Ðó là câu hỏi nhiều bạn đọc cũng như một số nghệ sĩ đặt ra sau khi Thành ủy và UBND TP Hà Nội tặng bộ phim lịch sử Thái sư Trần Thủ Ðộ cho Ðài truyền hình VN.

Phóng to

Cảnh trong phim Thái sư Trần Thủ Độ - Ảnh: Đoàn phim cung cấp

Tuổi Trẻ đã mang thắc mắc này đặt vấn đề với các cơ quan hữu quan và câu trả lời cho vấn đề tưởng rất sáng rõ này hóa ra lại không đơn giản.

Nỗi lòng người tặng

Ông Nguyễn Văn Ðộng - giám đốc Sở VH-TT&DL Hà Nội mới nhận bàn giao nhiệm sở không lâu - chia sẻ bằng giọng không lấy gì làm vui: "Bộ phim lẽ ra đã phải được hoàn thành đúng dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long nhưng vì nhiều nguyên nhân khác nhau nên đã được bàn giao trễ. Hà Nội đã có hội đồng thẩm định phim và đã nghiệm thu bộ phim được đặt hàng này. Các giải thưởng chuyên môn (giải Cánh diều vàng cho phim, cho biên kịch Nguyễn Mạnh Tuấn và đạo diễn Ðào Duy Phúc) cũng đã khẳng định giá trị nghệ thuật của bộ phim. Tuy nhiên, điều Hà Nội mong muốn hơn cả là bộ phim phải được đến với công chúng, để công chúng thưởng thức và đánh giá. Vì là phim truyền hình nên nó chỉ có thể... phát trên truyền hình. Thành ủy và UBND TP đã giao Sở VH-TT&DL đặt vấn đề với các đài truyền hình, bất cứ đài nào có nhu cầu phát sóng phục vụ nhân dân, Hà Nội sẵn sàng tặng miễn phí, không thêm bất kỳ một đồng bản quyền nào".

Tuy vậy, VTV - nơi đã được trao tặng bộ phim đầu tiên - cho biết chưa thể bố trí lịch phát sóng ngay vì còn vướng nhiều phim dài tập cũng của VN đang chiếu dở dang.

Trước câu hỏi liệu Hà Nội có thể tác động gì thêm trong trường hợp này, và sao không đề nghị Ðài phát thanh truyền hình Hà Nội (HTV) trực thuộc UBND TP chiếu phim này như một nhiệm vụ chính trị, ông Ðộng khá ngậm ngùi: "Hà Nội chỉ có thể tặng phim chứ không thể ép chiếu phim. VTV hay HTV đều là những đơn vị độc lập, hoạt động truyền hình rất đặc thù, khung giờ cố định của họ đang phát bộ phim này thì không thể tác động bằng sự "thông cảm" hay bằng mệnh lệnh hành chính để dỡ xuống phát phim của mình, dù phim có hay, có phục vụ nhiệm vụ chính trị đến mấy. Chúng tôi chỉ còn hi vọng vào thiện chí của các đài và sức thuyết phục của bản thân bộ phim".

Cái khó của người nhận

Ông Nguyễn Hà Nam - trưởng ban thư ký biên tập, người phát ngôn của VTV - đơn vị được tặng với nhiều gửi gắm trông đợi vì có diện phủ sóng rộng khắp cả nước và có lượng người xem cao nhất - cho biết: "Theo đúng nguyên tắc thì chúng tôi sẽ phải để hội đồng duyệt phim của đài thẩm định rồi mới đưa vào kế hoạch xếp lịch phát sóng. Thật ra đây là bộ phim do Hà Nội đặt Hãng Phim truyện I làm để kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long nên về nội dung chắc chắn không có vấn đề gì. VTV cũng đã được biết bộ phim đã đoạt nhiều giải thưởng của giới chuyên môn, nên về chất lượng nghệ thuật cũng được đảm bảo. Vấn đề chỉ còn là thời gian phát sóng. Chúng tôi chưa thể bố trí phát sóng ngay được".

Trước thắc mắc "sóng trong tay nhà đài, có gì mà khó?", ông Nam giải thích: "Phim truyền hình dài tập có những đặc thù, nên quy trình để một bộ phim 30-40 tập từ khi làm hậu kỳ đến khi lên sóng có khi lên đến 3-4 tháng. Ngoài việc phải được hội đồng duyệt phim của VTV thẩm định, chúng tôi còn phải cân đối khung chương trình phát sóng, về nội dung đề tài, thời lượng, nhất là với phim Việt giờ vàng. Hiện tại, trên hai kênh phim truyện có đông người xem nhất là VTV1 và VTV3, mỗi kênh đang cùng lúc chiếu hai bộ phim Việt nhiều tập, mỗi phim đều từ 30-60 tập, như vậy là bốn phim Việt đều đang chiếu và đã có bốn phim Việt khác xếp hàng "gối đầu". Sóng truyền hình quốc gia không thể "ăn đong" nên kế hoạch trước vài ba tháng là điều đương nhiên. Vì thế, chúng tôi sẽ báo cáo lãnh đạo đài lên phương án cố gắng hết sức để sắp xếp lịch chiếu Thái sư Trần Thủ Ðộ. Nhưng tôi e rằng chiếu ngay dịp 10-10-2013 là rất khó".

VTC: nếu được tặng sẽ ưu tiên lên sóng

Trong khi đó, ông Nguyễn Kim Trung - phó tổng giám đốc Ðài truyền hình kỹ thuật số VTC - tỏ ra rất ngạc nhiên và hứng thú với thông tin mới nhất về bộ phim lịch sử mà ông đã theo dõi từ lâu với tư cách khán giả.

Ông Trung cho biết: "Cho đến giờ này VTC chưa có thông tin gì về việc Hà Nội tặng bộ phim lịch sử Thái sư Trần Thủ Ðộ cho các đài truyền hình. Có lẽ Hà Nội mới đang hướng tới các kênh quảng bá phát trên analog mà "quên" mất các đài kỹ thuật số. Hiện mỗi năm VTC sản xuất và đặt hàng không dưới 700 tập phim Việt (mỗi ngày trung bình hai tập), những phim về đề tài lịch sử và đã được công nhận về chất lượng chuyên môn như Thái sư Trần Thủ Ðộ luôn được chúng tôi ưu tiên. Vì chưa được Hà Nội đặt vấn đề nên chúng tôi chưa thể nói gì, nhưng nếu được tặng như Hà Nội tuyên bố, chúng tôi sẽ ưu tiên cho Thái sư Trần Thủ Ðộ lên sóng trong thời gian sớm nhất".

Và một thông tin bên lề nhưng rất đáng lưu tâm: các đại lý quảng cáo khi được hỏi về phương thức làm việc với các đài truyền hình đều khẳng định: "Chúng tôi ký hợp đồng quảng cáo theo rating của từng chương trình, phim Việt giờ vàng là một trong những khung giờ quảng cáo tốt nhất, và hợp đồng bao giờ cũng đến hết năm".

Hợp đồng kinh tế bao giờ cũng chặt chẽ và lạnh lùng, một bộ phim "ngon lành sạch sẽ" mà được biếu tặng bất ngờ vào giữa năm chắc cũng phải xếp hàng chờ sóng vậy.