Sự kiện ngày 14-3-1988 còn được gọi với cái tên “hải chiến Trường Sa 1988”. Đầu tháng 3-1988, Trung Quốc huy động lực lượng của hai hạm đội xuống khu vực quần đảo Trường Sa. Dự đoán Trung Quốc sẽ chiếm các đảo Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, Bộ tư lệnh Hải quân Việt Nam ra lệnh các tàu của Lữ đoàn vận tải 125 mang theo một số phân đội của Trung đoàn công binh 83 và Lữ đoàn 146 nhanh chóng đến các đảo này. Sau khi phát hiện tàu Trung Quốc đưa quân chiếm đóng bãi đá Cô Lin, Len Đao và Gạc Ma, ba tàu vận tải HQ604, HQ605, HQ505 khi đó đang trên đường chở vật liệu ra xây dựng nhà trên đảo đã lập tức bảo vệ đảo.

Trong khi Trung Quốc có tàu chiến và vũ khí, lực lượng công binh Việt Nam chỉ có cuốc, xẻng… trong tay nhưng họ đã anh dũng kết thành vòng tròn bảo vệ đảo. 64 cán bộ, chiến sĩ hải quân Việt Nam hi sinh. Ba tàu vận tải bị bắn cháy (hai tàu HQ604 và HQ605 bị chìm) trong cuộc chiến không cân sức.

Người lính biển kể chuyện Tết

Hơn 25 năm trước, nơi biển khơi xa xôi cách trở, có những người lính hải quân đã may mắn trở về sau sự kiện khốc liệt 14-3-1988. Một trong những người may mắn ấy - trung tá Phạm Văn Hưng, khi đó là thiếu úy, ngành trưởng ngành hỏa lực tàu HQ505, hiện đang công tác tại Lữ đoàn 125 hải quân.

Hơn 25 năm trôi qua, trung tá Hưng đã đi bao chuyến tàu ngang qua Gạc Ma, Cô Lin - những vùng biển dậy sóng nhuộm máu đồng đội anh năm xưa. Trung tá Hưng vẫn không thể quên cái Tết trên biển đầu tiên trong đời người lính hải quân, trước khi xảy ra sự kiện 14-3-1988 hai tháng.

Trong trí nhớ của mình, anh Hưng vẫn còn nhớ rõ tàu HQ505 xuất phát từ Cam Ranh đi làm nhiệm vụ từ ngày 27 tháng chạp Tết năm 1987. “Trước khi gọi toàn bộ sĩ quan giao nhiệm vụ, Tư lệnh Giáp Văn Cương có nói, đại ý: cứ giải phóng xong hàng rồi về Bắc ăn Tết. Đó giống như một lời hứa mà bọn tôi ngầm hiểu” - trung tá Hưng kể. Họ chưa kịp về Bắc thì lại nhận tiếp nhiệm vụ. Đó là cái Tết đầu tiên của hầu hết cán bộ, chiến sĩ tàu HQ505 trên biển. Con tàu hành trình trong gió mùa đông bắc.

Đêm giao thừa trong sóng gió, trong tâm trạng bề bộn âu lo. Anh kể: “Đó là một đêm giao thừa rất ý nghĩa trong cuộc đời tôi. Tôi cứ nhớ mãi lát dưa đỏ. Ngày đó, ngoài biển có cái gì đâu. Trên bàn thờ có mỗi quả dưa đỏ là tốt lắm rồi. Anh em cắt dưa đỏ, mỗi người một miếng chúc nhau may mắn trong những năm tới. Hôm ấy sóng lớn vì đang thời kỳ gió mùa đông bắc. Tôi ở cùng phòng với anh Phạm Huy Sơn, thủy thủ trưởng. Sau này anh Sơn là một trong mười người ở lại giữ tàu cùng với anh Lễ (thuyền trưởng Vũ Huy Lễ)”.

Đến 4g sáng mùng 1 Tết năm 1988, tàu HQ505 mới bắt được đảo Đá Lớn. Bắt được đảo rồi, thả neo lại không ăn. Cả ngày mùng 1 Tết tàu cứ thả trôi xung quanh đảo.

Sau đó tàu HQ505 và các tàu khác làm nhiệm vụ trên biển khoảng một tháng thì xảy ra sự kiện 14-3-1988. Lần cuối cùng họ còn được nhìn thấy nhau là trưa 13-3. Khi ấy, tàu HQ505 đang cập đảo Đá Lớn. Tàu HQ604 của thuyền trưởng Vũ Phi Trừ cập mạn đảo Đá Lớn để đưa lệnh của Tư lệnh hải quân: tàu HQ604 sẽ đến đảo Gạc Ma, còn tàu HQ505 đến đảo Cô Lin. “Trưa đó anh em có uống với nhau ly rượu, trong đó có anh Vũ Phi Trừ, anh Hoàng, anh Thiều, em Bảy... Vậy mà chỉ một ngày sau họ đều hi sinh” - trung tá Hưng ngậm ngùi nói.

Những khoảnh khắc ấy, trong đêm giao thừa đón năm 1989, lại ùa về trong giây phút người lính biển một mình lặng lẽ đốt nén nhang. “Tôi nghĩ rất nhiều đến đồng đội của mình trên tàu Cô Lin. Lại là một cái Tết xa nhà với đồng đội. Nghĩ đến đó, thấy lòng sắt lại. Tôi nghĩ rất nhiều đến đồng đội, đến chuyện sinh tử, đến chuyện hi sinh của người lính...”.

Anh Hưng kể tiếp: “Tết năm 1996 là cái Tết đầu tiên tôi lập gia đình. Gia đình đầm ấm sum họp, nhưng trong phút thiêng liêng của đêm giao thừa ấy, tôi không thể rời khỏi suy nghĩ về đồng đội, những người giờ này vẫn lạnh lẽo nằm dưới biển sâu thăm thẳm. Đồng đội tôi có những người còn rất trẻ, chưa thể cảm nhận được cái không khí Tết có vợ, có con. Khi ra đi, họ còn chưa kịp nắm tay một cô gái, có người chưa kịp yêu...”.

MY LĂNG ghi