Bánh chưng là món truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết Độc lập của người Nguồn ở Minh Hóa - Ảnh: Q.NAM

Là một trong những người hiểu rõ nhất về phong tục đón Tết Độc lập, ông Cao Ngọc Tạo (74 tuổi, thôn Kim Bảng, xã Minh Hóa, huyện Minh Hóa) thuộc lòng bài khấn khi thắp hương lên bàn thờ ngày Quốc khánh. 

Trong lời khấn, ông Tạo mời tổ tiên về dự ngày lễ mừng độc lập với con cháu và dành phần lớn thời gian để nhắc lại giá trị của nền độc lập: "Để có được độc lập tự do như hôm nay, hàng vạn người đã đổ xương đổ máu. Có độc lập mới có tự do, rồi mới có dân giàu nước mạnh. Hôm nay gia chủ làm một mâm lễ để tưởng nhớ những người đã khuất, những người đã hy sinh vì nền độc lập này"… 

Ông Tạo lầm rầm khấn bằng tiếng Nguồn pha tiếng Việt, các con cháu của ông đứng quanh đó chăm chú lắng nghe.

Các cụ già ở huyện Minh Hóa kể lại rằng từ sau ngày độc lập 2-9-1945, những chức sắc và cao niên trong huyện đã bàn bạc với nhau và quyết định phải ăn mừng Tết Độc lập. Từ đó đến nay, Tết Độc lập được duy trì như một nét văn hóa mang tính đặc trưng của vùng đất này để nhắc nhở các thế hệ về giá trị thiêng liêng của nền độc lập.

Tết đặc biệt này của người Minh Hóa tập trung ở 4 xã Tân Hóa, Minh Hóa, Trung Hóa, Thượng Hóa. Đây là nơi cư trú chủ yếu của cộng đồng người Nguồn. Đặc biệt, năm 1969, khi nghe tin Bác Hồ mất, người dân trong vùng đã lập bàn thờ, để tang Bác đúng 10 ngày đêm.

Ông Tạo cho biết gia đình ông đã tổ chức Tết Độc lập từ đời ông cha của ông. Và ngày tết này được người dân đón như Tết Nguyên đán, thành nếp văn hóa truyền thống ăn sâu vào tiềm thức người Nguồn.

Để chuẩn bị cho Tết Độc lập, nhiều gia đình đã bắt đầu từ cuối tháng 8. Bình quân mỗi gia đình dành ra 3-4 ngày ăn tết. "Nhiều gia đình có đông anh em thì trong nhà tự chia nhau mỗi ngày ăn tết ở mỗi nhà. Có khi kéo dài đến cả tuần" - ông Tạo kể.

Cũng như Tết Nguyên đán, món ăn không thể thiếu của người Nguồn trong ngày Tết Độc lập là bánh chưng. Gia đình ông Tạo thắp lửa nấu liên tục một buổi tối đến rạng sáng ngày Quốc khánh mới vớt bánh ra đặt lên bàn thờ. Bà con ở đây quan niệm bánh chưng là hình ảnh của ấm no, có độc lập mới có ấm no, hạnh phúc.

Dịp này, con cháu người Nguồn ai đi xa cũng gắng về nhà sum vầy. Mâm cúng có khi đủ đầy, có khi đơn sơ với vài chiếc bánh chưng, vài con cá suối, bát canh chua nhưng người thân luôn quây quần ấm cúng. Những người trong cùng làng xóm đến nhà nhau chúc Tết Độc lập, chúc nhau sức khỏe, uống cùng nhau ly rượu... Như ông Tạo, đã thành truyền thống mấy chục năm nay, ngày 2-9 năm nào ông cũng mặc áo quần chỉnh tề đi chúc tết những nhà trong xóm…

Tết độc lập từ xa Tổ quốc

TTO - "Năm nay có về ăn Tết độc lập không em?". Từ quê ngoại Nghệ An, chị Hương - chị họ tôi - gửi tin nhắn. Tôi nhìn ba chữ "Tết độc lập" mà cảm xúc trào dâng.