Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken - Ảnh: Reuters

Khi ông quay lại phi trường, các đồng minh và đối tác của Mỹ đang sắp lên tàu bay. Đó có thể là cách hình dung phổ biến khi nói về nhiệm vụ khó khăn của ông Blinken và chính sách đối ngoại của Mỹ nói chung.

Cam kết sát cánh ở Biển Đông

Phía trước sẽ là vô vàn thách thức, khi các diễn biến trên chính trường quốc tế cho thấy chính quyền Tổng thống Joe Biden sẽ gặp thách thức từ chính mối quan hệ giữa đồng minh và đối tác của Mỹ với Bắc Kinh.

Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết trong cuộc gọi với Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin ngày 27-1, ông Blinken khẳng định Washington bác bỏ các yêu sách phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông, đồng thời tái khẳng định sát cánh với các quốc gia Đông Nam Á trong vấn đề này. "Ngoại trưởng Blinken tuyên bố sát cánh cùng các quốc gia có tuyên bố chủ quyền ở Đông Nam Á đang đối diện với sức ép của Trung Quốc", thông báo viết.

Biển Đông là một trong những điểm nóng đáng chú ý nhất trong mối quan hệ căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc suốt 4 năm nhiệm kỳ của cựu tổng thống Donald Trump. Hải quân Mỹ trong giai đoạn này gia tăng tần suất các cuộc tuần tra "bảo vệ tự do hàng hải" (FONOPs) cũng như gửi công hàm lên Liên Hiệp Quốc bác bỏ các tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc. Vì vậy, giới quan sát khu vực hiện nay đang tập trung vào cách phản ứng của chính quyền Tổng thống Biden.

Mấu chốt nằm ở chỗ một số ý kiến chỉ trích cho rằng trong 8 năm ông Biden làm phó tổng thống dưới thời ông Barack Obama, với ông Blinken là một nhân vật thân tín, Trung Quốc đã quân sự hóa mạnh mẽ ở Biển Đông và chiếm quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough từ chính Philippines.

Cuộc điện đàm của ông Blinken với ông Locsin cũng rơi vào thời gian nhạy cảm. Hôm 27-1, ông Locsin cho hay Philippines đã gửi công hàm phản đối Trung Quốc về Luật hải cảnh mới. Luật này, cho phép tàu hải cảnh bắn tàu nước ngoài, được thông qua vào thời điểm ông Biden nhậm chức tổng thống.

Ngoại trưởng Philippines khẳng định luật mới này có thể xem như "lời đe dọa chiến tranh bằng miệng" tới các nước thách thức nó, xem xét phạm vi bao phủ của nó chồng lên các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông.

Mỹ rất cần EU

Một đồng minh khác rất quan trọng của Mỹ mà Ngoại trưởng Blinken phải đặt ưu tiên là Liên minh châu Âu (EU). Tương tự Philippines, EU cũng là một đồng minh Mỹ rất cần phối hợp trong chính sách đối với Trung Quốc. Tổng thống Biden đã bày tỏ mong muốn tăng cường quan hệ Mỹ - EU, nhằm thiết lập một mặt trận thống nhất về những bất đồng trong thương mại với Trung Quốc. Nhưng rõ ràng quan hệ EU - Trung Quốc cũng không hẳn cho phép châu Âu dễ dàng đưa ra lựa chọn.

Theo ông Stephen Olson - chuyên gia tại tổ chức nghiên cứu thương mại Hinrich Foundation, chính quyền Tổng thống Biden đã kêu gọi EU "hãy chậm lại" trong tiến trình tiến tới Hiệp định đầu tư toàn diện EU - Trung Quốc (CAI). Nhưng rốt cuộc CAI vẫn được ký sau vài năm đàm phán (từ 2014). "Điều này cho thấy không phải lúc nào chiến lược Trung Quốc của Mỹ và EU cũng đồng điệu" - ông Olson nhận xét.

Trong khi đó, Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS, trụ sở ở Anh) khẳng định rằng CAI là cách EU và Trung Quốc tìm tới nhau trong một toan tính thực dụng, kỹ lưỡng. Nhà nghiên cứu Sarah Raine của IISS đoan chắc Trung Quốc sẽ có thể khuếch đại những khác biệt giữa EU và Mỹ đối với vấn đề Trung Quốc, tạo ra khó khăn cho chính quyền ông Biden xét về mục tiêu tái xây dựng quan hệ chặt chẽ với các đồng minh châu Âu.

"Điều này nghĩa là cả hai bên (Trung Quốc và EU) đã tận dụng nhau để đạt được những gì họ muốn. Bước đầu tiên trên con đường dài hướng tới việc phê chuẩn và thực hiện (CAI) không phải bắt nguồn sự tin tưởng lẫn nhau vừa mới chớm nở mà là chủ nghĩa cơ hội trần trụi, đầy mâu thuẫn" - bà Raine viết.

Cơ hội hợp tác với các đồng minh và đối tác còn nhiều, song chắc chắn ông Blinken phải vượt qua rất nhiều khó khăn trong việc đảm bảo Mỹ cũng phải cân nhắc lợi ích riêng của đồng minh.

Khả năng Mỹ phải đánh đổi và đánh đổi ở mức độ nào sẽ cần phải xem xét. Lấy ví dụ, châu Âu rất muốn Mỹ quay lại với thỏa thuận hạt nhân với Iran, nhưng trong phát biểu chính thức đầu tiên về vấn đề này, ông Blinken đã nhấn nhá rằng đây là chuyện "cần thời gian".

Tân Ngoại trưởng Mỹ bác bỏ các yêu sách phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông

TTO - Ông Antony Blinken, tân Ngoại trưởng dưới trào ông Biden, cho biết Mỹ bác bỏ các yêu sách phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông, khẳng định sẽ sát cánh cùng với các nước Đông Nam Á chống lại sức ép của Bắc Kinh.