Thân phận Ukraine

Tờ báo tiếng Anh lâu đời nhất của Ukraine đã mượn lời ông Midttun, một công dân Na Uy hiểu rõ Ukraine do từng là tùy viên quốc phòng Na Uy tại nước này, để cãi lần cuối với NATO.

Cái giá quá đắt?

"Lựa chọn giữa răn đe và bị răn đe" mà tác giả đặt ra chính là một vế phương châm của NATO, mà đầy đủ là "Răn đe và phòng thủ". Tuyên bố của Thượng đỉnh NATO 2023 khai mạc hôm 11-7 đã 30 lần nhắc "Răn đe và phòng thủ". 

"Răn đe" nghe có vẻ "dữ tợn", song thiệt ra chỉ là "xù lông nhím" để thiên hạ đừng lấn tới "thái quá"! "Răn đe" ra đời cùng với bom nguyên tử, tên lửa liên lục địa, máy bay chiến lược, tàu ngầm hạt nhân... mà hai phe trong chiến tranh lạnh đã phùng mang với nhau.

Tác giả giải thích giùm Kiev rằng "Ukraine chưa bao giờ yêu cầu NATO đặt bước giày trận lên đất nước họ", tức trực tiếp tham chiến. 

Tác giả nhấn mạnh: "Tư cách thành viên NATO của Ukraine không tự động có nghĩa là các quốc gia thành viên khác sẽ phải hỗ trợ Ukraine nhiều hơn những gì họ đã làm", dù "Tổng thống Mỹ Biden tiếp tục lập luận rằng tư cách thành viên NATO của Ukraine sẽ lôi kéo liên minh vào cuộc chiến với Nga do cam kết tập thể trong điều 5". 

Ông Midttun giải thích thêm: "Một thất bại tiềm năng của Ukraine sẽ tác động tiêu cực chưa từng thấy nhưng rất ghê gớm với an ninh và ổn định châu Âu".

Những tiếng nói phản đối Ukraine gia nhập NATO vẫn đang rất mạnh, không chỉ từ phía Nga. Chuyên san Foreign Affairs (Đối ngoại) của Hội đồng Đối ngoại Mỹ (CFR), bốn ngày trước Thượng đỉnh NATO, đã thẳng thừng lên tiếng: 

"Ukraine không nên được đón chào gia nhập NATO, và đây là điều mà Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nên làm rõ. Cuộc kháng chiến chống Nga của Kiev là anh hùng, nhưng cuối cùng thì các quốc gia đều sẽ chỉ làm những gì có lợi cho mình".

Tờ báo này phân tích: "Phí tổn để mở rộng liên minh vượt quá các lợi ích... Kết nạp Ukraine sẽ làm tăng khả năng phải lựa chọn nghiệt ngã giữa một cuộc chiến với Nga và những hậu quả tàn khốc... Tại hội nghị thượng đỉnh Vilnius và hơn thế nữa, các nhà lãnh đạo NATO sẽ phải khôn ngoan thừa nhận những sự thật này mà đóng cửa với Ukraine". 

Thật ra, đã có nhiều tin tức về sự trì hoãn việc Ukraine gia nhập NATO. Từ đầu tháng 4, France 24 báo trước: "Mỹ đang đẩy lùi nỗ lực của một số đồng minh châu Âu nhằm cung cấp cho Ukraine "lộ trình" trở thành thành viên NATO tại hội nghị thượng đỉnh tới đây của liên minh vào tháng 7".

Khó thể so với Israel

Thành ra, nếu nhìn lại những chuyến đi cùng khắp của ông Volodymyr Zelensky trước, trong và sau thượng đỉnh, không thể không thấy là ông đang "vái tứ phương" trong vô vọng, do lẽ Ukraine làm gì có sức ép với Mỹ và NATO. Tương tự, bản thân Ukraine có mấy hơi sức để sánh với Israel mà mơ tới một "mô hình Israel". Công nghiệp quốc phòng Ukraine hầu như "vô danh".

Nền tài chánh thì đang là "bị gậy" cả cho hiện tại lẫn tương lai hậu chiến. Tự thân Ukraine không có một cộng đồng kiều dân tại Mỹ như cộng đồng Do Thái vốn từ bao thế kỷ qua đã luôn có tiếng nói và những đóng góp "máu mủ" vào xã hội và chính trường Mỹ, tập hợp dưới những tổ chức chính thức như AIPAC (American Israel Public Affairs Committee, tức Ủy ban Quan hệ công chúng Mỹ Israel). 

Đây không chỉ là hội ái hữu mà là cả một thế lực có khả năng hô hào "hãy yêu cầu Quốc hội (Mỹ) ủng hộ các sáng kiến vì Israel".

Mùa hè này, AIPAC tung ra một chiến dịch nhắm vào bốn mục tiêu: giữ an toàn cho Israel, chống lại mối đe dọa từ Iran, thúc đẩy hòa bình, và mở rộng quan hệ Mỹ - Israel. Nhờ đồng hóa được an ninh của Israel với lợi ích quốc gia sống còn của Mỹ, nên hậu thuẫn Israel chính là vừa vì nước Mỹ vừa "đạo đức".

Ukraine, cả nhà nước lẫn đất nước và dân chúng, chưa hội đủ những trọng lượng cần thiết để tác động đến chính sách Mỹ. Thành ra nay ông Biden chủ trương tiền bạc, vũ khí thì được, song một thân phận chính thức thì khoan là dễ hiểu!■