Tuyến đường Phạm Văn Đồng, một mô hình hợp tác công - tư thành công của TP.HCM. Đây cũng là hình thức đầu tư được Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị TP ưu tiên thực hiện trong thời gian tới - Ảnh: TỰ TRUNG

Trong 15 đề xuất của TP có cả kiến nghị rất quan trọng được TP đề cập nhiều năm qua: điều chỉnh tỉ lệ điều tiết ngân sách cho TP giai đoạn 2022 - 2025 từ 18% lên 23%. Thủ tướng khẳng định về cơ bản, Chính phủ ủng hộ tối đa đối với đề xuất này của TP.HCM.

Nhiều khó khăn kìm hãm sự phát triển TP

Trình bày với đoàn đại biểu cấp cao của Chính phủ do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì buổi làm việc, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong đã điểm lại những thành tựu nổi bật mọi mặt của TP, khi nhiều chỉ số thống kê 4 tháng đầu năm 2021 đều tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước. 

Tuy vậy, về mặt dài hạn, ông Phong cho rằng bên cạnh các thuận lợi, thế mạnh có được, TP phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, tác động lớn đến sự phát triển nhanh hơn, bền vững của TP ngày một nhiều hơn.

Trong đó, vướng mắc lớn nhất là sự quá tải về hạ tầng kinh tế - xã hội đang ngày càng gia tăng, hệ thống giao thông kết nối liên vùng còn rất hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu phát triển cũng như vị thế trung tâm liên kết của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Thứ đến, TP có tỉ lệ đóng góp ngân sách lớn nhất cả nước (khoảng 27%) nhưng tỉ lệ tổng chi ngân sách trên tổng thu ngân sách trên địa bàn thấp nhất cả nước khi từ 23% giảm xuống 18%. Trong khi đó, nhu cầu vốn để chi đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và nhu cầu kinh phí để đảm bảo các chính sách, chế độ ngày càng tăng cao, gây áp lực lớn cho ngân sách TP. 

"Việc cân đối chi đầu tư luôn là bài toán khó đối với TP, bởi công trình, dự án trọng điểm rất nhiều trong khi nguồn vốn rất hạn hẹp" - ông Phong nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Phong cũng chỉ ra thực trạng, dù TP có hoạt động kinh tế lớn nhất cả nước (chiếm hơn 22% GDP cả nước) song việc thu hút đầu tư nước ngoài chưa vượt trội (số vốn bình quân đầu tư trên mỗi dự án chưa đạt 1 triệu USD), quy mô doanh nghiệp chủ yếu là nhỏ và siêu nhỏ chiếm gần 98% với số vốn đăng ký chỉ chiếm hơn 27% tổng số vốn đăng ký của doanh nghiệp TP. 

Theo ông Phong, điều này dẫn đến việc chưa có nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư lớn khiến TP chưa tạo được hệ thống cơ sở kinh tế vững chắc, làm tiền đề phát triển mạnh mẽ thực sự.

Thủ tướng Phạm Minh Chính

Cần tháo gỡ điểm nghẽn nào?

Từ tình hình như trên, ông Nguyễn Thành Phong đã kiến nghị đến Thủ tướng nhiều vấn đề trọng tâm.

Cụ thể, về phân cấp, phân quyền cho TP, ông Phong kiến nghị Chính phủ chấp thuận chủ trương giao Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp TP và các bộ, ngành trung ương sớm xây dựng đề án ban hành nghị định thay thế nghị định số 93 của Chính phủ về phân cấp một số lĩnh vực cho TP trong quý 2-2021.

Về đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, TP kiến nghị chấp thuận thông báo điều chỉnh mức vốn dự kiến đầu tư công kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 từ các nguồn vốn đầu tư TP có thể huy động được theo đúng khả năng cân đối và nhu cầu của TP là 261.967 tỉ đồng. 

Trong đó, đối với vốn đầu tư từ nguồn bội chi ngân sách địa phương, trung ương bố trí đủ kế hoạch trung hạn cho các dự án sử dụng vốn ODA vay lại là 43.391 tỉ đồng. Còn với vốn ngân sách TP, TP cũng kiến nghị Chính phủ điều chỉnh tăng mức vốn dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 là 218.576 tỉ đồng.

Cải cách hành chính TP.HCM là mũi nhọn đột phá trong việc thực hiện nghị quyết 54 của Quốc hội. Trong ảnh: người dân làm thủ tục nhà đất tại khu vực 3 TP Thủ Đức - Ảnh: TỰ TRUNG

Với dự án đường cao tốc TP.HCM - Mộc Bài, báo cáo với Thủ tướng, ông Phong cho biết dự án đã được Chính phủ giao UBND TP làm cơ quan nhà nước có thẩm quyền triển khai thực hiện. 

Tuy nhiên, do quy định pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư có thay đổi nên dự án phải thực hiện trình tự, thủ tục quyết định chủ trương đầu tư, đồng thời chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng tăng theo thời gian, cần thiết phải cập nhật lại.

Và để đẩy nhanh tiến độ của dự án sau khi trình báo cáo tiền khả thi, TP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành liên quan rà soát để trình Thủ tướng phê duyệt, kể cả phương án đề xuất Chính phủ hỗ trợ 100% vốn ngân sách trung ương cho công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng trên địa bàn TP.

Riêng về vấn đề quản lý tài sản của các doanh nghiệp nhà nước, TP cũng kiến nghị 2 phương án đối với Tổng công ty Du lịch Sài Gòn TNHH MTV (Saigontourist) - thuộc diện cổ phần hóa theo hướng "Nhà nước cần thiết phải quản lý bốn khách sạn và phần vốn góp tại các liên doanh này" để đảm bảo an ninh, quốc phòng.

Chính phủ đặt hàng TP.HCM

Dành trọn gần 60 phút để kết luận những vấn đề mà TP.HCM đề xuất đối với Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính tái khẳng định vị trí hết sức quan trọng của TP.HCM về nhiều mặt, không chỉ đối với miền Nam mà đối với cả nước. 

Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh trong những năm qua, TP.HCM tiếp tục là đầu tàu kinh tế của cả nước, có những thành tựu quan trọng về hiệu quả đầu tư, các chỉ số phát triển kinh tế, thu hút nguồn nhân lực cao so với khu vực và trong nước. 

Thủ tướng đánh giá mặc dù có "điều này điều kia" nhưng TP.HCM vẫn là TP đổi mới sáng tạo và những việc làm của TP thời gian vừa qua là những việc làm rất có ý nghĩa.

"Trong quá trình làm có mâu thuẫn chúng ta phải giải quyết, trong quá trình làm có mắc sai lầm chúng ta phải xử lý, tuy nhiên tựu trung lại TP đang đi đúng hướng, đang tích cực làm tốt những chức năng, nhiệm vụ quyền hạn và vai trò của mình" - Thủ tướng nêu quan điểm.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ ra những hạn chế lớn của TP, trong đó hạn chế lớn nhất là chưa thật sự xứng tầm với vai trò, vị thế, cơ hội, tiềm năng nổi trội cho sự khác biệt của một đô thị như TP.HCM. Về nguyên nhân, theo quan điểm của Thủ tướng, có cả nguyên nhân chủ quan từ sự quan tâm của Trung ương "chưa đúng mức" và của TP.HCM là "chưa cố gắng hết mức".

Thủ tướng đề nghị TP phải trở thành trung tâm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong ảnh: các nhân sự người Việt làm việc cho một công ty Việt Nam tại Khu công nghệ cao TP.HCM - Ảnh: N.HIỂN

Mặt khác, khi đề cập đến việc đổi mới mô hình tăng trưởng, Thủ tướng lưu ý những vấn đề đã làm tốt rồi phải làm tốt hơn, trong đó đặc biệt lưu ý phát triển TP Thủ Đức thành một cực tăng trưởng, phát triển mạnh kinh tế số để đến năm 2025 chiếm tỉ trọng 25% GDP. Thậm chí, TP phải đề xuất các cơ chế, chính sách để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, biến TP thành trung tâm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của cả nước.

Đối với vấn đề cải cách hành chính, Thủ tướng cho rằng so với tầm vóc, vị trí của TP.HCM thì "chưa ổn". Do đó, TP phải học tập những mô hình phù hợp để thí điểm. Dẫn kinh nghiệm nhiều năm quản lý ở địa phương, Thủ tướng cho hay mô hình tốt, có hiệu quả, đa số đồng tình và nhân dân ủng hộ thì "cứ mạnh dạn làm".

Riêng việc phát triển hạ tầng, Thủ tướng cho rằng TP phải áp dụng PPP (Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư), đồng thời lưu ý giải phóng mặt bằng là phải địa phương làm. Còn Nhà nước, Chính phủ sẽ căn cứ vào điều kiện cụ thể hỗ trợ phần xây lắp như là "vốn mồi".

Ngoài 15 nhóm đề xuất của TP, Thủ tướng "đặt hàng" TP.HCM thêm một đề xuất để TP trở thành trung tâm tài chính quốc gia. Ông cho hay trước đó thường trực Chính phủ cũng đã họp nhiều cuộc để thảo luận về các đề xuất của TP. "Với 16 đề xuất này, cơ bản hai bên đồng tình. Đến ngày hôm nay, về cơ bản, không có vấn đề gì mà chúng ta phải băn khoăn cả" - Thủ tướng nhấn mạnh.

Tránh chương trình hay nhưng không khả thi

Thành phố cũng đã có kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép nhà đầu tư tham gia xây dựng chung cư mới thay thế chung cư cũ, xuống cấp. Trong ảnh: các dãy lô chữ của cư xá Thanh Đa, quận Bình Thạnh, TP.HCM đã được xây dựng rất lâu - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Yêu cầu TP.HCM phải "xứng tầm" với kỳ vọng từ Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đặc biệt nhấn mạnh đến việc huy động nguồn lực xã hội khi đề cập đến các giải pháp tháo gỡ điểm nghẽn cho TP.HCM. "Tôi đề nghị mô hình nào tốt, hay thì chúng ta đi học ngay" - Thủ tướng nói.

Thủ tướng cũng lưu ý TP cần thống nhất về nhận thức và hành động. Vì theo Thủ tướng, một TP tầm cỡ của cả nước như TP.HCM thì lãnh đạo cần "nghĩ thì phải chín, tư tưởng thì phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt nhưng hiệu quả và giải quyết việc phải đi vào trọng tâm, trọng điểm".

Trong đó, tinh thần phân cấp, phân quyền hết sức được chú trọng và cần làm rõ trách nhiệm cá thể hóa đi đôi với tăng cường giám sát, kiểm tra. Tránh tình huống xây dựng chương trình rất hay nhưng tổ chức thực hiện lại không khả thi, thiếu thực tế do thiếu nguồn lực.

Thủ tướng cũng nhắc TP cần rà soát, hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách dựa trên thực tiễn, cũng như cần hệ thống và đề xuất giải pháp với các cấp cho phù hợp khi nhiệm vụ đặt trên vai của TP đang giữ trọng trách là trung tâm phát triển nguồn nhân lực cao cho cả nước.

TP.HCM kiến nghị trung ương bổ sung vốn làm cao tốc TP.HCM - Mộc Bài và vành đai 3

TTO - UBND TP vừa kiến nghị Bộ Kế hoạch và đầu tư báo cáo Thủ tướng bố trí bổ sung vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 đối với dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài (Tây Ninh) và dự án thành phần 1A đường vành đai 3 TP.HCM.