Nguồn: Đ.Phú, H.Lộc - Đồ họa: NHƯ KHANH

Trưa 16-9, “lò” mổ xe quá đát trên đường Hà Huy Giáp (Q.12, TP.HCM) phát ra mớ âm thanh chát chúa từ việc khoan cắt các bộ phận của các loại xe tải. Trong khuôn viên rộng trên 1.000m², nhiều chiếc xe tải gỉ sét mang đầy “thương tích”, không biển số nằm chất đống phơi nắng phơi mưa.

Ông Lành (người có kinh nghiệm mổ xe nhiều năm) đang hì hục “xẻ thịt” chiếc xe tải đầu bể nát rồi phân loại từng bộ phận. Đối với những loại xe này, ông cho biết nếu không có khách hỏi mua “nguyên con” thì ông sẽ mổ từng bộ phận bán cho khách có nhu cầu lắp ráp vào xe còn hạn lưu hành, đảm bảo chạy “ngon”.

Xe nát... hồi sinh

Khi khách ngỏ ý có nhu cầu mua “nguyên con” hết đát về Tây nguyên chở nông sản, ông Lành đọc vanh vách những chiếc xe hết đời kèm theo những ưu điểm có thể tận dụng khi chạy “chui” ở từng địa hình khác nhau. Ông Lành giới thiệu chiếc Kamaz đã hết hạn lưu hành với giá 400 triệu đồng.

Chỉ tay vào chiếc xe gỉ sét nằm kẹt giữa đống sắt vụn, ông nói: “Nếu mua về Tây nguyên chạy thì nên chọn con này, nhìn vậy nhưng máy móc vẫn còn ngon lắm”. Về khoản giấy tờ lưu hành, ông này nói nếu cần phải chi thêm một khoản tiền “xử lý”.

Ngoài xe này, ông Lành còn giới thiệu thêm một xe tải thùng lửng hết đát với giá 170 triệu đồng. Nhìn bề ngoài chiếc xe gỉ sét, rệu rã nhưng ông vẫn quảng cáo “xe còn chạy phà phà” và có thể “cõng” được trên 30 tấn hàng. Ông cho biết các loại xe này hiện tại “nằm bất động” do để lâu ngày hư hỏng.

Tuy nhiên, sẽ làm xe “sống lại” nhanh chóng, khách mua chỉ việc kéo về sửa lại thùng xe, sau đó có thể chở hàng. “Lò vừa nhập về lô xe hết niên hạn trên 30 chiếc của một doanh nghiệp vận tải có tiếng, với giá dao động từ 100-300 triệu đồng. Với các loại xe này, các anh cứ đi mua một bộ hồ sơ của xe khác rồi nhờ người ta làm lại để hợp thức hóa thôi” - ông mách nước.

Còn tại “lò” mổ xe hết đát của ông Cảnh trên quốc lộ 1 (huyện Bình Chánh), hàng chục bộ máy đã được mổ trưng bày, còn có thêm năm chiếc xe khách loại từ 29-50 chỗ và nhiều loại xe tải. Ông Cảnh giới thiệu một xe tải biển số Tiền Giang và xe khách biển số Trà Vinh cho khách, có giá 150 triệu đồng/chiếc. “Cả hai chiếc xe này nhìn thế nhưng máy móc vẫn còn chạy tốt. Nhiều người ghé đến lò của chúng tôi mua xe về mông má lại chở hàng hoặc đưa rước học sinh” - ông tiết lộ.

Ông tư vấn thêm: “Xe hết đời rồi, phải mua bộ giấy tờ của xe khác về nhờ người ta làm lại. Để tôi hỏi lại xem có bộ giấy tờ phù hợp với xe này không, giá bao nhiêu... Nhưng các loại xe này giỏi lắm chỉ làm “sống” lại được một vài năm thôi, sau đó thì tìm cách chạy lụi”.

Xe nát về đâu?

Hầu hết các loại xe hết niên hạn sử dụng đều được các chủ sở hữu bán cho các lò phế liệu. Từ đây, thay vì phá dỡ bán sắt vụn thì nhiều chủ “lò” lại bán “nguyên con” hoặc “mổ” từng bộ phận để bán tái sử dụng.

Chủ một “lò” chuyên tân trang ôtô trên đường Huỳnh Văn Cù (TP Thủ Dầu Một, Bình Dương) cho biết ông đang tân trang lại một ôtô cũ cho một doanh nghiệp ở Bình Dương tận dụng chở công nhân đi làm. Theo ông này, thông thường để “hóa kiếp” một chiếc xe hết đời phải cần khoảng hai tháng, với giá dao động từ 70-100 triệu đồng.

Ông S. - một người từng nhiều năm hành nghề “hóa kiếp” xe nát - cho biết hiện nay ở TP.HCM có ba người chuyên nhận “bao” làm giấy tờ cho xe hết niên hạn sử dụng là ông H. “chột”, T. (ngụ Q.9) và ông C. (ngụ Q.12). “Chỉ cần chi khoảng 30-50 triệu đồng, các loại xe nát được những người này lo lót việc đục lại số khung, số máy, làm lại toàn bộ giấy tờ để lọt đăng kiểm” - ông S. nói.

Thời gian qua cũng có nhiều vụ xe hết đát dùng chở học sinh, chở hàng gây tai nạn. Điển hình, ngày 24-1-2015 tại km605 trên đường Hồ Chí Minh qua huyện Như Xuân (Thanh Hóa) xảy ra vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng giữa một ôtô khách 16 chỗ và một ôtô tải khiến 9 người chết, 5 người bị thương.

Cục Đăng kiểm xác định xe tải biển số 29H-7506 sản xuất năm 1989 hết niên hạn sử dụng từ ngày 1-1-2015. Theo Cục Đăng kiểm, xe tải hết niên hạn này có trong danh sách báo cáo cơ quan chức năng và được thông tin công khai trên trang điện tử của cục nhưng tài xế vẫn lưu hành và để xảy ra tai nạn.

Ông Trần Kỳ Hình - cục trưởng Cục Đăng kiểm VN - cho biết thông tư 15 của Bộ Công an quy định khi xe hết niên hạn sử dụng, trong thời gian 15 ngày chủ xe phải nộp biển số xe và giấy chứng nhận đăng ký xe đối với cơ quan quản lý, đăng ký xe. Nhưng có nhiều chủ xe đưa xe hết đát sử dụng ở vùng sâu vùng xa, chạy những tuyến đường gần... Vì vậy, vấn đề chính là các cơ quan chức năng cần phải tăng cường kiểm tra, xử lý để bảo đảm việc thực thi đúng quy định của pháp luật.

“Do chiếc xe là tài sản của cá nhân khi hết niên hạn sử dụng thì họ có thể để ở nhà. Vì vậy, về mặt luật pháp vẫn chưa có quy định buộc chủ xe phải tháo dỡ, bán phế liệu. Vấn đề cần có cơ chế chính sách để người có xe hết niên hạn sử dụng đưa xe ra các bãi xe để tháo dỡ thành phế liệu như các nước đã làm” - ông Hình nói.

Trung tá Huỳnh Trung Phong - phó trưởng Phòng CSGT đường bộ, đường sắt (PC67) Công an TP.HCM - cho biết thời gian qua lực lượng CSGT xử lý rất nghiêm lỗi kiểm định nhằm đảm bảo an toàn giao thông. Các loại xe quá đát thuộc dạng không kiểm định, cấm lưu hành, lưu thông nếu bị phát hiện sẽ bị tịch thu.