Phóng to

Tàu Trung Quốc xịt vòi rồng vào tàu Việt Nam - Ảnh: Cảnh sát biển Việt Nam

Quang cảnh buổi họp báo quốc tế chiều 7-5 - Ảnh: Nguyễn Khánh

Tại cuộc họp báo, ông Trần Duy Hải (phó chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia) cho biết lúc 5g22 ngày 1-5-2014, cơ quan chức năng VN phát hiện giàn khoan nước sâu Hai Yang Shi You 981 (mà VN vẫn thường gọi là HD981) và ba tàu dịch vụ dầu khí của phía Trung Quốc di chuyển từ tây bắc đảo Tri Tôn (thuộc quần đảo Hoàng Sa của VN) xuống phía nam.

Đến 16g ngày 2-5, giàn khoan HD981 được thả trôi tại tọa độ 15029’58’’ vĩ Bắc - 111012’06’’ kinh Đông, phía nam đảo Tri Tôn, sâu vào trong thềm lục địa của VN 80 hải lý, cách đảo Lý Sơn 119 hải lý, cách bờ biển VN 130 hải lý.

Trung Quốc đã hạ đặt giàn khoan này để tiến hành khoan thăm dò thềm lục địa của VN và huy động nhiều tàu bảo vệ đi cùng.

Việt Nam đã nhiều lần lên tiếng

Theo ông Trần Duy Hải, trong những ngày qua phía VN đã nhiều lần lên tiếng, trao đổi với phía Trung Quốc về vụ việc trên (trong đó có tiếp xúc giữa đại diện Bộ Quốc phòng VN và tùy viên quân sự Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội, tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí VN đã gửi thư cho chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí hải dương Trung Quốc - CNOOC).

Bộ Ngoại giao VN đã có tám cuộc giao thiệp nghiêm túc với phía Trung Quốc tại Hà Nội và Bắc Kinh.

Trong các cuộc giao thiệp, phía VN đã nhấn mạnh: “Khu vực giàn khoan HD981 và các tàu bảo vệ của Trung Quốc hoạt động hoàn toàn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của VN; hoạt động của giàn khoan và các tàu bảo vệ của Trung Quốc đã vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của VN theo quy định của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982, vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông năm 2002 (DOC) và các thỏa thuận có liên quan khác giữa lãnh đạo cấp cao hai nước cũng như thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển VN - Trung Quốc. VN yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan nói trên và các tàu ra khỏi vùng biển của VN”.

Ông Hải nói về phía VN cũng đã đề nghị Trung Quốc giải quyết tranh chấp liên quan đến chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán tại biển Đông thông qua đàm phán và các biện pháp hòa bình, phù hợp luật pháp quốc tế, bao gồm Hiến chương Liên Hiệp Quốc và Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982.

Trong khi đó, phía Trung Quốc cho rằng hoạt động của giàn khoan HD981 là hoạt động dầu khí bình thường của Trung Quốc ở khu vực phía nam đảo “Trung Kiến” (tức đảo Tri Tôn) thuộc quần đảo “Tây Sa” (tức quần đảo Hoàng Sa của VN), không liên quan gì đến thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của VN. Trung Quốc cũng cho rằng đây là khu vực thuộc vùng biển của quần đảo “Tây Sa” và hoạt động lần này là hoạt động thăm dò dầu khí bình thường trong vùng biển do Trung Quốc quản lý, “không có tranh chấp”.

“Phía VN đã hoàn toàn bác bỏ và kiên quyết không chấp nhận quan điểm sai trái nêu trên của phía Trung Quốc” - ông Hải khẳng định.

Ông Hải nhấn mạnh việc phía Trung Quốc bất chấp giao thiệp của phía VN vẫn không rút giàn khoan nói trên cùng các tàu dịch vụ dầu khí và các tàu bảo vệ ra khỏi vùng biển của VN rõ ràng là hành động cố tình và có chủ ý xâm phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của VN đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của VN; cũng như đã vi phạm các quy định có liên quan của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982, trái với tinh thần và lời văn của DOC.

Hành vi và thái độ của Trung Quốc cũng đi ngược lại các thỏa thuận và nhận thức chung giữa lãnh đạo hai nước và thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển VN - Trung Quốc.

Các văn kiện này đều nhấn mạnh việc các bên cần kiềm chế, không làm phức tạp thêm tranh chấp và tiến hành đàm phán, thương lượng để giải quyết bất đồng.

Đồng thời, việc làm của Trung Quốc đã ảnh hưởng rất lớn đến sự tin cậy chính trị giữa hai nước, ảnh hưởng tiêu cực đến các diễn đàn đàm phán về các vấn đề trên biển giữa hai nước, trong đó có diễn đàn của nhóm bàn bạc về hợp tác cùng phát triển trên biển, tác động xấu đến tâm tư, tình cảm của nhân dân hai nước.

Tàu Trung Quốc xịt vòi rồng, hung hăng đâm thẳng vào tàu Việt Nam và làm rách mạn tàu - Ảnh: Cảnh sát biển VN cung cấp

3 lần tấn công

Theo ông Ngô Ngọc Thu (phó tư lệnh/tham mưu trưởng cảnh sát biển), lực lượng tham gia bảo vệ giàn khoan HD981 của Trung Quốc trong các ngày 2 và 3-5 khoảng 40 tàu các loại.

Đến 12g ngày 7-5, Trung Quốc đã huy động lúc cao nhất 80 tàu các loại, trong đó có bảy tàu quân sự gồm: tàu hộ vệ tên lửa 534 và tàu tuần tiễu tên lửa tấn công nhanh số hiệu 753, cùng 33 tàu hải cảnh, hải giám, ngư chính và các tàu vận tải, tàu cá.

Ngoài ra hằng ngày còn có hàng chục tốp máy bay hoạt động trên khu vực. Một nhóm tàu cá vũ trang và tàu quân sự đã vào cách đảo Lý Sơn 50-60 hải lý.

Ông Ngô Ngọc Thu cho biết khi các tàu thực thi pháp luật của VN ra kiểm tra, ngăn chặn việc xâm phạm trái phép của giàn khoan HD981, các tàu bảo vệ của Trung Quốc được sự yểm trợ của máy bay có hành động hung hăng, chủ động đâm thẳng vào các tàu, dùng vòi rồng có công suất lớn phun nước vào các tàu của VN nhằm làm hư hỏng tàu thuyền và các trang thiết bị trên tàu, gây thương tích cho thủy thủ trên tàu. Cụ thể:

* Lúc 8g10 ngày 3-5: tại tọa độ 15031’ vĩ Bắc - 111002’ kinh Đông (cách giàn khoan HD981 khoảng 10 hải lý), tàu hải cảnh 44044 chủ động đâm thẳng vào mạn phải tàu CSB4033, hậu quả làm cho tàu 4033 bị rách mạn phải chiều dài 3m, rộng 1m, làm hư hỏng máy phải và các trang thiết bị khác.

* Lúc 8g30 ngày 4-5: tàu hải cảnh 44103 chủ động đâm thẳng vào mạn trái tàu CSB2012; do tàu 2012 đã tăng tốc vòng tránh, nên vết đâm chỉ bị ở chính góc đuôi tàu mạn phải diện tích khoảng 1m2, làm hư hỏng một số trang thiết bị khác trên tàu.

Ngoài các tàu cảnh sát biển thì các tàu Trung Quốc còn chủ động đâm va, phun nước vào hàng chục tàu kiểm ngư và các tàu thực thi pháp luật khác của VN. Hậu quả làm hư hỏng các trang thiết bị trên tàu và làm bị thương một số thủy thủ VN.

* Lúc 12g ngày 7-5: tàu hải cảnh 3411 tiếp tục có hành động đâm vào tàu CSB8003. Trung Quốc sử dụng đồng thời máy bay số hiệu 8321 bay phía trên tàu CSB8003 nhằm uy hiếp các tàu VN. Đối với các tàu Trung Quốc được trang bị vũ khí đều mở bạt che súng, pháo để sẵn sàng sử dụng bất cứ lúc nào, gây nên tình trạng hết sức căng thẳng trên thực địa.

Ông Ngô Ngọc Thu khẳng định các lực lượng thực thi pháp luật của VN đã có mặt kịp thời tại hiện trường, thực hiện quyền kiểm tra, ngăn chặn hành động xâm phạm trái phép của giàn khoan và lực lượng tàu bảo vệ của Trung Quốc trong vùng biển của VN, phát tín hiệu yêu cầu giàn khoan và các tàu của Trung Quốc rời khỏi vùng biển của VN. Trong quá trình thực thi pháp luật trên biển, lực lượng của VN đã kiên trì, kiềm chế trước hành động hung hăng, ngang ngược của các tàu Trung Quốc. “Tới đây, lực lượng thực thi pháp luật của VN tiếp tục đấu tranh kiên quyết bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của VN tại quần đảo Hoàng Sa và vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa VN” - ông Thu nói.

Ông Ngô Ngọc Thu cũng đưa ra nhận định hành động hung hăng, ngang ngược của Trung Quốc đối với các tàu VN là việc làm vi phạm quyền chủ quyền, quyền tài phán của VN tại vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa VN, vi phạm nghiêm trọng pháp luật VN và luật pháp quốc tế; vi phạm thỏa thuận giải quyết các vấn đề trên biển Đông giữa các nước ASEAN và Trung Quốc (DOC). Khu vực xâm phạm của Trung Quốc nằm trên tuyến hàng hải quốc tế đi qua vùng đặc quyền kinh tế của VN đe dọa nghiêm trọng đến an ninh, an toàn hàng hải, ảnh hưởng đến các nước trong khu vực và các nước trên thế giới. Việc làm sai trái trên của Trung Quốc làm ảnh hưởng đến mối quan hệ và thỏa thuận cấp cao giữa VN - Trung Quốc, gây mất lòng tin của hai nước và quốc tế.

Tàu Trung Quốc ép, xịt vòi rồng và đâm thẳng vào tàu Việt Nam - Ảnh cắt từ video

Tàu kiểm ngư Việt Nam bị uy hiếp

Phát biểu tại cuộc họp báo, ông Ngô Mai Thịnh (đại diện Cục Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn) cho biết ngày 1-5 các tàu kiểm ngư đang thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát, thanh tra thủy sản trên vùng đặc quyền kinh tế của VN thì phát hiện giàn khoan HD981.

Trong khi các tàu kiểm ngư (KN 761, 762, 763, 764, 765, 628, 629, 766, 767, 768, 769, 770) tuyên truyền, ngăn cản, xua đuổi hành vi vi phạm chủ quyền nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của VN thì Trung Quốc vẫn tiếp tục có nhiều hành động vi phạm, đồng thời tăng cường lực lượng đến bảo vệ nhằm đạt được mục đích hạ đặt giàn khoan để khoan thăm dò (ngày 2-5 có 27 tàu bảo vệ, ngày 3-5 có 37 tàu bảo vệ; đến 11g ngày 3-5 có 46 tàu bảo vệ, ngày 5-5 có 66 tàu bảo vệ).

Lực lượng của Trung Quốc đã tiếp cận có hành động mở bạt pháo đe dọa, uy hiếp các tàu kiểm ngư đang thực hiện nhiệm vụ trên biển ở khu vực trên.

Cụ thể các tàu hải cảnh chủ động húc đẩy, đâm va với tốc độ cao, góc tiếp cận lớn, rú còi, chiếu đèn pha, phun nước áp lực cao làm hư hại các tàu kiểm ngư VN.

Theo ông Ngô Mai Thịnh, lực lượng kiểm ngư đã thực hiện đúng chức năng bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của quốc gia trên các vùng biển theo quy định của pháp luật.

Kiểm ngư đã phối hợp với lực lượng cảnh sát biển kiên quyết đấu tranh để giữ vững chủ quyền và kiềm chế không để xảy ra xung đột, giữ môi trường hòa bình, ổn định trên biển.

“Hiện nay chúng tôi đang tiếp tục bằng mọi biện pháp đấu tranh buộc giàn khoan của Trung Quốc phải rời khỏi vùng biển VN” - ông Thịnh nói.