế của bạn bè, để rồi cô đang lan tỏa lại sự tử tế ấy với những mảnh đời đang còn đang gặp khó khăn khác...

Đại diện báo Tuổi Trẻ trao giải tại nhà thầy giáo Nguyễn Hữu Phú, trong dịp anh về từ Trường Sa dịp hè - Ảnh: ĐÌNH CƯƠNG

Hầu hết những tác phẩm này không được viết bởi các cây bút chuyên nghiệp, văn hay ý sâu, thậm chí như cô nữ sinh Ngọc Hân năm nào chỉ viết vội trong nỗi xúc động trên điện thoại. Nhưng mỗi bài viết tham dự cuộc thi này đều có sức hấp dẫn riêng, lay động tận sâu lòng người.

Đó là sức hấp dẫn từ sự chân thực của trải nghiệm và sự chân thành của người chia sẻ trải nghiệm. Đó là sức hấp dẫn của nỗi buồn đau, tuyệt vọng và can đảm để bật ra, vượt qua nghịch cảnh. Lòng người nào không lay động khi cậu bé gánh muối nghèo khó kể về cục u chai sần trên vai mình. Ít ai có thể cầm nổi nước mắt khi đọc khoảnh khắc người đàn ông đoạn tuyệt ma túy ôm lấy cha mình trong lúc lâm chung mà nghẹn ngào thốt lên: "Con đã làm được theo lời cha dạy bảo, trở thành đứa con là con người bình thường như lúc được cha mẹ sinh ra. Cha hãy yên lòng, thanh thản ra đi, cha ơi!".

Các bài viết kể về những góc khuất cuộc đời, trải lòng về những vấp ngã của tác giả gần gũi với bạn đọc bao nhiêu thì cũng có giá trị tham khảo hữu ích bấy nhiêu. Sự thú nhận sai lầm của một người đàn ông khuyên người yêu bỏ cái thai trong bụng và nỗi ân hận đeo đẳng suốt cuộc đời của anh có thể là bài học quý về hậu quả của những quyết định thiếu chín chắn. Câu chuyện một người con kể về sự vô tâm, chỉ biết hưởng thụ bản thân có thể là sự cảnh tỉnh cho nhiều người trẻ trong xã hội. Tất cả đều là những kinh nghiệm sống quý báu, đáng suy ngẫm.

Đại diện báo Tuổi Trẻ trao giải cho tác giả Võ Nhật Thủ (ảnh trái) và tác giả Lưu Đình Long (ảnh phải) - Ảnh: T.T. - G.T.

Hơn cả những bài học, những câu chuyện có thật về tình người trong các bài viết đã truyền cho người đọc năng lượng tích cực và niềm tin yêu cuộc sống. Cuộc thi đã khép lại nhưng có lẽ những khoảnh khắc xúc động như khoảnh khắc cô sinh viên không có tiền nộp học phí nằm quay mặt vào tường khóc, chợt nghe âm thanh đếm tiền sẻ chia của những người bạn, hay khoảnh khắc chàng trai trẻ tên Long quyết định nhận đứa trẻ vừa chào đời về nuôi sẽ để lại dư âm ấm áp lâu dài trong lòng bạn đọc.

Và mỗi "khoảnh khắc thay đổi cuộc đời tôi" trong cuộc thi này có thể sẽ là khoảnh khắc thay đổi cuộc đời chính chúng ta. Khi đêm đen tối nhất là lúc mặt trời sắp lên. Hãy dũng cảm vượt qua đêm tối để đón nhận bình minh.

Lan tỏa niềm tin tốt đẹp

Qua 2 năm đồng hành cuộc thi Khoảnh khắc thay đổi đời tôi cùng báo Tuổi Trẻ, chúng tôi thấy rằng đây là chương trình vô cùng ý nghĩa.

Trong các bài viết đã nêu bật lên được tính nhân văn, giúp cho cuộc sống chúng ta ngày càng tốt đẹp, tử tế, thiện lương hơn. Những bài viết đã làm lay động trái tim hàng triệu độc giả. Và họ cảm nhận những nội dung bài viết đâu đó như có hình bóng của mình, câu chuyện đời mình...

Những bài viết này đều có giá trị chân thực giúp động viên, khuyến khích con người vươn lên khỏi nghịch cảnh, khó khăn để đi đến thành công, hạnh phúc trong cuộc đời và sống tử tế với nhau. Và đó chính là giá trị ý nghĩa nhất của cuộc thi.

Tiến sĩ LÊ THÀNH TRUNG (phó tổng giám đốc HDBank)

Sau khi đọc thẩm định và chọn lọc kỹ lưỡng, Tuổi Trẻ đã chọn đăng 48 bài viết trên báo in cùng báo điện tử, và 20 bài đã vượt qua vòng sơ khảo. Hội đồng giám khảo đã họp bàn và thống nhất quyết định các tác phẩm đoạt giải:

* Giải nhất: tác phẩm Cậu bé gánh muối và ông tiến sĩ của tác giả Trường Lân.

* Hai giải nhì: tác phẩm Tôi đã chặt đứt vòi bạch tuột đời mình của tác giả Trần Kim Xuân, và Âm thanh đếm tiền của Trần Thị Ngọc Hân.

* Hai giải ba: tác phẩm Những trang sách cứu đời tôi của tác giả Trần Thúy Nga, và Chiếc xe đạp hỏng và ý chí đổi đời của tác giả Trần Đình Thanh.

* Bốn giải khuyến khích: tác phẩm Nhờ ba tôi đi dạy học ở Trường Sa của tác giả Nguyễn Hữu Phú, Bỗng dưng làm ba của Lưu Đình Long, Hối hận trước chuồng bò của Võ Nhật Thủ, Học trò đã cứu đời tôi của Nguyễn Thị Bích Nhàn.

Báo Tuổi Trẻ trân trọng cảm ơn tất cả tác giả đã nhiệt tình hưởng ứng cuộc thi này.

Cậu bé gánh muối và ông tiến sĩ

TTO - Những gì bạn sắp đọc là chuyện hoàn toàn sự thật: hành trình của cậu bé gánh muối thuê đến giảng đường và buổi bảo vệ luận án tiến sĩ xuất sắc ở Pháp.