Dự án đường sắt đô thị Nhổn - Ga Hà Nội - Ảnh: TL

Thanh tra chính phủ (TTCP) vừa ban hành kết luận thanh tra một số nội dung theo đơn tố cáo của ông Lương Xuân Bình, nguyên Phó trưởng Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội, về dự án đường sắt đô thị Nhổn - Ga Hà Nội. 

Đây là cuộc thanh tra đột xuất theo chỉ đạo của Phó thủ tướng Thường trực Trương Hoà Bình.

Nhiều bất cập trong hợp đồng tư vấn

Dự án đường sắt đô thị đoạn Nhổn - Ga Hà Nội do Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội làm chủ đầu tư, Công ty Systra (Pháp) được chọn làm đơn vị tư vấn. Quy mô toàn tuyến dài 12,5 km, trong đó trên cao 8,5 km, đi ngầm 4 km; điểm đầu là Nhổn, điểm cuối là ga Hà Nội. Tổng mức đầu tư dự án được tăng từ 783 triệu euro lên 1.176 triệu euro.

Theo kết luận thanh tra, từ tháng 11-2007, Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội đã ký với Công ty Systra hợp đồng trọn gói dịch vụ tư vấn với trị giá trên 10,6 triệu Euro (chưa bao gồm chi phí dự phòng).

Trong quá trình thực hiện, chủ đầu tư và tư vấn đã ký 3 phụ lục điều chỉnh thời gian thực hiện và giá hợp đồng. Giá trị hợp đồng sau điều chỉnh trên 17,1 triệu Euro - tăng trên 6,5 triệu Euro so với hợp đồng ban đầu.

TTCP kết luận ngay từ khi triển khau dự án đã nảy sinh các tồn tại, bất cập, bất hợp lý làm phát sinh những vướng mắc giữa các bên. Hợp đồng trọn gói có nhiều nội dung không rõ ràng, dẫn đến các cách hiểu khác nhau.

Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội chưa có đội ngũ chuyên gia với chuyên môn tầm quốc tế, có đủ năng lực để xem xét và phê duyệt, thường xuyên phải tham khảo, lấy ý kiến các cấp, ngành, thậm chí phải thuê các đơn vị nước ngoài thẩm định trước khi ký duyệt... dẫn đến làm chậm tiến độ dự án, tăng chi phí do kéo dài thời gian.

Thiết kế ngoại thất của tàu tuyến Metro Nhổn - Ga Hà Nội. Ảnh: Systra.

Về phía nhà tư vấn Systra, đây là lần đầu tiên thực hiện dự án tuyến tàu điện ngầm ở VN nên còn nhiều lúng túng, chưa hiểu hết các quy định của luật pháp VN, dẫn đến mất nhiều thời gian để hai bên đi đến thống nhất cho từng nội dung, từng hạng mục. 

Bên cạnh đó, những yêu cầu không nhất quán của Ban quản lý cũng làm cho đơn vị tư vấn Systra gặp khó khăn.

TTCP cho rằng những nguyên nhân dẫn đến dự án bị chậm, kéo dài phát sinh tăng chi phí với số tiền lớn, phần lỗi thuộc về cả hai bên tư vấn Systra và Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội, trong đó phần lớn thuộc các cơ quan của Việt Nam.

Kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm

Cũng theo kết luận thanh  tra, liên quan đến việc thực hiện gói thầu về rà phá bom mìn, vật liệu nổ đoạn cầu cạn và nhà ga, chủ đầu tư thiếu chặt chẽ trong việc giám sát, nghiệm thu, hồ sơ hoàn công không đảm bảo chất lượng, không phù hợp và không tuân thủ phương án kỹ thuật thi công được duyệt.

Trách nhiệm này thuộc chủ đầu tư dự án và các đơn vị liên quan: Tổng công ty xây dựng Lũng Lô và đơn vị thi công gói thầu này.

TTCP kiến nghị Thủ tướng giao chủ tịch UBND TP Hà Nội chỉ đạo chủ đầu tư dự án rà soát lại trách nhiệm của đơn vị tư vấn trong việc thực hiện nhiệm vụ theo hợp đồng trọn gói trước khi điều chỉnh, để xác định chi phí thuộc trách nhiệm phần lỗi của tư vấn và thực hiện giảm trừ khi quyết toán.

Đồng thời rà soát cả trách nhiệm vật chất của các đơn vị tư vấn có liên quan trong quá trình thực hiện dự án gây chậm trễ kéo dài, dẫn đến phát sinh tăng chi phí và thực hiện việc giảm trừ khi quyết toán hợp đồng.

TTCP cũng kiến nghị UBND TP Hà Nội tổ chức kiểm điểm và chỉ đạo Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội cùng các sở ban ngành liên quan thực hiện kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân qua các thời kỳ có liên quan đến các vi phạm. Căn cứ kết quả kiểm điểm có biện pháp xử lý đối với những tập thể, cá nhân trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.

Bộ Quốc phòng chỉ đạo Bộ Tư lệnh Công binh, Tổng công ty xây dựng Lũng Lô kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan đến các vi phạm trong việc thực hiện hợp đồng về rà phá bom mìn, vật nổ đoạn cầu cạn.

Bộ GTVT chỉ đạo các đơn vị liên quan kiểm tra, xem xét trách nhiệm trong việc thực hiện các công việc của dự án gây chậm trễ, dẫn đến tăng chi phí.