Tách Trung tâm điều độ khỏi EVN: Liệu nguồn thu có tính vào giá điện?

NGỌC AN

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng chỉ nên tách A0 ra khỏi EVN để thành lập công ty khi có các cơ chế tài chính. Còn Bộ Công Thương đề xuất thu phí điều độ, vận hành.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa có báo cáo thẩm định đề án tách Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để lập công ty TNHH MTV trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn gửi Chính phủ.

Theo đề án của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, A0 sau khi tách ra khỏi EVN sẽ thành lập Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia (NSMO) trên cơ sở tách một phần vốn, tài sản của EVN, với vốn điều lệ là 735 tỉ đồng.

Lo không có đủ cơ chế tài chính để hoạt động

Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận xét, Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia là doanh nghiệp duy nhất thực hiện nhiệm vụ điều độ hệ thống điện quốc gia. Việc đảm bảo đủ nguồn lực hoạt động là hết sức quan trọng. Do đó, cần tính toán mức vốn để đảm bảo công ty hoạt động ổn định sau khi tách khỏi EVN.

Thêm nữa, cần làm rõ kế hoạch phát triển 5 năm với số vốn điều lệ như đề xuất là 735 tỉ đồng có đáp ứng đủ để thực hiện kế hoạch hay không; bổ sung số liệu tổng chi phí cần thiết cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư; khả năng bố trí nguồn vốn (từ vốn chủ sở hữu, nguồn khấu hao tài sản cố định, vốn vay…).

Về cơ chế tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu quan điểm cần thực hiện theo ba giai đoạn gồm: Tách A0 khỏi EVN để thành lập NSMO đến hết năm 2023; Từ đầu năm 2024 đến khi Luật Giá sửa đổi có hiệu lực và thực hiện sau khi Luật Giá sửa đổi có hiệu lực thi hành.

Do vậy, bộ này đề nghị Ủy ban Quản lý vốn phối hợp với Bộ Công Thương xác định rõ thời điểm hoàn thành xây dựng thông tư hướng dẫn về chi phí điều độ hệ thống điện và điều hành giao dịch thị trường để đảm bảo chi phí cần thiết cho hoạt động của A0, có căn cứ báo cáo Thủ tướng thời điểm hoàn thành tách A0 để thành lập NSMO.

“Việc tách A0 từ EVN để thành lập công ty TNHH MTV chỉ nên xem xét, quyết định khi có các cơ chế tài chính đảm bảo cho NSMO hoạt động và vận hành ổn định”, báo cáo thẩm định nêu.

Trong khi đó, nêu quan điểm về việc này, Bộ Công Thương cho hay việc tách A0 khỏi EVN để lập doanh nghiệp thuộc Ủy ban Quản lý vốn là bước thứ nhất theo chỉ đạo của Thủ tướng, sau đó mới thực hiện chuyển giao đại diện quyền chủ sở hữu về Bộ Công Thương.

Tuy nhiên, việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu nhà nước không gồm các nội dung về mô hình tổ chức, cơ chế tài chính, kế hoạch sản xuất kinh doanh của A0 khi tách khỏi EVN, nên những nội dung này cần làm rõ, đảm bảo Công ty A0 duy trì hoạt động bình thường.

Đề xuất thu chi phí điều độ, điều hành giao dịch thị trường

Về vấn đề này theo Bộ Công Thương, trong giai đoạn chưa áp dụng “giá điều độ hệ thống điện và giá điều hành giao dịch thị trường điện”, cơ chế tài chính chưa làm rõ hai điểm là NSMO thu hồi chi phí bằng cách nào và căn cứ pháp lý việc thu hồi chi phí này.

Để xử lý vướng mắc này, Bộ Công Thương đề xuất Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia thu hồi chi phí điều độ, điều hành giao dịch thị trường điện qua ký hợp đồng cung cấp dịch vụ với EVN từ ngày tách khỏi tập đoàn này.

Đồng thời bổ sung quy định Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia cung cấp dịch vụ điều độ hệ thống, điều hành giao dịch thị trường điện, được thu hồi chi phí và lợi nhuận định mức cho hoạt động cung ứng dịch vụ theo quyết định 24/2017 về cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện (hiện đang lấy ý kiến sửa đổi - PV).

Bộ Công Thương sẽ hướng dẫn xác định chi phí mua dịch vụ điều độ và điều hành giao dịch thị trường điện, trong giá bán điện bình quân hằng năm.

Với giai đoạn áp dụng “giá điều độ và điều hành giao dịch thị trường điện”, Bộ Công Thương kiến nghị chỉ nên quy định NSMO ký hợp đồng đơn giá theo sản lượng điện mua bán, trao đổi trên hệ thống, thị trường điện.

Để đảm bảo hoạt động phối hợp giữa các đơn vị điện lực thuận lợi sau khi A0 tách khỏi EVN, Bộ Công Thương cho rằng cần có thời gian để Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia và EVN đàm phán hợp đồng cung cấp dịch vụ; thỏa thuận phân định trách nhiệm về huy động các nhà máy BOT, hợp đồng dịch vụ phụ trợ. Công ty cũng cần có thỏa thuận với EVNNPT về phối hợp vận hành hệ thống điện.