Bệnh nhân bị suy thận đang được chạy thận nhân tạo tại Bệnh viện Thống Nhất, TP.HCM - Ảnh: L.TH.H.

TS.BS Nguyễn Bách, trưởng khoa thận - lọc máu Bệnh viện Thống Nhất, TP.HCM, cho biết trung bình mỗi tháng phòng khám chuyên khoa thận của bệnh viện khám khoảng 2.000 lượt người, có khoảng 10-15 người sử dụng các thuốc không rõ nguồn gốc ảnh hưởng đến chức năng thận.

Trong đó, có đến 2 bệnh nhân suy thận cấp phải nhập viện điều trị vì chức năng thận suy giảm quá nặng.

Thuốc thầy lang lẫn sừng tê giác vẫn...suy

Theo TS Bách, nhiều bệnh nhân suy thận cấp do tự ý sử dụng thuốc, sau khi được sinh thiết thận tìm nguyên nhân cho kết quả là có tổn thương hoại tử ống thận hoặc mô kẽ thận.

Đơn cử ông B.V.P. (74 tuổi, TP.HCM) bị suy thận cấp do viêm ống thận kẽ cấp tính phải nhập viện hồi tháng 4-2016.

Ông P. có tiền sử tai biến mạch máu não nên hay bị đau nhức chân tay. Ông P. kể tự mua thuốc ở một thầy lang uống. Sau ba ngày uống thì bị phù hết cả người. Sau khi được lọc máu, chức năng thận của ông chỉ hồi phục một phần.

Tương tự, ông P.V.H. (80 tuổi, TP.HCM) có tiền sử viêm khớp, thường xuyên bị đau nhức. Sau thời gian uống thuốc do bác sĩ kê toa không bớt, nghe lời khuyên của người hàng xóm ông H. đến một thầy lang mua thuốc uống.

Uống được một tuần ông thấy mặt nằng nặng mới tìm thầy lang hỏi. Thầy nói không sao, cứ uống tiếp sẽ hiệu quả. Nghe lời, ông uống thêm một tuần nữa thì thấy mệt, tiểu ít, mặt bị phù to mới vội đi bệnh viện.

Khi nhập viện thì chức năng thận của ông đã rất xấu do suy thận cấp, phải chạy thận nhân tạo ba lần mới hồi phục.

Trước đó, tháng 1-2016 bệnh viện tiếp nhận bà L.T.N. (87 tuổi, TP.HCM). Do lớn tuổi nên bà hay nhức mỏi khớp, đau lưng. Con bà nghe nói uống bột mài ra từ sừng tê giác rất tốt nên đã mua về mài cho bà uống khoảng ba tháng.

Sau thời gian uống sừng tê giác, bà N. không khỏe lên mà thấy mệt mệt, ăn uống kém nên đi khám. Qua xét nghiệm, bác sĩ thấy chức năng thận của bệnh nhân xấu đi nhiều, dù trước đó bà đến khám sức khỏe nhiều lần tại Bệnh viện Thống Nhất thì chức năng thận bình thường.

Tuy chỉ phải điều trị nội khoa nhưng thận của bà chỉ hồi phục một phần, hiện phải đi tái khám, theo dõi thận thường xuyên.

Hậu quả lọc thận suốt đời

Trường hợp ông T.N.P. (41 tuổi, người Trung Quốc), sau khi lấy vợ người VN, chờ lâu quá không có con nên hai vợ chồng ông đi khám. Bác sĩ kết luận vợ ông bình thường.

Nghĩ mình bị yếu sinh lý cần uống thuốc bồi bổ cho khỏe nên trong một lần về nước ông đã mua một loại thuốc mang về VN uống. Chỉ ba ngày sau khi uống, ông P. không đi tiểu được, người phù to. Ông P. phải chạy thận cấp cứu sáu lần vì viêm ống thận mô kẽ cấp tính.

Một người khác là ông U.Đ.N. (47 tuổi, TP.HCM) làm thợ hồ. Do công việc nặng nhọc nên khi bạn bè mời uống rượu thuốc để tăng cường sinh lực, bồi bổ cơ thể là ông uống.

Sau khi uống cả nhóm bốn người đều phải vào bệnh viện cấp cứu vì đau bụng, tiêu chảy, nôn ói, suy thận. Trong đó ông N. nặng nhất phải lọc máu do hoại tử ống thận cấp.

Hay bệnh viện đã từng tiếp nhận ông N.B.L. (53 tuổi, Kon Tum). Sau khi uống rượu thuốc dân tộc với nhóm bạn thì tất cả 10 người đều bị ói mửa, tiểu ra máu nhưng ông L. suy thận nặng nhất nên được chuyển về Bệnh viện Thống Nhất.

Ông L. phải chạy thận nhân tạo cấp cứu sáu lần, tuy thoát chết nhưng thận của ông không hồi phục mà phải lọc thận nhân tạo suốt đời.

Cảnh giác với thuốc “lạ”

Theo TS Bách, hiện thị trường thuốc có rất nhiều loại và nhiều nơi bán tự do không cần toa bác sĩ. Ngoài ra, còn có thực phẩm chức năng, thuốc y học cổ truyền không rõ nguồn gốc bán tràn lan, thầy lang hành nghề không phép... khiến cho không ít người nghe theo lời rỉ tai, tư vấn của người quen, người bán mà mua uống và bị suy thận đột ngột.

Có người sau khi điều trị chức năng thận hồi phục một phần nhưng cũng có người dù được cứu sống nhưng thận bị suy hoàn toàn, phải chạy thận nhân tạo lọc máu suốt đời.

Có hai nhóm bệnh nhân thường bị suy thận đột ngột do dùng thuốc tây không đúng chỉ định, hoặc tự dùng một số loại thuốc tễ, thuốc có chữ Tàu, cây cỏ cắt lát, thuốc bắc, thực phẩm chức năng... không rõ nguồn gốc. Có người lại sử dụng bột sừng tê giác, rượu thuốc.

Nhóm một thường là người già có bệnh đau lưng, đau khớp mãn tính luôn mong muốn hết hẳn đau nhức.

Do thuốc tây có hạn chế uống thì bớt, hết thuốc bị lại nên người đau dễ chán nản và đi tìm lối thoát khác. Nhóm hai thường là người trẻ, trung niên muốn bồi bổ sức khỏe, tăng cường sinh lý cho mạnh lên.

Để tránh bị suy thận đột ngột, TS Bách khuyên cần phải cảnh giác với các loại thuốc “lạ”. Trước khi sử dụng thuốc gì cần tìm hiểu kỹ. Chỉ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, thuốc có nguồn gốc, hạn sử dụng và công dụng rõ ràng.

Không tự ý mua và lạm dụng thuốc kháng viêm non-steroide để giảm đau nhức vì nhóm thuốc này có thể gây biến chứng suy thận cấp.

Y học cổ truyền cũng rất tốt, có nhiều biện pháp để giảm đau không dùng thuốc nhưng nên đến cơ sở y tế chính thống, có giấy phép hoạt động để giảm thiểu rủi ro cho sức khỏe. Không đến thầy lang, uống “thuốc gia truyền” theo kiểu truyền miệng.