Phóng to

Cảnh dơ dáy tại cơ sở tái chế dầu thực vật của ông Lê Văn Ca - Ảnh: N.Triều

Dầu thực vật dùng chế biến hành phi được sử dụng theo “nguyên lý”: cạn dầu thì châm thêm, không thay dầu mới. Tái chế dầu thực vật: cái gì cũng được, miễn ép ra dầu là tái chế!

Ngày 6-3, đội 2 Phòng cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (PC49) Công an TP.HCM đã huy động toàn bộ lực lượng kiểm tra đột xuất một cơ sở tái chế dầu thực vật và một cơ sở sản xuất hành phi ở huyện Hóc Môn. Kết quả kiểm tra bước đầu cho thấy một thực trạng đáng lo ngại về việc sử dụng và tận dụng dầu thực vật hiện nay.

Tận dụng triệt để

Cơ sở chế biến hành phi, tỏi phi do ông Lê Văn Trọng làm chủ (4/88A ấp Nhị Tân 2, xã Tân Thới Nhì) có đến 12 lò chế biến hành phi, tại thời điểm kiểm tra có bốn lò (mỗi lò hai chảo) đang hoạt động. Toàn bộ mặt bằng phía sau của cơ sở này là khu vực chế biến hành phi với những ống khói phun nghi ngút suốt ngày.

Theo ông Nguyễn Chân Vương - đại diện cơ sở, củ hành tây tươi sau khi mua về được sơ chế, cắt nhỏ và trộn với bột mì rồi cho vào chảo dầu để chiên. Tiếp đó, khi hành ngả vàng thì vớt ra và sấy li tâm cho ráo dầu trước khi đưa đi tiêu thụ tại các chợ trên địa bàn TP. Theo khai nhận ban đầu, cơ sở này mỗi ngày sử dụng 15-20 can dầu thực vật loại 30 lít, tương đương 450-600 lít/ngày, lượng hành phi thành phẩm lên đến hàng tấn.

Đáng lưu ý, dầu thực vật dùng để phi hành được sử dụng theo “nguyên lý” là khi dầu cạn thì châm thêm, không thay dầu mới. Lúc đoàn kiểm tra ập vào, trên các bếp lò của cơ sở này có hàng chục chảo dầu đen ngòm, có chảo đang sôi, có chảo đang “xả hơi” còn âm ấm. Cặn dầu do lưu cữu lâu ngày, theo đại diện cơ sở, được tận dụng làm nhiên liệu đốt lò, phần thừa và tro đốt được đổ thẳng ra khoảnh ruộng phía sau.

Trong khi đó, cơ sở tái chế dầu thực vật do ông Lê Văn Ca làm chủ nằm bên bờ kênh Rạch Tra (thuộc ấp Tân Hòa, xã Tân Hiệp) phơi bày một cảnh tượng vô cùng mất vệ sinh. Trên bờ kênh phía trước cơ sở la liệt thùng phuy dùng chứa dầu cặn. Trong nhà xưởng rộng khoảng 700m2 của cơ sở này có hàng đống thùng phuy, bao tải chứa “nguyên liệu” phục vụ việc ép và tái chế dầu. Nhiều thùng phuy chứa bên trong là dầu cặn đen ngòm, ruồi nhặng bu đầy được đặt lẫn những bao “nguyên liệu” hành phi.

Ông Lê Văn Ca cho biết nguyên liệu đầu vào của cơ sở này là... bất cứ thứ gì, từ dầu thực vật thải của các nhà máy sản xuất dầu ăn, chế biến thực phẩm đến... rác, phế phẩm công nghiệp. “Miễn cái gì ép ra dầu là chúng tôi mua đưa về đây để tái chế. Dầu tái chế bán lại cho các cơ sở công nghiệp khác, phần bã bán cho các cơ sở làm phân bón” - ông Ca nói.

Phóng to

Dầu ăn được cơ sở chế biến hành phi của ông Lê Văn Trọng chiên đi chiên lại đến mức đen ngòm - Ảnh: N.TRIỀU

Tác hại khôn lường

Khai báo với cơ quan công an, ông Ca cho biết dầu tái chế thành phẩm từ cơ sở của ông không chỉ cung cấp cho khách hàng là các cơ sở công nghiệp trên địa bàn TP, mà còn có một lượng rất lớn được bán cho các đầu mối thu mua ở các địa phương khác. Theo ông Ca, giá bán thành phẩm dầu thực vật tái chế dao động từ hơn 1 triệu đến 3,5 triệu đồng cho mỗi thùng phuy loại 200 lít, tùy theo chất lượng dầu và mục đích sử dụng của khách hàng.

Ông Ca khăng khăng rằng mình chỉ bán cho các đầu mối thu mua và cơ sở công nghiệp chứ không bán dầu tái chế cho các cơ sở chế biến thực phẩm. Tuy nhiên, khi được hỏi làm thế nào để chắc chắn rằng khách hàng và nhất là các đầu mối thu mua không dùng để chế biến thực phẩm thì ông Ca tỏ ra lúng túng, trả lời rằng “cái đó tôi không biết được”. Kết quả trinh sát của PC49 cho thấy điểm đến của dầu tái chế từ cơ sở này có cả những cơ sở mua bán dầu và chế biến thực phẩm.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, dầu thực vật chiên qua nhiều lần sẽ sinh ra peroxide, vốn là các gốc tự do dễ gây đột biến tế bào, một trong những nguyên nhân gây ung thư. Khi chiên ở nhiệt độ cao, vitamin A, E và một số chất dinh dưỡng trong dầu sẽ bị phá hủy và nếu nóng quá 180OC sẽ có các phản ứng hình thành một số chất độc như aldehyde, fatty acid oxide... Khi ăn dầu đã chiên đi chiên lại nhiều lần sẽ làm men tiêu hóa bị phá hủy, gây một số triệu chứng như khó tiêu, nhức đầu, chóng mặt, đau bụng, tiêu chảy, khó thở, nhịp tim chậm, huyết áp tăng cao, tay chân mệt mỏi...

Hiện PC49 đã lập biên bản vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường, lấy mẫu nguyên liệu đầu vào, thành phẩm và khí thải để phân tích các chỉ tiêu môi trường, kiểm tra chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, đồng thời mở rộng truy xét các đầu mối để làm rõ nguồn cung cấp nguyên liệu, tiêu thụ sản phẩm của hai cơ sở này.